پرونده نیمه باز درهای اتوماتیک مترو

 پس از افزایش میزان آلودگی هوا در کره خاکی نظام حمل و نقل دنیا به سمت استفاده از زیرزمین پیش رفت و در صدر آن قطار‌های شهری قرار گرفت. این نوع حمل و نقل که به حمل و نقل ریلی شناخته می‌شود، سریع، ارزان و راحت بوده که باعث می‌شود، در مصرف سوخت و ارتقاء کیفیت زندگی اجتماعی تاثیر گذار باشد. تهران، کرج، مشهد، شیراز، تبریز، اصفهان و اهواز، هفت شهر از 32 استان کشور بوده که در آن‌ها سازمان قطار شهری تاسیس شده است؛ تهران با داشتن 5 خط، کرج با داشتن یک خط مشترک با تهران و مشهد نیز با داشتن یک خط در حال خدمت‌رسانی در این زمینه هستند. در این بین همیشه امنیت مسافران مورد توجه سازندگان خطوط مترو قرار دارد. سقوط افراد به داخل ریل روی مسیر عبور قطارها از مهمترین آن‌ها است. این اتفاق که خواسته یا ناخواسته رخ می دهد، باعث شد تا شرکت های متروسازی برای جلوگیری از این دست اتفاقات دست به ساخت ابزاری بزنند که تلفات اینچنینی را کاهش دهد.

سیستم PSD چیست؟

از جمله سیستم هایی که برای ایمنی بیشتر در ایستگاه های مترو ساخته شده است، نصب محافظ بر روی سکو ها بوده که به اختصار به آن PSD می گویند. این ابزار که مخفف عبارت Platform Scree- Doors است در بسیاری از کشورهای آسیای شرقی(چین، تایوان، هنگ کنگ و کره جنوبی)، اروپا(فرانسه و انگلستان) و آمریکا مورد استفاده قرار گرفته است. در همسایگی ایران نیز کشور امارات متحده عربی از این ابزار در سکو های مترو استفاده می کند.

بیش از 20 سال است که این کشورها از این سیستم که شامل در های اتوماتیک و دیواره های شیشه ای(که از آن برای نصب تبلیغات استفاده می شود) است، استفاده می کنند. از مزایای استفاده از سیستم های PSDمی توان به ورود ایمن قطار به ایستگاه، افزایش سرعت حرکت قطار، کاهش تاخیر در حرکت مجدد قطار از ایستگاه، محافظت درب های قطار از فشار ناشی از هجوم مسافر در زمان ازدحام،جلوگیری از دسترسی افراد غیر مجاز به تونل،کاهش هزینه های گرمایش و سرمایش در ایستگاهها، مدیریت بهنگام ایستگاهها در زمان ازدحام و اضطراری،کاهش هزینه های ساختمانی ایستگاه، قابلیت نصب در ایستگاههای در حال بهره برداری و امکان بهره گیری گسترده از خدمات تبلیغاتی و اطلاع رسانی اشاره کرد.

یکی از نقاط قوت استفاده از این سیستم در حمل و نقل ریلی این است که طراحی آن به گونه است که در تمامی حالات توقف اضطراری قطار در سکوی ایستگاه حداقل یکی از در ها مقابل در خروجی قرار می گیرد، که باعث خروج راحت مسافران می شود.

