او همچنین درباره وضعیت درست‌نویسی در رسانه‌ها گفت: درست‌نویسی در بخش اخبار رادیو و تلویزیون تا حد زیادی رعایت می‌شود اما در بقیه برنامه‌ها تا حدی شلختگی وجود دارد.
غلامحسین صدری افشار رعایت نکردن درست‌نویسی را تهدیدی برای زبان فارسی می‌داند و می‌گوید: اگر به خیلی چیزها دقت نکنیم ممکن است زبان فارسی تغییر کند.این فرهنگ‌نویس با اشاره به گفت‌وگوی حسن انوشه با ایسنا اظهار کرد: گفتن «درست ننوشتن در گذر زمان آسیبی ندارد»، اشتباه است. این‌که زبان فارسی سابقه زیای دارد مسئله درستی است ولی در عین حال اگر ما به خیلی چیزها دقت نکنیم ممکن است زبان فارسی تغییر کند و چیز دیگری به وجود بیاید. به طور مثال در اینستاگرام و و دیگر شبکه‌های مجازی به جای «فکر کنم» می‌نویسند « فک کنم» و «ر» در نوشتار حذف می‌شود. یعنی مردم همان‌گونه که حرف می‌زنند، می‌نویسند و این کار فهم نوشتار را مشکل می‌کند.
او در ادامه متذکر شد: در همه دنیا شکل گفتاری واژه‌ها با نوشتار آنها فرق دارد؛ مثلا در انگلیسی. فارسی هم همین‌طور است. ما در زمان نوشتن سعی می‌کنیم که مطلب برای همه گویش‌وران یک زبان از تهرانی و اصفهانی تا زنجانی قابل فهم باشد، در حالی‌که زمان حرف زدن، هر کدام گویش شهر خودمان را به کار می‌بریم که با فارسی معیار تفاوت دارد و این لازم است که رعایت شود. اگر رعایت نشود ما حرف‌های یکدیگر را اغلب نخواهیم فهمید. یعنی آن‌چه گیلک می‌گوید یک تهرانی نخواهد فهمید یا وقتی یک بلوچ صحبت می‌کند یک گیلک نخواهد فهمید. زبان معیار برای این است.
صدری افشار افزود: زبان معیار برای خود قواعدی دارد و فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای این است که معیارهای زبان فارسی را به صورت مدون دربیاورد و در اختیار مردم بگذارد.
این پژوهشگر زبان فارسی با اشاره به صحبت‌های حسن انوشه که گفته بود «زبان فارسی کمترین تحول را نسبت به زبان‌های دیگر داشته است و ما شعر رودکی را در حال حاضر می‌فهمیم» اظهار کرد: این مسئله کمی مبالغه‌آمیز است و این‌طور نیست که ما شعر رودکی و فردوسی را بفهمیم. یک دانش‌آموز دیپلمه هم خیلی از شعرهای فردوسی و حافظ را نمی‌فهمد و مجبور است به لغت‌نامه مراجعه کند.
او در ادامه با بیان این‌که زبان ما نیز مانند زبان‌های دیگر دنیا شروع به رشد کرده است گفت: من می‌توانم به شما اطمینان بدهم که در طول صد سال گذشته واژگان فارسی بیش از دوبرابر شده است؛ یعنی تعداد واژگان فارسی که ما در صد یا ۵۰ سال گذشته داشته‌ایم شاید دوبرابر شده باشد. واژگان جدیدی که بر اساس نیاز زبان به وجود آمده نشان‌دهنده تغییرات زبان است.
صدری افشار افزود: زبان‌ها به مرور زمان تغییر می‌کنند اما این تغییر باید سامان‌مند و حساب‌شده باشد و طبق قاعده زبانی پیش برود و تغییرات از سوی اهل فن باشد.
این پژوهشگر با اشاره به کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی گفت: نجفی کتابی برای درست‌نویسی تهیه می‌کند و یا دیگران؛ این‌ها کارهای بی‌ربطی نیستند اما باید ضرورت‌های زمان در آنها رعایت شود، این‌گونه نیست که ما همان قواعدی را که سعدی و حافظ به کار برده‌اند استفاده کنیم، اما لازم است حداقل قواعدی را که امروز نویسندگان معروف، تلویزیون و رادیو به کار می‌برند به کار ببریم. در غیر این صورت زبان ما آشفته می‌شود.
او همچنین درباره وضعیت درست‌نویسی در رسانه‌ها گفت: درست‌نویسی در بخش اخبار رادیو و تلویزیون تا حد زیادی رعایت می‌شود اما در بقیه برنامه‌ها تا حدی شلختگی وجود دارد.
