موضوع حذف چند صفر از واحد پول كشور سال‌هاست كه مطرح و هر از گاهی درباره آن بحث و سپس به بایگانی سپرده می‌شود، ولی این‌بار به صورت جدی لایحه‌ای از سوی دولت به مجلس ارایه شده است كه واحد پول كشور را از ریال به تومان تغییر دهند.
مسأله اصلی ما نه تبدیل ریال به تومان است و نه حذف ٣ یا ٤ صفر از واحد پول كشور؛ مسأله اصلی ایجاد حس اعتماد و قدرت و اعتبار داشتن نزد مردم و كارشناسان است. حتی اگر بهترین تصمیم سیاسی و اقتصادی بدون مشورت و نظر و مشاركت دیگران اتخاذ شود، در نهایت و در مرحله اجرا نیز دچار مشكل خواهد شد.موضوع حذف چند صفر از واحد پول كشور سال‌هاست كه مطرح و هر از گاهی درباره آن بحث و سپس به بایگانی سپرده می‌شود، ولی این‌بار به صورت جدی لایحه‌ای از سوی دولت به مجلس ارایه شده است كه واحد پول كشور را از ریال به تومان تغییر دهند.
در واقع در صورت تصویب نهایی این لایحه فقط یك صفر از روی اسكناس‌ها و نیز صورت‌های مالی برداشته می‌شود. هر چند برای مردم تفاوت چندانی نمی‌كند؛ زیرا مردم مدت‌هاست كه از ریال استفاده نمی‌كنند و به همان تومان پناه برده‌اند. حتی مردم خودشان صفرها را هم برداشته‌اند؛ برای مثال وقتی می‌خواهند قیمت یك خودروی ٢٥ میلیون تومانی (و نه ریالی!) را بگویند، آن را ٢٥ تومان می‌گویند كه درواقع به معنای برداشتن هفت صفر از جلوی واحد پول یا همان ریال است!
در گذشته هم واحدهای پولی مثل شاهی یا دینار بودند كه عملاً حذف شدند. افرادی كه بالای ٥٠ و ٦٠سال دارند، سكه‌های طلایی ١٠ شاهی و یا چند دیناری را به خوبی به یاد دارند؛ همچنین سكه‌های یك ریالی و دو ریالی كه فراوان كاربرد داشت. ولی به مرور به دلیل فاقد كاربرد بودن آنها از عرصه اقتصاد و پول خارج شدند. از این منظر هم تردیدی نیست كه برای ریال باید فكری كرد؛ زیرا برای افرادی كه حتی تحصیلكرده ریاضی و مهندسی هم هستند و به قول معروف عدد و رقم را می‌فهمند، برخی از ارقام قابل تصور و درک نیست.
ولی این هدف با حذف ریال و جانشینی تومان محقق نمی‌شود؛ زیرا این فقط حذف یك صفر آن هم در امور اداری و حسابداری است و برای مردم سالب به انتفای موضوع است؛ زیرا مردم از ریال استفاده نمی‌كنند. ولی مهم‌تر از این نكته كه می‌تواند محل بحث باشد، تغییر واحد پول و حتی تعویض اسكناس و مسائلی از این قبیل بیش از هر کار دیگری با همه آحاد مردم ارتباط دارد. بنابراین شایسته است كه پیش از هر اقدام رسمی آن را در عرصه عمومی طرح كرد. این اقدام دولت ادامه كارهای دولت گذشته است كه بدون هیچ زمینه‌ای و به یك‌باره خبر ارایه یك لایحه به این مهمی منتشر می‌شود و طبیعی است كه افكار عمومی و مردم نیز از آن بی‌اطلاع هستند و درباره نقاط مثبت و منفی آن بحث نشده است.
