شوک های انتظاری دلیل اصلی نوسان ها در بازار ارز

رییس‌ کل بانک مرکزی در یادداشتی تلگرامی استفاده دولت از افزایش نرخ ارز را برای رفع کسری بودجه درست ندانست و تاکید کرد، افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر یک شوک انتظاری است و پایدار نخواهد بود.

 ولی‌الله سیف در تازه‌ترین یادداشت تلگرامی نوشت: در چند روز گذشته نوسانات نرخ ارز افزایش یافته و بازار ارز روزهای ملتهبی را پشت سر می‌گذارد که انتظار طبیعی آن است که بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار ارزی کشور، در این زمینه اتخاذ موضع کند. همین امر این‌جانب را بر آن داشت تا مطالبی را در خصوص تحولات اخیر بازار ارز بیان کنم.

وی در ادامه نوشت: عوامل مختلفی در تحلیل نوسانات اخیر بازار ارز از سوی تحلیلگران در روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و سایت‌های تحلیلی بازار ارز ارایه شده و به مواردی مانند افزایش فصلی تقاضای ارز به دلیل مناسبت‌های مختلف مانند مسافرت‌های اربعین و سال نو میلادی، نتایج احتمالی اجلاس اوپک و چشم‌انداز قیمت نفت، نتایج انتخابات ریاست ‌جمهوری آمریکا و ... اشاره شده است. اما در تحلیل قابلیت اثرگذاری هر یک از این عوامل، بر تحولات بازار ارز باید به ماهیت این عوامل و درجه پایداری آنها توجه کرد.

« واقعیت آن است که تحولات روزهای اخیر بیشتر از هر چیز دیگری ناشی از شوک‌های انتظاری است که با عواملی همچون افزایش تقاضای فصلی ارز ترکیب شده‌اند و با وجود تاثیرگذاری مقطعی بر تغییرات نرخ ارز، از سوی بنیان‌های اقتصاد کلان حمایت نمی‌شوند.»

«در ارزیابی مانایی این اثرات باید به این نکته توجه داشت که در سه سال اخیر و با وجود افت قابل توجه قیمت نفت، بازار ارز از ثبات مطلوبی برخوردار بوده است. روند کاهشی نرخ تورم و حصول به سطوح تک‌رقمی، نرخ سود واقعی مثبت و جذاب در بازار پول، رشد اقتصادی بالای 5 درصد در فصل اول سال و نیز کاهش کسری تراز گمرکی و تبدیل آن به مازاد تجاری در هفت ماهه سال جاری از جمله عوامل توضیح‌دهنده برقراری ثبات در بازار به شمار می‌آیند.»

رییس کل بانک مرکزی افزود: با توجه به اینکه بنیان‌های اقتصادی، جهش و نوسانات اخیر بازار ارز را تایید نمی‌کند، بنابراین ماهیت این تحولات برخلاف سال‌های 1390 و 1391 از جنسی نیست که واجد آثار ماندگار باشد. کما این‌که در سال‌های 1390 و 1391 نیز بخشی از جهش نرخ ارز، به دلیل عوامل انتظاری بود که بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم و اصلاح انتظارات، در طی زمان تعدیل شد. البته در این میان از نقش اظهارنظرهای غیرسازنده و غیرکارشناسی برخی افراد که از طریق رسانه‌های جمعی، به ذکر ارقامی در خصوص نرخ ارز تحت عناوینی همچون نرخ واقعی ارز، نرخ تعادلی ارز، نرخ واقعی بازار، کف قیمت ارز و ... می‌پردازند، نباید غافل شد.

«برخی از همین افراد در سال گذشته وقتی نرخ دلار در همین ایام به حوالی 3740 تومان رسید، پیش بینی می‌کردند، تا پایان سال 1394 نرخ از 4000 تومان فراتر می‌رود. اخیرا نیز برخی افراد بدون توجه به آثار منفی انتظاری این امر، به التهاب بازار دامن می زنند و حتی عنوان می‌کنند دولت جهت جبران کسری بودجه از افزایش نرخ ارز استقبال می‌کند که قطعا درست نیست.»

سیف افزود: از صاحبنظران و اصحاب رسانه درخواست می‌کنم در بیان مطالب و تحلیل‌هایی که در خصوص تحولات نرخ ارز ارایه می‌کنند، به حساسیت‌های بازار و ضرر و زیان‌هایی که به دلیل نوسانات هیجانی نرخ ارز به مردم و فعالین اقتصادی وارد می شود توجه ویژه داشته باشند.

« بانک مرکزی در طول سه سال گذشته همواره سعی کرده بازار ارز را در مسیر اصولی خود هدایت و از همین بابت نیز در خصوص انحرافات از مسیر مزبور و بروز نوسانات ناپایدار اتخاذ موضع کرده است. در مقطعی با افت شدید و ناپایدار نرخ ارز، این‌جانب عنوان کردم که این کاهش منطقی و پایدار نیست و امروز نیز از همان نگاه و منظر اعلام می‌کنم که افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر نیز یک شوک انتظاری است و پایدار نخواهد بود.»

«نگاهی به روند نرخ ارز در سه سال اخیر نشان می‌دهد که نوسانات نرخ، تحت‌تاثیر عواملی مانند تقاضای فصلی (اربعین و سال نو)، رابطه برابری ارزها در بازارهای جهانی و تقویت نرخ دلار، انتظارات در خصوص زمان اجرای برجام و نوسانات فصلی عرضه ارز توسط صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی (شرکت‌های پتروشیمی)، قرار داشته است.»

«روند تحولات بازار ارز در این سال‌ها نشان داده است که پس از سپری شدن تعطیلات سال نو میلادی و خروج تقاضای فصلی از بازار و همچنین تقویت عرضه ارز از سوی صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی که معمولا در ماه‌های پایانی سال شدت می‌گیرد، نرخ ارز در سه ماهه چهارم از روندی نزولی برخوردار بوده است. به عنوان مثال در سال 1393، حداکثر نرخ دلار در همین ایام معادل 3595 تومان بود، حال آنکه نرخ دلار در پایان سال به 3399 تومان تقلیل یافت. به همین صورت در سال 1394، حداکثر نرخ دلار معادل 3737 تومان بود، حال آنکه در پایان سال به 3472 تومان کاهش پیدا کرد.»

«به هر حال، بانک مرکزی ضمن تاکید بر ناپایداری تحولات اخیر از تمامی تلاش خویش جهت مهار این نوسانات و هدایت نرخ ارز در مسیر اصولی و پایدار خود بهره خواهد جست.»