نقد كلی و كلان برجام فقط از كسانی ساخته است كه ساختار تصمیم‌گیری در ایران را قبول ندارند. حتی اگر ریاست‌جمهوری هم به این اخذ اجازه و مكاتبات اشاره نمی‌كردند، باز هم هر عقل سلیمی كه با مسائل ایران آشنا هست می‌دانست كه برجام جز با اجازه رهبری در كلیات و حتی بسیاری از جزئیات آن نه تنها به نتیجه نمی‌رسید.
اتفاقی که روز گذشته و هنگام حضور ریاست‌جمهوری در مراسم ١٦ آذر دانشگاه تهران رخ داد از چند جهت آموزنده است.اگر هیچ دلیلی برای استحكام نسبی مواضع دولت در برابر منتقدانش ارایه نكنیم و فقط به همین یك مورد بپردازیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم كه دولت قادر به دفاع منطقی و محكم از اقدامات خود به ویژه در مهم‌ترین موضوع یعنی برجام است و این مخالفان هستند كه قادر به دفاع از مواضع خود نیستند.
به‌طور كلی كسی كه می‌تواند از مواضع و عملكرد خود دفاع كند، هیچگاه از آزادی بیان منتقدان حتی اگر همراه با پرخاش و تندی باشد، اكراه ندارد و مانع آزادی بیان آنها نمی‌شود. حتی برعكس است و این افراد از اظهارنظر مخالفان و منتقدان خود استقبال می‌كنند، زیرا با بیان مواضع منتقدان و مخالفان است كه می‌توان به آنها پاسخ داد و سیاست‌های خود را بهتر تشریح كرد؛ اتفاقی كه در جلسه دیروز در دانشگاه تهران رخ داد.
یك مجموعه‌ای از دانشجویان اصولگرا تحت عناوین گوناگونی هرچه خواستند به رییس‌جمهوری گفتند و نه تهدید شدند و نه احضار به كمیته انضباطی؛ و به راحتی سخنان تندشان كه فراتر از یك نقد عادی و محترمانه بود و بیشتر به خطابه‌ای احساسی، تنه می‌زد شنیده و پاسخ داده شد. خوب است كه این دانشجویان محترم قدری به خود آیند و درخواست كنند تا سایر مقامات نیز چنین جلسه‌ای را با دانشجویان داشته باشند. یقین داریم كه دانشجویان دیگر خیلی مودبانه و با احترام و بدون پرخاش سوال كنند. این تفاوت میان رییس دولت و دیگران محصول چیست؟ محصول اعتماد به نفس داشتن در پاسخ به پرسش‌هاست. محصول اعتقاد به اینكه حقیقت را نمی‌توان با جلوگیری از انتشار نظرات دیگران لاپوشانی كرد. محصول این عقیده كه اگر دانشجو یا مردم عادی سخن و نظر خود را نگویند، سرنوشت بدتری از آنچه احتمالش را می‌دهیم نصیب جامعه خواهد شد.
در میان اظهارنظرات مخالفان یك نكته برجسته‌تر بود؛ نكته‌ای كه از سوی مخالفان تندروی دولت كماكان طرح می‌شود و آن نقد كلیت برجام است. نقد برجام از دو منظر قابل انجام است. یك‌بار كلیات برجام و فارغ از هرگونه جزییات آن نقد می‌شود و یك‌بار در جزییات و موارد تاكتیكی نقد صورت می‌گیرد. یكی از این دانشجویان در مقام پرسش از رییس‌جمهور اعلام كرد كه: «توافق حاصل شد! در داخل قلب راكتور سیمان ریختید، چرخ سانتریفیوژها را متوقف كردید و منتظر ماندید تا بیگانگان چرخ زندگی مردم ایران را بچرخانند! چرا؟ چون «باید» توافق حاصل می‌شد؛ چون شما تمام حیثیت دولت‌تان را در قمار برجام نهاده بودید. دستاوردهای نداشته برجام را به رخ مردم كشاندید. «برجام» شد حكایت پادشاه عریانی كه كسی جرات بیان واقعیت‌هایش را نداشت!»