صدری افشاری افزود: در روزنامه‌ها شلختگی زیادی در نوشتن دیده می‌شود. گاهی نزدیک به زبان گفتار می‌نویسند که درست نیست. به نظر من هیئت تحریریه روزنامه‌ها باید ویراستارانی داشته باشند و کتاب‌های اصلی زبان فارسی، لغت‌نامه‌ها و کتاب‌های راهنمای درست‌نویسی در دسترس‌شان باشد و آن را در اختیار نویسندگان و کارکنان‌شان بگذارند تا رعایت کنند. خیلی اهمیت دارد که مطبوعات و رسانه‌ها درست‌نویسی درباره اسامی و واژه‌ها را رعایت کنند؛ خصوصا درباره اسامی خیلی دیده می‌شود که غلط می‌خوانند و می‌گویند.
او در ادامه تأکید کرد: همه باید سعی کنند اگر معادل فارسی کلمه‌ای را داریم آن را به کار گیرند و کمتر معادل فرنگی و بیگانه‌اش را به کار ببرند.
این فرهنگ‌نویس درباره رعایت درست‌نویسی در کتاب‌ها هم گفت: در گذشته در کتاب‌های دانش‌آموزان، درست‌نویسی تا حدودی رعایت می‌شد اما در سال‌ها اخیر متأسفانه کتاب‌های دانش‌آموزان را ندیده‌ام و نمی‌دانم وضعیت آنها به چه شکل است و نمی‌توانم قضاوت کنم.
صدری افشار درباره این‌که فرهنگستان در آینده برای درست‌نویسی چه کارهایی می‌تواند انجام دهد، گفت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی از کارهایی که می‌تواند انجام دهد این است که دستورالعملی بدهد و برای ما مشخص کند واژه‌های اساسی را به چه صورت بنویسم؛ برای درست‌نویسی و کلمات مخفف.
او ادامه داد: فرهنگستان برای واژه‌هایی مانند شمال، جنوب، شرق، غرب، سازمان آزادی‌بخش، شرکت ملی فلان، وزارت نفت ایران و وزارت فلان باید مخفف‌هایی را بسازد؛ یعنی کلمه یا حروفی را مشخص بکند که ما به جای خود واژه، آنها را به کار ببریم که خواننده با دیدن آنها بتواند بفهمد که این «ش» یعنی شمال، «ج» یعنی جنوب، «توانیر» یعنی شرکت توزیع و انتقال نیرو و ... . این یک ضرورت است که فرهنگستان باید برای آن اقدام کند و قطعا دیگران باید رعایت کنند.
صدری افشار با بیان این‌که علی‌رغم تلاش‌ها و اقداماتی که فرهنگستان در درست‌نویسی دارد، ما هرکدام راه خودمان را می‌رویم، خاطرنشان کرد: پیشنهادهای فرهنگستان و درست‌نویسی در کتاب‌های درسی و روزنامه‌ها تا به حال رعایت نشده است. فقط کاری که کرده‌اند این بوده که قدری آن را مسخره کنند؛ در حالی‌که فرهنگستان یک نهاد رسمی، قانونی و مورد پذیرش دولت‌هاست و موسسه‌های دولتی باید کم و بیش آن را رعایت کنند و اگر چنین شود واژه‌هایی که فرهنگستان ساخته است کم‌کم راه می‌افتد و رعایت می‌شود؛ همان‌طور که در گذشته مردم آنها را پذیرفتند و و رعایت کردند.
او با بیان این‌که نویسنده‌ها و مترجمان بیشترین نقش را در گسترش زبان می‌توانند داشته باشند، اظهار کرد: این‌که زبان ما طی صد سال گذشته این‌قدر گسترش پیدا کرده و واژگانش دوبرابر شده، بیشتر مدیون نویسندگان هستیم.
این پژوهشگر با بیان این‌که درست‌نویسی برای او از اهمیت زیادی برخوردار است گفت: سعی می‌کنم تا جایی که بتوانم درست بنویسم. ممکن است از قلم من نیز چیزهایی به خطا برود اما بیشتر سعی خود را می‌کنم. برای من اهمیت دارد که مطلبی که می‌نویسم درست نوشته شود یعنی طوری بنویسم که با زبان معیار سازگار باشد.
او در پایان توصیه کرد: ما هیچ‌کدام نخوانده ملا نباشیم و فکر نکنیم که این فرهنگ‌ها و کتاب‌های راهنما فقط برای بچه محصل هاست یا برای این‌که شخص بخواند و امتحان دهد. هر نویسنده‌ای ناگزیر است به کتاب‌های مرجع مراجعه کند و سواد خودش را معیار دانش قرار ندهد. اگر این کار را بکنیم دچار اشتباه می‌شویم.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
