آلودگی هوا به اصفهان رسید

 با تداوم ۹ روزه هوای ناسالم در پایتخت فرهنگی جهان اسلام، نفس کشیدن در هوای سالم به یک آرزو در اصفهان بدل شده و در این میان نقش خشکسالی در این هوای ناسالم غیرقابل انکار است.

بی‌توجهی به مشکلات زیست محیطی در اصفهان دست به دست هم داده است تا خشکسالی و ذرات آلاینده این بار بر علیه هوای پاک با یکدیگر متحد شوند.

به عبارتی اگرچه تقریبا در تمام کشور این روزها شاهد هوای آلوده بوده ایم اما کارشناسان معتقدند بخش زیادی از آلودگی اصفهان به دلیل خشکی رودخانه زاینده‌رود است و تا زمانی که این مشکل رفع نشود به شکل کامل شاهد رفع معضل آلایندگی در استان نخواهیم بود.

نکته مهم اینکه بدانیم خشکی زاینده‌رود تنها با افزایش ریزگردهای آلاینده در افزایش آلودگی اصفهان موثر نیست بلکه این آلودگی‌ها یکی از بدیهی‌ترین واکنش‌های زیست محیطی را نیز شامل می‌شود.

گرچه در ابتدای فصل مدیرکل هواشناسی استان اصفهان پیش‌بینی پاییزی آلوده را برای اصفهان داشت و آن را به کمبود بارش‌های این فصل نسبت داد اما کارشناسان معتقدند با تاکید بیش از حد بر کمبود بارندگی از نکات موثر بنیادی در این کمبود بارش‌ها غافل هستیم.

ابراهیم فراست‌پور از کارشناسان فیزیولوژی آب و خاک در این ارتباط در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: اینکه آلودگی پاییزی اصفهان را پیش‌بینی و به کمبود بارش نسبت دهیم امری صحیح است اما مسئولان ما باید به جای انداختن تمام تقصیرها بر گردن اقلیم، مشکلات بنیادی منجر به کمبود بارش را به نوعی رفع کنند.

وی با بیان اینکه تجارب خوبی در زمینه رفع مشکلات بارشی و آلودگی در دنیا دردست است که نباید از آنها غافل باشیم، افزود: همه به خوبی می‌دانند که بارندگی مناسب در هر اقلیمی وابستگی بسیار به جریان آب در رودخانه‌های طبیعی یک کشور دارد و کاهش بارندگی در اثر خشکی رودخانه‌ها امری بدیهی است.

با کاهش جریان دایمی آب در زاینده‌رود باید بیش از گذشته منتظر افزایش آلودگی باشیم

این کارشناس فیزیولوژی آب و خاک بیان داشت: بدین ترتیب هر سال که جریان دایمی آب در زاینده‌رود کمتر شود ما باید بیش از گذشته منتظر خشکسالی ناشی از کمبود بارش و افزایش آلودگی باشیم و این نکته‌ای است که در برنامه‌ریزی‌های مسئولان از آن غفلت شده است.

وی با اشاره به اینکه به طور معمول عوامل طبیعی همانند یک زنجیره بر دیگر بخش‌های چرخه محیط زیست تاثیر دارند، ادامه داد: در واقع برداشت‌های غیرمجاز از زاینده‌رود تنها موجب کمبود آب شرب، کشاورزی و لزوم صرفه‌جویی نمی‌شود بلکه در کاهش بارش در استان اصفهان در سال‌های گذشته و همچنین افزایش آلودگی نیز موثر بوده است.

فراست پور تاکید کرد: ما با حذف زنجیره‌های این چرخه به راحتی اجازه می‌دهیم به هر دلیلی این برداشت‌های غیرقانونی برای آبیاری درختان مثمر در ارتفاع انجام شود اما در استانی دیگر شاهد خشکسالی، کمبود بارش و آلودگی باشیم و تنها دلیل منطقی ما این جمله اشتباه باشد که برخی آب را برای مرغابی و اردک و زیبایی شهرشان می‌خواهند.

وی اضافه کرد: به یقین دلایل مختلفی در آلودگی هوا موثر هستند که تمام آنها در کارگروه رفع آلودگی مورد توجه قرار گرفته است اما یقینا خشکی زاینده‌رود به عنوان موضوعی که کمتر به آن توجه شده است باید در بالای این فهرست قرار گیرد چراکه حتی باریکه‌ای از جریان دایمی آب در این رودخانه در رفع بسیاری از مشکلات محیط زیست اصفهان موثر است.