تصمیم‌گیری درباره نصب درهای ایمنی مترو به آینده موکول شود

مترو در حال حاضر با داشتن 5 خط بزرگترین خط ریلی کشور است که قرار است تا پایان سال 95 بخش هایی از دو خط دیگر نیز به این خطوت اضافه شود. اگر در صفحات مجازی نگاهی کنیم به طور متوسط ماهانه یک سقوط خواسته یا ناخواسته روی خطوط ریلی به ثبت رسیده است. شاید همین موضوع مسئولان را بر آن داشت تا با مطالعه روی حمل و نقل ریلی سایر کشورها بتوانند سیستم در های اتوماتیک را در کشور پیاده کنند. مازیار حسینی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در آبان ماه امسال با اشاره به این موضوع که شهرداری تهران آمادگی نصب درهای حائل در ایستگاه های مترو را دارد، گفته بود: « در صورت تصویب شورای اسلامی شهر تهران و تامین منابع مالی، شهرداری تهران نصب دیوارهای حائل را در مترو اجرا خواهد کرد.» وی با اشاره به تصویب یک فوریت طرح درهای حائل در مترو تهران گفت: «شهرداری تهران این آمادگی را دارد که در صورت تصویب شورای اسلامی شهر و تامین منابع مالی این پروژه را اجرا کند. نصب دیوارهای حائل در ایستگاه های مترو ، پروژه ای پر هزینه است که در صورت تامین منابع مالی، شهرداری تهران به بهترین نحو آن را اجرا خواهد کرد»

در همین راستا مجتبی شاکری، عضو شورای شهر تهران در بررسی هایی که در شورای شهر تهران انجام شده است، نصب درهای ایمنی را در ایستگاه های مترو هزینه بر اعلام کرده است. شاکری در اینباره گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد این طرح به نسبت هزینه بالایی که دارد، اثرگذار نیست و آمار سقوط و خودکشی در محل ریل مترو پیش از نصب این درها طی این چند سال کمتر از انگشتان یک دست است. این در حالی است که مطالعات پیوست برای اثبات ضرورت اجرای این طرح در اختیار قرار نگرفته است.» شاکری با هزینه بر خواندن این طرح برآورد دو هزار میلیارد تومانی را عنوان کرد و گفت: « با فرض اجرای سراسری در حدود 200 ایستگاه مترو این طرح نیازمند 2000 میلیارد تومان اعتبار است؛ این در شرایطی است که با تصویب این طرح دو سوم بودجه یکساله مترو باید هزینه اجرای کامل این پروژه گردد. گزارش کارشناسی شهرداری هم در نقد این طرح نشان می داد که نمی‌توان این طرح را به صورت گزینشی و تنها در چند ایستگاه اجرا کرد.» گفتنی است اجرای پایلوت این طرح در یک ایستگاه نیازمند اعتبار 10 میلیارد تومانی است.

شاکری در خصوص بهره مندی جانبازان و معلولین از مزایای این طرح خاطرنشان کرد: «در صورتی که درهای ایمنی به جای نصب سراسری فقط در برخی از ایستگاه‌ها نصب شود، گویی اختیار سوار و پیاده شدن در ایستگاه‌های مختلف را از آنها سلب می‌کنیم در حالی که قاعدتا باید شهروندان جانباز و معلول در هر ایستگاهی که تمایل دارند بتوانند سوار و پیاده شوند و در صورت نصب گزینشی، زحمت به خاطر سپردن ایستگاه‌های واجد این امکان را نیز باید متحمل شوند و این مساله را در نحوه تردد خود لحاظ کنند.»

وی با بیان اینکه درباره این طرح سه نظر مختلف در بین موافقین آن وجود دارد، گفت: «عده‌ای با اجرای پایلوت آن در یک ایستگاه موافق هستند که طبق مصوبه سال 94 ایستگاه مهرآباد نامزد بود ولی هنوز اجرا نشده است؛ برخی دیگر معتقدند فعلا در ایستگاه‌های پرازدحام از این امکان استفاده شود و نظر سومی می گوید تمام ایستگاه‌های مترو باید به درهای ایمنی تجهیز شوند. بنابراین پیشنهاد می‌کنم برای تصمیم‌گیری نهایی در این رابطه مطالعات پیوست توسط شهرداری ارائه شود. چراکه هنوز سوالاتی در ذهن بنده و برخی مخالفین طرح باقی مانده و در مورد برآورد هزینه هم فاصله ارقام اعلامی بسیار زیاد است که شهرداری باید به آنها پاسخ دهد.»

بر این اساس در نهایت مقرر شد با عنایت به این پیشنهاد، شهرداری تهران ظرف مدت یک ماه طرح پژوهشی در این رابطه و روش اجرای پروژه را تدوین و به شورای شهر ارائه کند.