تحلیل 3 لایه از انتشار اظهارات منتسب به ظریف

 روزنامه خراسان نوشت: «نباید مأموری را که مشغول یک کاری است و مسئول یک فرایندی است مورد تضعیف قرار داد.»

این چکیده ای از فرمایشات رهبر انقلاب در 12 آبان سال 92 است؛ زمانی که انتقادات نسبت به تیم مذاکره کننده هسته ای از هر زمانی بیشتر بود و درست در همان زمان بود که مذاکرات منتهی به توافق ژنو در حال انجام بود. آنچه روز گذشته رخ داد و نماینده مشهد برخی اظهارات منتسب به وزیر خارجه در جلسه غیرعلنی را منتشر کرد، از 3 جنبه قابل بررسی است؛
 
اولین وجه، بعد اخلاقی مسئله است؛ عده ای معتقدند انتشار مطالبی که گوینده آن در یک جمع غیرعلنی مطرح و اتفاقا تأکید کرده که سخنان از جلسه بیرون نرود، خلاف اخلاق و به جهت اعلام سوگند و تعهد شرعی، خلاف شرع است. مخالفان در پاسخ می گویند با توجه به این که منتقل کننده این سخنان (کریمی قدوسی) در جلسه اخیر حضور نداشته، تعهدی هم نسبت به عدم انتشار موضوع نداشته است. از این جنبه می گذریم؛ چرا که نیازمند تسلط دقیق بر بعد فقهی حکم است. این که آیا جلسه مذکور مصداق «المجالس بالامانه» است یا خیر به عهده صاحب نظران است.
 
اما دومین بعد این ماجرا که به عقیده این قلم مهمتر است، این است که آیا انتشار این سخنان همراستا با منافع ملی است؟ به عبارت دیگر فرض کنیم اظهارات منتسب به ظریف، واقعاً صحت داشته باشد، آیا انتشار آن در شرایط فعلی درست است؟ شرایطی که تیم هسته ای هنوز در مذاکرات پسابرجام به سر برده و وزیر خارجه قرار است چند هفته دیگر روبروی همتایان خود بنشیند و استدلال های ایران را در مورد نقض برجام توسط آمریکا به طرف مقابل بقبولاند. در این جا بد نیست فرمایشات رهبر انقلاب در ابتدای این نوشته یادآوری شود؛ آیا تضعیف سربازی که در خط مقدم در حال نبرد است، خالی کردن دست او در مقابل دشمن نیست؟
 
اگر به رئیس جمهور این انتقاد وارد بود که پیش از مذاکرات از خزانه خالی انتقاد می کرد، امروز همین انتقاد به نماینده محترم مشهد بر می گردد؛ چرا که فردا ممکن است طرف آمریکایی همین اظهارات را در مقابل وزیر خارجه ایران قرار دهد و اینگونه استدلال کند که در مذاکرات بر اساس اخذ تضمین اعتماد کار می کنند نه اعتماد! قطعا منظور از این نکته، نفی نقد نیست بلکه منظور پرهیز از هرگونه رفتار مخرب به بهانه نقد است.
 
وجه سوم اتفاقات دیروز در فرض صحت اظهارات منتسب به وزیر خارجه، تکمیل شدن یک قطعه دیگر از پازل تجربه برجام بود. بلاشک وقتی اصلی ترین مذاکره کنندگان ایران، اعتماد به حرف مقامات آمریکایی را اشتباه بدانند، بخشی از جریان حامی رابطه و مذاکره با آمریکا، تجدیدنظر جدی در مبانی خود خواهد کرد. به نظر می رسد، صحت انتساب اظهارات وزیر خارجه کشورمان می تواند فصل مهمی در این جریان باشد.
 
توقع این است که اگر واقعا ظریف در جریان برجام، به چنین تجربه ای رسیده، این تجربه را در اختیار ملت ایران قرار دهد. فراموش نکنیم که رهبر انقلاب در همان سخنان آبان 92 تأکید کردند: «... من گفتم مذاکره در موضوعات خاص اشکالی ندارد؛ منتها گفتم من اعتماد ندارم، خوشبین نیستم به مذاکره، لکن می خواهند مذاکره کنند، بکنند؛ ما هم به اذن‌ا... ضرری نمی کنیم. یک تجربه‌ای در اختیار ملّت ایران است، این تجربه ظرفیّت فکری ملّت ما را بالا خواهد برد.»