تاثیر متقابل آلودگی و کاهش بارش های جوی

کارشناس فیزیولوژی هوا، آب و خاک با اشاره به اینکه همانگونه که کمبود بارش بر آلودگی تاثیر دارد، آلودگی نیز بر عدم بارندگی تاثیر متقابل دارد، تاکید کرد: در اغلب کشورهای دنیا در زمان تراکم خوب ابری در هوا کارخانه‌ها تعطیل می شوند چرا که آلودگی بر عدم بارش تاثیر خاصی دارد اما در کشور ما این گونه نیست و تنها در زمان آلودگی هوا تا حدودی این امر مورد توجه قرار می‌گیرد.

وی اضافه کرد: ببینید صنایع در استان اصفهان ایجاد شده است و به دلیل سود فراوانی که برای کل کشور دارد دیگر قابل تعطیل شدن نیز نیست اما نباید پا بر وجدان گذاشته و این اندازه وابسته به سود صنایع باشیم که مردم شهری را از موهبت‌های الهی محروم کنیم.

فراست‌پور بیان داشت: لازم است در این زمان‌ها فعالیت صنایع کاهش پیدا کند تا تنها شاهد هوای ابری بدون بارندگی نباشیم.

حمید ظهرابی مدیرکل هواشناسی استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با مهر تاثیر آلودگی بر کاهش بارش‌های جوی را تایید کرد و ابراز داشت: البته قانونی در ارتباط با کاهش فعالیت صنایع در زمان‌های محتمل برای بارندگی وجود دارد؛ در زمان‌های مقتضی ما هشدارهای لازم را اعلام می‌کنیم اما دیگر اجرای این قانون که با ما نیست.

آمار اشتباه درباره آلودگی خودروها

اما نکته مهم اینکه برخلاف جریان رسانه ای درباره اینکه سهم آلایندگی خودوها بیشتر از کارخانه‌جات است، بابک صادقیان رئیس امور آزمایشگاه‌های محیط زیست در گفت‌وگو با مهر این امر را رد کرد و گفت: در ارتباط با آماری که در سال‌های پیش در این زمینه اعلام شد باید به این نکته دقت کنیم که سهم آلایندگی منابع مختلف مانند کشاورزی، صنعت و حمل و نقل و غیره در آلودگی هوا تنها بر اساس موضوع «سوخت» مورد توجه قرار گرفته بود و این درحالی است که در صنعت، آلودگی حاصل از سوخت و فرایندهای شیمیایی هر دو مطرح هستند.

صادقیان با بیان اینکه بدین ترتیب سهم آلودگی صنایع بسیار بیشتر از ناوگان حمل و نقل است، تصریح کرد: میزان آلایندگی ناوگان حمل و نقل تنها بر اساس آلودگی حاصل از «سوخت » ۸۰ درصد در نظر گرفته شده است و این مطلب بدان معنا نیست که سهم نهایی ناوگان حمل و نقل در آلودگی نیز تا این اندازه است و این در حالی است که رسانه‌ها بدون درنظر گرفتن این مطلب خبر را انتشار دادند.

رئیس امور آزمایشگاه‌های محیط زیست با بیان اینکه تمرکززدایی صنایع آلاینده از مهم‌ترین راه‌های کاهش آلایندگی های اصفهان اظهار داشت: تمرکز زدایی و یا کوچک‌سازی صنایع آلاینده از مهم‌ترین راه‌های کاهش آلایندگی‌های هوای اصفهان است و بر این اساس برای جابه‌جایی واحدهایی از صنایع بزرگ اقداماتی در حال انجام است.

صادقیان در پاسخ به این سوال که با وجود سخنان مسئولان محیط زیست کاهش آلودگی هوا مشهود نیست، ابراز داشت: آمار نشان می دهد روند روزهای ناسالم کاهش یافته است اما در زمینه محسوس نبودن کاهش آلودگی نیز تا حدی حق با شهروندان است چراکه همچنان کوره‌های آجرپزی، گچ، معادن، صنوف آلاینده شهری، ریخته‌گری‌های سطح شهر اصفهان که در سطح شهر کار می کنند باید مورد توجه جدی برای رفع آلایندگی قرار گیرند تا به جایگاه واقعی و شایسته برسیم.

