در موضوع برجام روال به کدام سبک در جریان است؟

روزنامه مردم سالاری در یادداشتی به قلم جلال برزگر نوشت:

تمدید تحریم‌های ایسا (ISA) توسط آمریکا به این دلیل بدون امضای اوباما قانون شد که بیش‌از 66 درصد آرای سنا را داشت؛ اما جان کری با اختیارات تفویض شده از رییس جمهور، بخش‌هایی از این قانون را طبق برجام ویو(waive)  متوقف ساخته است. معنای این رخداد‌ها چیست؟ آیا هیچ اتفاق مهمی‌رخ نداده؟  و روال به سبک قبلی در جریان است؟ این که روال به سبک قبل در جریان بوده و برجام در حال اجراست به جای خود درست است؛ اما اتفاقات مهمی‌نیز رخ داده است .

برای درک بهتر این اتفاقات از گذشته و برای مثال با مصاحبه‌ای از محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در شهریورماه 1393 با شبکه «پی‌.‌بی‌.‌اس» آغاز می‌کنیم‌، آنجا که ظریف در پاسخ به این سوال که بسیاری از تحریم‌ها توسط کنگره آمریکا وضع شده‌اند و لغو دایمی ‌آنها بدون مصوبه کنگره امکان‌پذیر نیست، نظر شما چیست؟ گفته بود: «ما با دولت(آمریکا) طرف هستیم، البته پیچیدگی‌های داخلی مربوطه را می‌دانیم، اما به عنوان یک دولت دارای حاکمیت، با دولت ایالات متحده به عنوان یک دولت دارای حاکمیت طرف هستیم، ما در سیاست‌های داخلی و درونی ایالات متحده مداخله نمی‌کنیم».

در حقوق بین‌الملل دولت به معنای قوه مجریه نیست بلکه معادل(state) کلیت فراگیری است متشکل از تمام ارکان حاکمیتی یک کشور، در روابط بین‌الملل دولت‌ها و نمایندگان برگزیده‌شان در روابط خارجی (رییس حکومت، رییس دولت، وزیر امور خارجه، سفرا و یا نمایندگان ویژه) طرف حساب هم هستند. موضع این افراد سخن کلیت دولت (حاکمیت) تلقی می‌شود و سخن دیگران از چنین اعتباری برخوردار نیست. این که دولت‌ها روابط داخلی را چگونه تنظیم می‌کنند به خودشان مربوط است .

در مورد تمدید قانون ایسا، پنهان شدن دولت آمریکا پشت اصل تفکیک قوا پذیرفته نیست، چرا که آنها متعهد بوده‌اند مانع از اجرای بندهای موثر بر برجام شوند، البته تا به حال هم چنین شده است، اما نفس تصویب دوباره و تمدید قانون ایسا اقدامی‌سازنده و توام با حسن نیت تلقی نمی‌شود؛ برای همین ایران حتی بدون اجرای آن بندهای ویو (waive) و متوقف شده، نفس تمدید قانون تحریم‌های اولیه آمریکا را خلاف مفاد برجام می‌داند چرا که مطابق بندهای 28 و 29 برجام، طرفین به اجرای مفاد برجام با حسن نیت و در فضایی سازنده متعهد هستند و بر مبنای احترام متقابل می‌باید از اقدام خلاف روح، نص و هدف برجام که سبب تخریب اجرای موفق آن شود خودداری نمایند.

نکته مهم مورد اشاره رییس جمهور روحانی در سخنرانی 16 آذر امسال همین بود که حتی تمدید ایسا (به هر شکلی و با هر ساز و کار داخلی) نوعی نقض مفاد برجام و مغایر با مفاد مصرح آن بوده و با واکنش متناسب مواجه خواهد شد که با صدور دو فرمان رییس دولت به وزیر امور خارجه و رییس سازمان انرژی اتمی‌، در مرحله کنونی اقدام متناسب و متوازن صورت گرفته است.

واقع آن است که جمهوری اسلامی ‌ایران همانند قاطبه کشورهای جهان خواهان ادامه حیات توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) میان ایران و گروه 1+5 است ، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ و دیگر مجامع و محافل بین‌المللی نیز برپایبندی ایران به تعهدات برجامی‌خود گواهی داده‌اند.

آزاد شدن فروش نفت و رفع تحریم‌های هسته‌ای شورای امنیت و باطل شدن 6 قطعنامه تحریم ذیل بند 7 منشور سازمان ملل، بسته شدن پرونده Pmd و دهها دستاورد ریز و درشت دیگر همراه با اعمال حق غنی سازی ، فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده و خرید کیک زرد و تولید رادیو دارو و ادامه برنامه تحقیقاتی ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته به آسانی به دست نیامده‌اند، بلکه جملگی ثمره ایستادگی و مذاکره نمایندگان این ملت و دولت بوده است‌. اما ایران و ایرانیان پیشرفت بدون عزت را بر نمی‌تابند و اصولا قایل به چنین روشی نمی‌باشند؛ مطالعه وضعیت کشورهای همطراز نیز نشان می‌دهد اساسا پیشرفت بدون عزت وجود خارجی هم ندارد؛ از همین روست که در اجرای برجام ایرانیان به دقت مراقب بدعهدی و عدم حسن نیت‌های حاکمیت ایالات متحده آمریکا بوده و برای آن برنامه و پلن‌های مختلف را طراحی و به موقع اطلاع رسانی می‌کنند. این هوشیاری و روش خود نه فقط تهدید طرف مقابل و آمریکاست بلکه به سهم ایران صیانت از توافق برجام نیز هست. چنانچه پیام روشن اقدامات ایران اثبات عملی این مهم است که در صورت نقض برجام دست بسته نیست و هر نقض نسبت به روح و اهداف کلی و خدشه به فضای سازنده فی مابین را به دقت پاسخ می‌دهد، تا چه رسد به نقض آشکار و احتمالا از حالت ویو(waive)  خارج کردن بندهایی از ایسا . این صیانت از برجام مشابه صیانتی است که قدرت دفاعی ایران از آرامش و صلح می‌نماید و پیام روشن دارد که صلح می‌خواهیم اما نه تنها دست بسته نیستیم بلکه قدرت تهاجم دفاعی داریم .

باید توجه کرد طبق برجام و در چارچوب  گسترش فضای سازنده در پی اجرای مفاد توافق، حتی بنابر آن است حداکثر هشت سال و سه ماه بعد از صدورقطعنامه 2231 یا هر زمان که آژانس اعلام کند ایران هیچ فعالیت هسته‌ای اعلام نشده ندارد (هر کدام که زودتر میسر شود) در قبال حذف تحریم‌های اولیه و غیر‌هسته‌ای آمریکا،  مجلس شورای اسلامی‌نیز پروتکل الحاقی را از حالت اجرای داوطلبانه و موقت خارج و به تصویب نهایی برساند . سردمداران احزاب و حاکمیت آمریکا باید بدانند اگر با هر ساز و کار داخلی، به تعهداتی که نمایندگان  آنها در مذاکرات چند جانبه بین‌المللی پذیرفته‌اند، تمکین نکرده و فضایی متفاوت ایجاد کنند، به میزان نقضی که مرتکب می‌شوند با واکنش متناسب و قاطع مواجه خواهند شد؛ این خود اثبات تعهد ایران به  مفاد توافق چند جانبه برجام است و نه تسلیم خواست یک کشور بودن.