جا برای نفت ایران باز می‌شود

 برنامه«ترامپ»برای استقلال نفتی آمریکا و افزایش تولید شیل‌اویل‌، تقاضا برای نفت‌های سبک شبیه تولید عربستان را کم کرده و منجر به افزایش مشتریان نفت‌ سنگین‌ همچون تولیدات ایران خواهد شد.

بازار نفت با به پایان رسیدن تعطیلات کریسمس با دو تغییر بزرگ روبرو خواهد شد که این تغییر و تحولات می‌تواند منجر به نوسان‌ قیمت نفت خام و صعودی شدن بیشتر، بهای طلای سیاه از سطوح فعلی شود.

بر این اساس، از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ میلادی در گام نخست با اجرایی‌شدن توافق کشورهای بزرگ عضو اوپک و غیر اوپک قرار است حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه نفت خام از چرخه عرضه و تقاضا در بازار نفت حذف شود که در صورت پایبندی کشورها به این توافق، قطعا روند بهای طلای سیاه را با افزایش بیشتری همراه خواهد کرد.

در شرایط فعلی، قیمت هر بشکه سبد نفتی اوپک به سطوح ۵۰ تا ۵۲ دلار و قیمت هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال حتی تا سطح بشکه‌ای ۵۶ دلار افزایش یافته و این درحالی است که هنوز حتی یک بشکه از عرضه نفت در بازار کم نشده است.

از این رو، با کاهش تولید نفت کشورهای عضو اوپک و غیر عضو اوپک و با کیفیت بودن میزان پایبندی آنها به توافق‌های حاصل شده، قطعا بازار نفت پس از تعطیلات کریسمس را با یک جهش قیمتی قابل قبول همراه خواهد کرد.

اما کاهش تولید نفت کشورهای بزرگ تولیدکننده، مهمترین اتفاق بازار نفت پس از کریسمس نخواهد بود و تا چند روز آینده، «دونالد ترامپ» به عنوان چهل و پنجمین رئیسجمهور آمریکا فعالیت‌های خود را در کاخ سفید آغاز می‌کند؛ این در حالی است که بازگشت دوباره جمهوری‌خواهان می‌تواند تحولات دیگری را در سطح بازار جهانی نفت رقم بزند.

ترامپ در طول دوران فعالیت‌های انتخاباتی، بارها تاکید کرده بود که در صورت راهیابی به کاخ سفید زمینه استقلال نفتی آمریکا را با توسعه صنعت نفت و گاز این کشور رقم خواهد زد که قطعا افزایش فعالیت‌های نفتی با محوریت افزایش تولید نفت از ذخایر شیل اویل، می‌تواند خبر خوبی برای تعدادی از تولیدکنندگان و البته اتفاق ناگواری برای تعدادی دیگر از بازیگران بازار جهانی نفت باشد.

بازگشت «جمهوری‌خواهان»؛ برندگان و بازندگان نفتی

سیدمحمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مهمترین تحولات بازار نفت پس از به روی کار آمدن ترامپ به عنوان نماینده حزب جمهوری‌خواهان در آمریکا، گفت: «دونالد ترامپ» بارها در دوران فعالیت انتخاباتی خود، بر کاهش وابستگی به واردات نفت خام به ویژه از کشورهای منطقه خاورمیانه و حوزه خلیج‌فارس تاکید کرده است.

این تحلیلگر بازار نفت با اعلام اینکه قطعا در دوران ریاست جمهوری ترامپ، سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های بیشتری بر روی تولید نفت از ذخایر شیل اویل انجام می‌گیرد، تصریح کرد: افزایش تولید از شیل اویل‌ها، به منزله کاهش واردات و تقاضای نفت آمریکا خواهد بود؛ اما این کاهش تقاضا صرفا برای نفت خام‌های سبک در بازار اتفاق می‌افتد.

مدیر سابق امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، با تاکید بر اینکه شیل اویل‌ها به نوعی نفت خام سبک بوده و این امکان وجود ندارد که این نفت به صورت مستقیم در پالایشگاه‌های آمریکا مورد استفاده قرار بگیرد، اظهار داشت: شیل اویل برای آنکه قابلیت استفاده در پالایشگاه ها را داشته باشد، باید حتما با نفت خام ترش و سنگین مخلوط شود.