وقتی كه كسانی درخواست صداقت از رییس‌جمهور یا هر كس دیگری می‌كنند، حداقل باید خودشان صداقت را رعایت كنند. در دوره پیش كه اصولگرایان افراطی مصدر امور دولت بودند، هیچ‌كس جرأت نداشت مذاكرات آنان را با ١+٥ با كوچك‌ترین نقدی مواجه كند. بنابر این مصداق پادشاه عریان رفتار آن زمان بود، نه امروز كه دانشجویش روبه‌روی رییس‌جمهور می‌ایستد و هرچه می‌خواهد می‌گوید. اگر رسانه‌های اصولگرا را از صداوسیما گرفته تا سایت‌ها و مطبوعات آنان را كه ٩٩ درصد رسانه‌های كشور هستند تحلیل محتوا كنید، روزی نیست كه علیه برجام انواع و اقسام تیترها و مطالب و یادداشت را ننویسند. اگر برجام مصداق پادشاه عریان بود تاكنون عریانی آن هزار بار بر همه آشكار می‌شد، ولی كیست كه نداند عریان نشان دادن متقلبانه با بیان واقعیت خیلی فرق دارد.
جالب اینكه نقد مخالفان علیه جزییات برجام نیست، بلكه كلیات آن را نشانه رفته‌اند. حال ببینیم رییس‌جمهور چه پاسخی به این ادعای منتقدان داد: «ما هیچ قدمی در مساله برجام برنداشتیم مگر آنكه با مقام معظم رهبری مشورت كردیم، جلسه گذاشتیم، ایشان نامه‌های مكتوب دارند به من خطاب كرده و دستوری كه من روی نامه‌های ایشان دادم. هیچ نامه‌ای نبوده كه ایشان بنویسد و من دستور قاطع ندهم. در مقام عمل جایی كم و كسر آوردیم اما مبنا بر این بوده كه دستورات ایشان عملی شود.»
نقد كلی و كلان برجام فقط از كسانی ساخته است كه ساختار تصمیم‌گیری در ایران را قبول ندارند. حتی اگر ریاست‌جمهوری هم به این اخذ اجازه و مكاتبات اشاره نمی‌كردند، باز هم هر عقل سلیمی كه با مسائل ایران آشنا هست می‌دانست كه برجام جز با اجازه رهبری در كلیات و حتی بسیاری از جزئیات آن نه تنها به نتیجه نمی‌رسید، بلكه آغاز هم نمی‌شد. نقد و رد كلی برجام حق هر ایرانی است، ولی مشروط بر اینكه ساختار كلی تصمیم‌گیری كشور را هم رد كند.
منتقدان و مخالفان بهتر از هر كس می‌دانند كه به دلیل ضعف و ناتوانی دولتِ مطلوب آنان، اجازه دخالت در این مورد از آنان سلب شد و در چند سال پایان آن دولت از مذاكرات ١+٥ كنار گذاشته شده بودند. مشكل فهم مخالفان این است كه نمی‌دانند یا می‌دانند و نمی‌خواهند اذعان كنند كه برجام یك تصمیم راهبردی و شاید فراراهبردی! بود و چنین تصمیمی نه در سطح وزیر خارجه و رییس‌جمهور كه در سطح كلان مدیریت كشور است. بنابراین نقد و رد برجام به منزله نقد و رد این راهبرد كلان است. نمی‌توان خود را در درون ساختار سیاسی و متعهد به آن تعریف كرد و همزمان به نقد كلان و رادیكال برجام پرداخت. این تعارض دیر یا زود عوارض خود را نزد نیروهای مخالف دولت نشان خواهد داد.
منبع: اعتماد
ارسال نظر
