گزینه‌های اشتباه ترامپ برای وزارت امور خارجه

 طبق گزارش روزنامه نیویورک تایمز فردی که ترامپ برای احراز پست وزارت امور خارجه خود در نظرگرفته مدیر اجرایی کمپانی نفتی ' اکسون موبیل' Exxon Mobil است که آشنایی نزدیکی با جمعی از رهبران جهان دارد و بازرگانی چیره دست است.
 
روزنامه نیویورک تایمز در سرمقاله روز دوشنبه خود افزود: اما چرا ترامپ باید فردی را در صدر وزارت امور خارجه بنشاند که هر تصمیم گیری و هر اقدامی که در این مسند به عمل می آورد؛ شبهه ناک به حفظ منافع روسیه یا منافع صنعت نفتی متبوعش خواهد بود ؟

' رکس تیلرسون' گزینه مورد نظر ترامپ برای این سمت، تمام دوران کاری زندگی اش را در 'اکسون موبیل' سپری کرده است. ترامپ با انتخاب تیلرسون یک بار دیگر دولت خود را زیر فشار بار سنگین مشاجره ای بی پایان قرار می دهد. تیلرسون هیچ گونه سوابق کاری در دیپلماسی ندارد و فقط معاملاتی را در بیرون از مرزها برای شرکت متبوعش انجام داده است.

روابطی که تیلرسون با ' ولادیمیر پوتین' رئیس جمهوری روسیه دارد پرسش های بیشماری را در ذهن مطرح می کند از جمله اینکه آیا او می تواند سیاست آمریکا را در قبال روسیه به شیوه ای مدیریت کند که متضمن منافع ملی آمریکا باشد یا نه ؟

پوتین حتی به تیلرسون در سال 2013 ' نشان دوستی ' اعطا کرده است. امروز روابط آمریکا - روسیه در بدترین مقطع خود بعد از دوران 'جنگ سرد' بسر می برد. تصمیم گیری پوتین به الحاق کریمه به خاک خود، جنگی که او در شرق اوکراین به راه انداخته است، تلاش هایش در راه بی ثبات ساختن اروپا و عملیات در سوریه، همه و همه از عواملی است که در کدورت روابط دخیل بوده است.

همین چند روز پیش 'آژانس اطلاعات مرکزی' آمریکا موسوم به 'سیا' کشف کرد که روسیه در انتخابات ریاست جمهوری اخیر آمریکا به ضرر 'هیلاری کلینتون' دخالت کرده است . این موضوع بر تیرگی روابط دو کشور افزود.
 
حال؛ دولت ترامپ این ظرفیت را خواهد داشت که دستور کار پوتین را به ارزیابی عینی بگذارد و 'ناتو' (سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) را به سمتی هدایت کند که جلوی تهاجم های آشکار رهبر روسیه بایستد و البته همزمان هم اگر در جایی امکان پذیر باشد، با او همکاری کند.

ترامپ دو تن از مقامات صدرنشین تیم امنیت ملی خود را از مدافعان روسیه تشکیل داده است.
 
'استیو کول ' خبرنگار و دانشگاهی آمریکایی در مطلبی در روزنامه ' نیویورکر' نوشته است: ' ترامپ با معرفی تیلرسون وزارت خارجه را تحویل مردی می دهد که تمام زندگی اش را در اداره یک شبه دولت موازی و تامین منافع سهامداران آن و شکل دهی رابطه با رهبران کشورها سپری کرده است و امکان دارد این زندگی کاری بر منافع دولت آمریکا اثر گذار باشد'.
وی می افزاید: ' اکسون موبیل یک سیاست خارجی مستقل را برای خود در پیش گرفته و هدفش همواره این بوده است جهانی بسازد تا برای تولید نفت و گاز مفید باشد'.

تیلرسون با این ادعا، منتقد تحریم های آمریکا و اروپا علیه روسیه بود که بابت دخالت های روسیه در اوکراین اعمال شد و به ضرر کسب و کارش تمام شد. تیلرسون شخصیتی است که همواره به جنگ با سیاست های واشنگتن رفته است. او مستقلا با اقلیم کردستان وارد معامله نفتی شد که این کار او باعث تضعیف دولت مرکزی عراق شد . آیا امکان دارد تیلرسون بدون مد نظر قرار دادن منافع شرکت متبوعش در مقام وزارت امور خارجه کار کند؟

البته تیلرسون نقاط مثبتی هم در پرونده سوابق کاری خود در ' اکسون موبیل ' دارد. او به تجربه طولانی مدت 'اکسون موبیل ' در تامین مالی گروههای راست گرایی که خطر گرم شدن کره زمین را منکر بودند، خاتمه داد و امکان دارد بتواند ترامپ را متقاعد سازد از توافق مهم و تاریخی 'پاریس' که بر کاهش انتشار آلاینده های جوی تاکید دارد، انصراف ندهد.

البته بدیهی است این مساله که فردی وارد وزارت امور خارجه شود که نگاهی تازه به همه مسائل دارد؛ لزوما دلیل سلب صلاحیت او برای تصدی این پست نمی شود. اما بی تجربگی می تواند خطر آفرین باشد به خصوص اگر مقام مورد نظر توجهی به رعایت منافع ملی نداشته باشد. این بی تجربگی امکان دارد باعث تقویت قدرت نفوذ معاون وزیر امور خارجه شود که شخص شماره دو وزارت امور خارجه است. گزارش شده است ' جان بولتون' برای تصدی این منصب در نظر گرفته شده است.

بولتون سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل بود و معاون وزیر امور خارجه در کنترل سلاح در دولت 'جورج بوش' پسر بوده است. بولتون از نظریه پردازان محافظه کاران است و در طول دوران کاری اش همواره خواستار سخت گیری و فشار بوده است. این رویه او به خصوص در ماجرای تهاجم نظامی آمریکا در سال 2003 به عراق و خاتمه دادن به توافقنامه مصوب سال 1994 برای پایان یافتن به برنامه تسلیحات هسته ای کره شمالی که مبتنی بر ساخت پلوتونیوم بود .
بولتون از منتقدان توافق هسته ای ایران است و نهادهای چند ملیتی مانند سازمان ملل و پیمان های بین المللی را هم حقیر می شمرد.

او روز یکشنبه گفت که اقدام روسیه در هک کردن مبارزه انتخاباتی هیلاری کلینتون یک عملیات 'پرچم دروغ' با هدف بدنام کردن روسیه بوده و این قضاوتی ظالمانه است .

ترامپ بزودی سکان هدایت آمریکا را در جهانی مملو از پیچیدگی ها و چالش های مهار نشدنی برعهده می گیرد که روز به روز هم بی ثبات تر می شود. او باید حتی الامکان بهترین مشاوران را در کنار خود داشته باشد. بولتون هرگز شخصیتی در این قد و قواره نیست و ترامپ تلاش بسیاری کرده است تا تیلرسون را متقاعد سازد که بولتون را به عنوان مشاور خود انتخاب کند.