نماینده سابق ایران در اوپک با بیان اینکه افزایش ظرفیت تولید شیل‌اویل‌ها در آمریکا تقاضا برای واردات نفت خام سبک این کشور را به شدت کاهش می‌دهد و در عوض حجم واردات نفت خام ترش و سنگین آمریکا افزایش می‌یابد، تاکید کرد: بنابراین افزایش تولید شیل اویل‌های آمریکایی برای کشورهایی که نفت خام سنگین و ترش تولید می‌کنند، خبر خوبی بوده و برای کشورهایی همچون عربستان که نفت سبک تولید می‌کنند هم قطعا، شیل اویل یک تهدید به شمار می‌رود.

خطیبی با یادآوری اینکه در طول چند سال اخیر که ظرفیت تولید شیل اویل آمریکا افزایش یافته، عملا کشورهایی همچون نیجریه و عربستان سعودی با کاهش صادرات نفت به آمریکا مواجه شده‌اند، تبیین کرد: اما افزایش تولید شیل اویل در آمریکا، قطعا تقاضا برای نفت‌خام‌ سنگین و ترش در بازار را افزایش می‌دهد و این درحالی است که ایران یکی از صادرکنندگان بزرگ نفت سنگین در جهان به شمار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه افزایش تقاضا برای نفت خام سنگین در بازار، پس از افزایش ظرفیت تولید شیل‌اویل‌ها در آمریکا می‌تواند یک خبر خوب نفتی برای ایران و سایر تولیدکنندگان نفت سنگین باشد، خاطرنشان کرد: اما قطعا این افزایش تقاضا در بازار نفت سبک اتفاق نخواهد افتاد.

هدیه «شیل اویل» به بشکه‌های نفت ایران

هم اکنون ایران در کنار ونزوئلا یکی از بزرگترین ذخایر نفت‌خام‌ سنگین جهان را در اختیار دارد؛ به طوری که بخش عمده‌ای از صادرات نفت ایران از نوع نفت سنگینی بوده که در میادینی همچون سروش، نوروز، ابوذر، فروزان و میادین غرب کارون به ویژه آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یادآوران و دارخوین تولید و به بازار عرضه می‌شود.

بر اساس برنامه‌های شرکت ملی نفت، ظرفیت تولید نفت ایران تا اواسط سال آینده با بهره‌برداری از فاز اول توسعه میادین آذر، لایه نفتی پارس‌جنوبی، آزادگان جنوبی و یاران با افزایشی حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزار بشکه‌ای در روز همراه می شود که نکته قابل توجه آن است که نفت تمامی این میادین، از نوع سنگین است.

از سوی دیگر قرار است در صورت اجرای برنامه ششم توسعه ظرفیت تولید نفت خام ایران با توسعه میادینی همچون آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، یادآوران و لایه نفتی پارس جنوبی حدود ۷۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه در روز افزایش یابد که نفت تمامی این میادین از نوع سنگین است.

به عبارت دیگر، همزمان با افزایش ظرفیت تولید شیل اویل‌ها در آمریکا و تحریک افزایش تقاضای نفت سنگین در بازار، ظرفیت تولید نفت سنگین ایران هم افزایش می‌یابد که این می‌تواند به فرصتی برای باز شدن بیشتر جا برای بشکه‌های نفت صادراتی ایران در بازار باشد.

در این بین قطعا کشورهایی همچون عربستان سعودی، امارات، کویت و نیجریه که بخش عمده‌ای از تولید و صادرات خود را در قالب نفت سبک و شیرین انجام می‌دهند، با افزایش ظرفیت تولید شیل اویل‌ها با کاهش تقاضا در بازار روبرو شوند، از این رو اگر از افزایش شیل اویل‌ها به عنوان هدیه‌ای برای بازار نفت ایران نام برده شود، سخن گزافی نخواهد بود.