معامله اخیر اوپک برای ایران به چه معناست؟

  اوپک در توافق روز چهارشنبه برای کاهش تولید نفت به چیزی رسید که می خواست: قیمت های بالاتر. اما این یک شمشیر دولبه است، چرا که قیمت های بالاتر منجر به افزایش سهم تولید ایالات متحده و دیگر کشورهای خارج از اوپک خواهد شد.
 
وقتی این تولیدها تشدید شده و بازار را در بگیرند، رسیدن به معامله ای دیگر، زمانی که تاریخ شش ماهه فعلی منقضی شود، بسیار مشکل تر خواهد بود.
 
تولیدکنندگان اوپک نیاز به افزایش قیمت نفت برای حل مشکلات بودجه خود را دارند. اما اگر آنها سهم خود را از بازار از دست بدهند، راه حل کاهش عرضه برای سرپا نگه داشتن قیمت، به سرعت بی فایده خواهد شد. در حال حاضر این معامله برای کاهش تولید از 33,7میلیون بشکه در روز به 32,5میلیون بشکه در روز است. عربستان سعودی در سال 2017 تولید 10میلیون بشکه در روز را در نظر گرفته است که با ظرفیت تولید پایدار آنها همخوانی دارد.
 
ایران نمی تواند نفت بیشتری تا خروجی اکتبر خود اضافه کند و آنها اکنون به حداکثر ظرفیت تولید کوتاه مدت خود دست پیدا کرده اند. برای افزایش تولید بین 50 تا 90هزار بشکه در روز ایران به سرمایه گذاری و تکنولوژی بین المللی نیاز دارد.
 
عراق و دیگر اعضای اوپک نیز امیدوارند که به درآمد بالاتری به دلیل افزایش قیمت نفت برسند. از این رو انتظار می رود که این معامله حداقل تا سه ماهه اول سال 2017 پایدار بماند. قیمت نفت برنت با پرشی 13 درصدی باید حداقل تا سه ماهه اول ساال آینده بالاتر از 50 دلار قرار بگیرد.
 
در اینجا بررسی می کنیم که معامله اخیر بر سه تولید کننده بزرگ نفت چه تاثیراتی دارد:
 
عربستان سعودی
 
عربستان سعودی برنده بزرگ معامله ماه نوامبر بود. استراتژی دو ساله این کشور در تحمل قیمت های پایین نفت، با عدم تمایل تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک در سال 2014 برای کاهش تولید با وجود مواجهه با اشباع بازار، به وضوح جواب داد. با کاهش تولید فعلی، عربستان سهم بزرگی از بازار را به دست آورد و جای خالی مربوط به تحریم های ایران و کاهش عرضه یک میلیون بشکه ای در روز این کشور را نیز پر کرد.
 
قرارداد نوامبر به این معنی است که عربستان سعودی باید خروجی خود را 486هزار بشکه در روز کاهش و به 10,05میلیون بشکه برساند. اما این تعداد فقط 123هزار بشکه کمتر از متوسط تولید روزانه این کشور در سال 2015 است و در واقع بالاتر از سال های پیشین قرار می گیرد. به این معنی که خروجی نفت کشور پادشاهی در سطح تولید حدود 10میلیون بشکه در روز باقی مانده و نزدیک به یک سوم خروجی کل اوپک است.
 
ایران
 
از سال 2012، ایران تولید بیش از 1میلیون بشکه نفت در روز را از دست داده است. کاهشی که به تحریم ها و برنامه هسته ای ایران گره خورده است. از دست دادن جایگاه به عنوان دومین تولید کننده نفت اوپک و واگذاری آن به عراق برای ایران حقیقتی غیرقابل کتمان است که هضمش برای این کشور آسان نیست. مقامات ایرانی در نشست های اخیر اوپک اصرار دارند که با توجه به ضرباتی که در چهار سال اخیر بر تولید این کشور وارد شده است آنها تولید خود را نه متوقف خواهند کرد و نه کاهش خواهند داد.
 
روز چهارشنبه توافق شد که میزان سقف تولید ایران به 3,97میلیون بشکه که در سه ماهه آخر سال 2015 نیز وجود داشت، برسد که بالاترین سطح برای این کشور در 16 سال اخیر است. این اشاره به تولید بالای تاریخی، از اهمیت فوق العاده ای از نظر احساسی در این کشور برخوردار است. مانند تمام اعضا از ایران خواسته شده که 4,5 درصد از تولیدات خود را کاهش دهد. اما از آنجا که تولید روزانه ایران در اکتبر به 3,7میلیون بشکه کاهش یافته بود در واقع برای این کشور عدد حاضر یعنی تولید 90هزار بشکه بیشتر در روز. اوپک با دقت در تلاش است که از چشم انداز گرانی نفت، ناشی از شگفت زدگی بازار از تولید ایران جلوگیری کند.
 
روسیه
 
از دست دادن سهم بازار و واگذاری آن به روسیه و تولیدکنندگان غیر اوپک همیشه یک ترس بزرگ برای تولیدکنندگان اوپک بوده است. در بخشی از این قرارداد روسیه به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت غیر اوپک در سال 2016 موافقت کرد که بر اساس «ظرفیت تولید فنی» تولید خود را 300هزار بشکه در روز کاهش دهد.
 
اگر چه حمایت روسیه از این معامله تشویقی برای بازار به نظر می رسد اما اطمینانی وجود ندارد که روسیه در واقع از هر گونه تصمیم گیری اوپک برای کاهش تولید حمایت کند. همان طور که در گذشته نیز در اظهارات رسمی مقامات روس این مساله دیده شده است.
 
به گزارش دیپلماسی ایرانی، علاوه براین روشن نیست که «ظرفیت تولید فنی» در حقیقت به چه معنا است. عدم افزایش 300هزار بشکه در روز به تولیدات فعلی یا یک کاهش حقیقی در تولیدات روزانه؟ در حال حاضر هیچ نشانه ای وجود ندارد که روسیه در پی جبران کاهش خروجی های کشورهای اوپک باشد.