کجا به دنبال مقصر اصلی آلودگی هوا بگردیم؟

با سرد شدن هوا در اواخر روزهای پاییزی و بعدا هم زمستانی، پدیده وارونگی دما به مدت قابل توجهی مهمان کلان‌شهرها هستند. با رخداد این پدیده، تنها چاره‌های کوتاه مدت همیشگی به کار گرفته می‌شوند: مدارس و بعضا ادارات تعطیل می‌شوند تا سلامت اقشار آسیب‌پذیر حفظ شود و در عین حال طرح‌های زوج‌وفرد و طرح‌ ترافیک فعال‌تر از همیشه می‌شوند تا کاهش موقت آلاینده‌ها را شاهد باشیم.

بنزین یا خودروهای داخلی، کدام یک مقصرند؟

**در این مدت، اخبار پر از مطالب مرتبط با این مساله است و هر ساله انگشت اتهام به سوی یک سازمان یا ارگانی که در پیش‌آمد این مساله نقش دارد نشانه می‌رود. اما سوال اینجاست که بلاخره مقصر اصلی این آلودگی چه و کیست؟ دولت؟ خودروهای داخلی، یا بنزین وارداتی؟

** بحث آلاینده بودن خودروها خصوصا مدل‌های تولید داخل همیشه یکی از موضوعات اصلی آلودگی‌ هواست و هر سال یک یا چند تن از افرادی که مسئولیتی در حوزه پتروشیمی و تولیدات فراورد‌ه‌های نفتی دارند برای آنکه تقصیر گردن خودشان و کیفیت بنزین نیفتد، گناه را به تقصیر خودروها و مسائلی نظیر سیستم کار پیشرانه‌ها تا نبود کاتالیزور و ... می‌اندازند.

** خودروسازان که خودشان از مشکلات کارهایشان خبر دارند، در این مدت عموما سکوت اختیار می‌کنند؛ هرچند که در این میان، افرادی نیز پیدا می‌شوند که به وضعیت کیفیت بنزین نیز اشاره می‌کنند اما امسال بیش از سال‌های پیش نام خودروهای داخلی به میان می‌آید و مسئولان حوزه فرآورده‌های هم نفتی بیش از همیشه به سلامت بنزین اشاره می‌کنند. اما آیا واقعا بنزین عرضه شده در کشور از کیفیت مناسبی برخوردار است؟

** به گزارش پایگاه خبری خودرونویس، کیفیت بنزین برحسب مقدار آلاینده‌ها را عموما با استانداردهای اروپایی یورو می‌سنجند. استانداردی که اولین بار در سال 1992 با نام یورو1 معرفی شد. از آن زمان، هر چند سال یکبار این استاندارد بروزتر و سخت‌گیرانه‌تر می‌شود.

بنزین یا خودروهای داخلی، کدام یک مقصرند؟

** استانداردی که اکنون ما با نام یورو 4 ادعای تولید و بهره‌گیری آن را داریم در سال 2005 معرفی شد، یعنی از 16 سال پیش اتحادیه اروپا چنین شاخصه‌هایی را برای خودروها و تولیدکنندگان فراورده‌های نفتی معرفی کرده است و آن‌ها ساخت خودرو را براساس آن پیگیری کرده‌اند. آخرین نسخه از این استاندارد که خودروهای قابلیت همخوانی با آن را دارند، یورو 6 است که در سال 2014 معرفی شده و اکنون هم برخی از خودروها در اروپا، ژاپن و آمریکا از استاندارد یورو 7 هم پشتیبانی می‌کنند.

** هم‌اکنون از چالش‌های پخش بنزین، افزایش سهم و میزان بنزین یورو4 در مقایسه با بنزین‌های آلاینده‌تر است. بطوریکه معاون وزیر نفت چند پیش با اشاره به اینکه بطور متوسط روزانه 74 میلیون لیتر بنزین تولید می‌شود گفت:«از این میزان 62 میلیون لیتر در پالایشگاه‌های داخلی تولید شده که 26 میلیون لیتر آن دارای استاندارد یورو 4 هستند». این بدان معناست که جدا از مقدار بنزین‌های وارداتی، 36 میلیون‌لیتر بنزین که بطور متوسط در کشور تولید می‌شود استاندارد پایین‌تری از یورو4 دارند. مسئولان فراورده‌های نفتی البته به این موضوع نیز اشاره کرده‌اند که بنزین‌های عرضه شده در تهران همگی یورو4 هستند اما نکته قابل توجه که به نظر می‌رسد کمتر به آن توجه شده این است که بخش قابل توجهی از جمعیت روزانه تهران که بیش از 3 میلیون نفر تخمین زده می‌شوند از شهرهای اطراف وارد تهران می‌شوند که از این میزان بخش زیادی از آن‌ها با خودروهای سبک یا سنگینی وارد این شهر می‌شوند که بنزین‌ آن‌ها از شهر‌های اطراف تغذیه شده است. پس با اینکه بنزین عرضه شده در تهران بطور کامل یورو4 است اما بخش مهمی از سوختی که در این شهر می‌سوزد از کیفیت پایین‌تری برخوردار بوده و این مساله قطعا به افزایش آلودگی هوا منجر می‌شود.

** باید در نظر داشته باشیم که قطعا خودروهای داخلی نیز در مشکلات آلودگی‌هوا دخیل هستند چرا که آن‌ها یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان سوخت به شمار می‌آیند و در بهترین حالت هم آلایندگی خواهند داشت اما نباید فراموش کنیم که کیفیت پایین بنزین همچنان از علل عمده آلودگی هوا کلان شهرها به شمار می‌رود، چه بسا که جدا از آلودگی هوا، این نوع بنزین باعث افزایش استهلاک و خرابی خودروهای وارادتی می‌شود آنچنان که در برخی از نمایندگی‌های خدمات پس از فروش برخی از این برندها، یکی از ایرادات عمده به دلیل کیفیت پایین بنزین رخ می‌دهد.

** وارونگی دما همانند آینه‌ای صاف اما پردود، واقعیت و ابعاد آلایندگی خودروها، کارخانجات و... را به ما نشان می‌دهد. اما چون مدت رخداد وارونگی دما کوتاه است، متاسفانه چاره‌های اندیشیده شده نیز عمرشان در حد زمان حضور این پدیده کاهش می‌یابد و این چرخه هر سال تکرار می‌شود و بنظر هم نمی‌رسد که بخواهد به این زودی‌ها به پایان برسد.