چه ایرادی داشت كه لایحه پیشنهادی ابتدا از سوی بانك مركزی یا وزارت اقتصاد و دارایی به افكار عمومی ارایه می‌شد و چند روز یا هفته را برای آن در نظر می‌گرفتند تا همه كارشناسان و افراد مطلع درباره آن اظهارنظر كنند و سپس از این بررسی آرای بیان شده، جمع‌بندی می‌كردند و لایحه را یا كنار می‌گذاشتند یا به همان شكل یا با اصلاحات در دولت تصویب می‌كردند؟ این نحوه رفتار در چنین موضوعی كه فراگیری گسترده دارد، نتیجه‌بخش نیست جز اینكه احساس بی‌اطلاعی و بی‌قدرتی را نزد مردم یا مخاطبان چیره می‌كند. وقتی كه یك كارشناس با آن مخالف باشد، متأثر می‌شود كه چرا پیش از ارایه لایحه، او نتوانسته است نظرات خود را منعكس كند. چنین فردی نسبت به مدیریت دولت دچار احساس منفی می‌شود؛ در حالی كه اگر پیش از نهایی‌شدن لایحه، نظرات دیگران خواسته می‌شد، حتی اگر او هم نظرش را نمی‌داد، از اینكه به‌طور عملی مورد سوال واقع شده است، احساس رضایت و خشنودی می‌كرد.
مسأله اصلی ما نه تبدیل ریال به تومان است و نه حذف ٣ یا ٤ صفر از واحد پول كشور؛ مسأله اصلی ایجاد حس اعتماد و قدرت و اعتبار داشتن نزد مردم و كارشناسان است. حتی اگر بهترین تصمیم سیاسی و اقتصادی بدون مشورت و نظر و مشاركت دیگران اتخاذ شود، در نهایت و در مرحله اجرا نیز دچار مشكل خواهد شد. ضمن آنكه حسی از بی‌قدرتی را نزد مردم ایجاد می‌كند. هنر دولت‌ها اتخاذ تصمیمات درست و بی‌نقص نیست، هنر اصلی آنها این باید باشد كه این تصمیمات را با مشاركت آحاد مردم یا كارشناسان اتخاذ كنند؛ به طوری كه همه آنان خود را در اتخاذ آن تصمیم شریك بدانند و آن را تصمیم خودشان تلقی كنند و تنها در این صورت است كه هنگام اجرای آن تصمیم با كمال میل با آن همراهی و همدلی می‌كنند. نگاه از بالا و اینكه تصمیمات باید از بالا گرفته و به اجرا درآید، ممكن است در برخی از جوامع توسعه‌نیافته پاسخ دهد؛ زیرا عرصه عمومی در حدی نیست كه بتواند در این موارد مشاركت كند ولی چنین سیاستی در ایران پاسخ نمی‌دهد. به‌ویژه در این فضای دو‌قطبی سیاسی كه در داخل کشور وجود دارد، هر تصمیمی كه از بالا اتخاذ شود، ممكن است كه با مخالفت حتی غیرمنطقی بخش مقابل دولت در كنار انفعال بخش موافق، مواجه شود. حتی اگر این تصمیم در ذات خود درست و قابل دفاع هم باشد، در عمل به نتیجه‌ای نخواهد رسید.
نكته دیگری كه بسیار مهم است ارایه یك طرح توجیهی و مطالعاتی به ضمیمه این لایحه است. به‌طور قطع هر لایحه‌ای باید براساس یك مطالعه اولیه شامل عناوین گوناگونی تهیه و تصویب شود. اینكه مشكل چیست؟ چرا این كار باید انجام شود؟ منافع و هزینه‌های آن چیست؟ مشكلات اجرایی آن چیست؟ چه راهكارهای بدیلی وجود دارد؟ تصویب و اجرای چنین لایحه‌ای كه صدها میلیارد تومان (و نه ریال!) هزینه دارد، باید همراه با یك مطالعه جدی و مهم باشد. اگر چنین مطالعه‌ای وجود دارد، آن را منتشر كنند و اگر نه، بهتر است که لایحه از همین لحظه پس گرفته شود. ایرادی كه بر عملكرد دولت پیش وجود داشت همین بود كه كارهای مهم را بدون مطالعه‌ای كه مستند و قوی باشد، انجام می‌داد؛ نمونه‌اش مسكن مهر و پرداخت یارانه‌ها كه یك مطالعه چند‌صفحه‌ای نداشت. طبعاً باید حل این مشكل را مقدم بر حذف یك یا چند صفر از پول ملی دانست.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