شرایط اقلیمی اصفهان نسبت به بسیاری از شهرهای کشور ویژه است

وی با بیان اینکه شرایط اقلیمی اصفهان نسبت به بسیاری از شهرهای کشور ویژه است و در چنین شرایطی آلودگی به سختی از اتمسفر و جو این استان خارج می‌شود، گفت: در سال‌های گذشته بدون توجه به چنین شرایطی بارگزاری بیش از حد صنایع در استان اصفهان انجام شده است و بر این اساس اصفهان به تدریج آلودگی سنگین شده است که کاهش این آلایندگی نیازمند برنامه‌ای دراز مدت بود.

وی با بیان اینکه ارتباط تنگاتنگی میان پارامترهای اقلیمی و توپوگرافی منطقه با میزان آلودگی وجود دارد، ادامه داد: در واقع میانگین سرعت باد در اصفهان کم و بارش‌های جوی نیز مناسب نیست و این امر موجب عدم تخلیه آلاینده‌ها و تلطیف هوا می‌شود.

وی افزود: البته هنوز نیاز است کارهای جدی‌تری در زمینه کاهش آلودگی هوای اصفهان انجام شود تا از افزایش روزهای سالم به سمت افزایش روزهای پاک برویم که این امر نیازمند سخت‌گیرانه‌تر کردن استانداردهای لازم در این زمینه است.

مسئولان اصفهانی معتقدند با وجود اینکه آلودگی هوای اصفهان ۹ روز ادامه داشته است اما با اقدامات موثر این آلودگی بسیار کمتر از حد متصو قبلی شده است.

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری در این ارتباط گفت: پنجمین جلسه هماهنگی و اطلاع رسانی آلودگی هوای اصفهان با حضور ارگان‌های مختلف مرتبط دیشب در استانداری تشکیل شده است و بر اساس نتایج اعلامی توسط محیط زیست در شرایط هشدار برای گروه های حساس قرار داریم.

اقدامات مدیریت بحران استانداری در هفته گذشته

وی با بیان اینکه در طول این هفته اقدامات مهمی برای کاهش آلودگی هوای اصفهان انجام شده است، افزود: کاهش فعالیت صنایع بزرگ آلاینده در اصفهان، توقف فعالیت صنایع کوچک مانند کوره‌های آجرپزی، گچ قیر و غیره، هشدار به شهروندان در ارتباط با مصرف کمتر گاز توسط اداره مربوطه ، نظارت ویژه محیط زیست بر فعالیت صنایع و تشکیل گشت محیط زیست به شکل شبانه‌روزی در این ارتباط از جمله این اقدامات است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اضافه کرد: همچنین شهرداری با کمک نیروی انتظامی در راستایی اجرایی کردن برنامه‌های کاهش آلودگی بیشتر تردد خودروها در محدوده های زوج و فرد، معاینه فنی خودروها، برخورد با خودروهای دودزا و فاقد معاینه فنی اقدام کرده است و جلوگیری از سوزاندن ضایعات شاخ و برگ در اطراف زاینده‌رود و کنترل فعالیت‌های عمرانی از جمله حمل نخاله‌ها از دیگر فعالیت‌های موثر در این زمینه بوده است.

وی با بیان اینکه مرکز بهداشت نیز توصیه های بهداشتی را به افراد آسیب پذیر انجام دهد، گفت: بنا بر پیش بینی اداره کل هواشناسی از امروز با نفوذ توده های سرد شمالی بر روی استان شاهد کاهش دما خواهیم بود که اوج این نفوذ از شنبه تا روز دوشنبه است و در کاهش آلودگی موثر خواهد بود.

کارگروه آلودگی به داد اصفهانی‌ها نرسید

تعجب آور اینکه دبیر ملی مقابله با پدیده گرد و غبار چندی پیش در سفر به اصفهان اعلام کرد که منشا گردوغبار اصفهان هنوز مشخص نیست و بر این اساس نمی توان برای آن برنامه ریزی کرد! این در حالی است که محیط زیست اصفهان عوامل آلودگی اصفهان و نفوذ ریزگردها را به خوبی رصد کرده است و در این زمینه کارگروه رفع آلودگی نیز تشکیل شده است اما با وجود فعالیت خوب این کارگروه هنوز به نظر می‌رسد شاهد فعالیت موثری از این کارگروه نیستیم که شاید این امر به عدم همکاری صحیح ارگان‌ها برمی‌گردد.

بر این اساس به نظر می‌رسد رفع آلایندگی‌های اصفهان نیازمند برنامه‌ریزی‌های جدی‌تری و قوانین قوی‌تر برای برخورد با ارگان‌هایی باشد که به مصوبات کارگروه عمل نکرده‌اند؛ موضوعی که هنوز آن را چندان جدی نگرفته‌ایم.