نظر یک کارشناس درباره افزایش نرخ ارز

 یک اقتصاددان می‌گوید کاهش ارزش پول ملی در ایران به دلیل نامناسب بودن وضعیت بازارها به نفع اقتصاد ملی نیست و نباید آن را به دلیل افزایش منفعت حاصل از صادرات توجیه کرد.

حیدر مستخدمین حسینی در گفت‌وگو با ایسنا درباره نوسانات ارزی در هفته‌های گذشته گفت: اکنون در سطوح بالای مدیریتی دیدگاه‌های مختلفی درباره نحوه مدیریت ارز  وجود دارد که این دیدگاه‌ها یکسان نبوده و بعضاً نیز بنیان‌های سستی دارد متاسفانه در برنامه ششم توسعه نیز شاهد آن هستیم که رویکرد جدید و تازه‌ای درباره وضعیت ارز ارائه نشده است و به این ترتیب برای سال‌های آتی نیز سیستم اقتصادی مشخصی حاکم نبوده تا بازارهای مختلف رویکرد یکسان و مشخصی در پیش بگیرند.

معاون وزیر اقتصاد پیشین اظهار کرد: اکنون می‌بینیم که گروه‌های مختلف هر کدام درباره وضعیت ارز سخنانی مطرح می‌کنند که باید دید هر کدام چقدر به نفع اقتصاد کشور است. مثلاً صادرکنندگان می‌گویند ارز باید بالا برود تا خودشان منافع بیشتری ببرند و...  این در حالی است که مقوله ارز یا سیاست‌های ارزی جزو مهم‌ترین سیاست‌های اقتصادی کشور است و مقام ناظر باید رویکرد مشخص و شفافی در این زمینه داشته باشد.

وی افزود: اکنون حدود چهار سال است که رئیس‌جمهور از یکسان‌سازی نرخ ارز سخن میگوید. وعده داده شده بود از  اوایل سال ۱۳۹۵ یکسان‌سازی ارز در دستور کار قرار گرفته شود ولی اکنون می‌بینیم که هنوز شرایط آن فراهم نشده است. به نظر من بانک مرکزی و دولتمردان در زمینه سیاست‌گذاری‌های اقتصادی از جمله سیاست های ارزی انسجام ندارند و به این ترتیب نیز فعالان اقتصادی  نمی‌توانند بر سیاست‌های مشخصی حساب باز کنند ولی با این حال تاکید می‌کنم که این روند باید  تغییر کند و تکلیف برخی از مسائل از جمله یکسان‌سازی ارز و نرخ ارز مشخص شود چرا که ادامه این وضعیت باعث شده که سرمایه‌گذاران رقبتی برای ورود به کشور نداشته باشند، در نتیجه وضعیت اقتصادی کشور نیز سامان نیابد.

وی درباره نوسانات نرخ ارز تأکید کرد: نرخ ارز زمانی می‌تواند در کانال درست قرار گیرد که رویکرد  دولت شفاف و مشخص باشد ولی می بینیم که هنوز قانون بانکداری تعیین تکلیف نشده است، از سوی دیگر مصوبه ای از هیئت دولت بیرون می آید  مبنی بر اینکه می‌خواهند واحد پولی را  از ریال به تومان تبدیل کنند. ابن در حالی است که مستندات آن هنوز ارائه نشده است و فقط در توضیح آن گفته اند بر مبنای احترام به عرف چنین تصمیمی گرفته‌اند این در حالی است که اقتصاد و مسائل مربوط به آن فراتر و پیچیده‌تر از آن است که بخواهیم آن را با عرف تطبیق دهیم.

معاون پیشین رئیس بانک مرکزی گفت: اکنون نیز شاهد نوسانات پایدار ارز هستیم ولی می‌بینیم که درباره آن توضیحات جامع و مناسبی ارائه نمی‌شود. مثلا بانک مرکزی اعلام کرده است نرخ ارز تحت تاثیر مواردی مانند ریاست‌جمهوری ترامپ، سفرهای اربعین و ژانویه و ... قرار گرفته است در حالی که این سوال وجود دارد که چرا در حالی که ما ادعا می‌کنیم ارتباطی با آمریکا نداریم، بازار ارز کشور باید این قدر وابسته به تغییرات در آمریکا باشد؟ البته که عوامل موثر در نرخ ارز فقط بیرونی نبوده و بخشی از آنها درونی هستند.

مستخدمین حسینی ادامه داد: در روزهای گذشته شاهد آن بودیم که دلار به مرز ۴۲۰۰ تومان هم رسید و با ورود بانک مرکزی کاهش یافت در حالی که به نظر من وظیفه بانک مرکزی بود که نوسانات را پیش‌بینی و  آنها را مدیریت کند چون اکنون ۸۰ درصد ارز در دست دولت است و دولت با اختیاراتی که دارد می‌تواند نرخ ارز را مدیریت کند. ولی به هر حال رویکرد دولت و بانک مرکزی در نرخ ارز شفاف نیست و این باعث می‌شود بعضا شبهاتی در این باره مطرح شود که دولت عامدانه نرخ ارز را بالا می‌برد تا کسری بودجه را جبران کند. این در حالی است که اگر شفاف باشد و توضیحات لازم و جامع را ارائه دهد، چنین شبهاتی مطرح نخواهد شد.

او درباره فروپاشی یا ورشکستگی ریال که در هفته‌های قبل و به دنبال افزایش نرخ ارز مطرح شد، توضیح داد: البته چنین عبارتی منطقی نبوده و مبالغه  است ولی به هر حال باید بدانیم که ما در ایران اقتصاد متعادلی نداریم و اگر وضعیت بازارهای پولی و مالی را بررسی کنیم می‌بینیم که در وضعیت عدم تعادل به سر می‌برند. بررسی بازار سرمایه نشان می‌دهد که این بازار حال و روز خوبی ندارد و بازار پول نیز که یکی از ضعیف‌ترین بازارهاست. از سوی دیگر وضعیت بازار کالا نیز مناسب نیست. همه این موارد باعث می‌شود که اگر نرخ ارز اگر افزایش یابد، در خدمت تولید قرار نگیرد و درباره تولید جای نگرانی وجود داشته باشد و به این ترتیب افزایش نرخ ارز می تواند اعلام بحران باشد.

او درباره این موضوع که افزایش نرخ ارز به زعم بسیاری می تواند به نفع اقتصاد کشور باشد بیان کرد: در نظر داشته باشیم که یکی از مهم‌ترین وظیفه های بانک مرکزی در دنیا حفظ ارزش پول است و برخی کشورها که مثل چین ارزش پول خود را به نفع اقتصاد ملی و افزایش صادرات  پایین می‌آورند در شرایطی این کار را می‌کنند که سه هزار میلیارد دلار در خزانه خود ذخیره داشته باشند و این اقدام برای شرایط اقتصاد ما مناسب نیست و به دلیل متلاطم بودن اقتصاد ما، از بین رفتن ارزش پول ملی بحران ایجاد می‌کنند.