راه‌اندازی نخستین بانک اشک ایرانی

  رییس مرکز تحقیقات چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران و معاون پژوهشی بیمارستان فارابی از راه اندازی نخستین بانک اشک ایرانی در بیمارستان فارابی خبر داد و آن‌را تحولی نوین در علم پزشکی عنوان کرد.

به گزارش روابط عمومی بیمارستان فارابی، دکتر علیرضا لاشیئی درمورد ضرورت و چگونگی شکل گیری بانک اشک گفت: در واقع بحث بانک اشک با موضوع پروتئومیکس ارتباط تنگاتنگ دارد. پروتئومیکس (proteomics) علم نسبتا جدیدی است که طی آن محققین پروتئین های اختصاصی هر بیماری را در مایعات و ترشحات بدن مثل خون، ادرار، بزاق و اشک چشم بررسی می کنند تا بدین وسیله به جای روش های رایج قبلی یعنی اندازه گیری شیمیایی سیستم های خونی یا بررسی های بسیار پیچیده ژنتیکی ، بتوانند صرفا از طریق مارکرها یا شاخصه های پروتئنی، بیماری ها را تشخیص دهند.

وی در ادامه افزود: سال هاست که شاخصه های شیمیایی (و به ندرت شاخصه های پروتئیتنی بیماری ها) در نمونه های خون و ادرار جستجو می شوند. ولی بررسی این مارکرها در اشک بحث جدیدی است که به عنوان یک نوآوری در علم پزشکی شناخته می شود.

به گفته رییس مرکز تحقیقات چشم پزشکی دانشگاه بررسی اشک بیماران می تواند اطلاعات بسیار زیادی در مورد بیماری های چشمی و سیستمیک بدهد: ما مطمئن هستیم از طریق اشک بسیاری از بیماری ها را می توان شناسایی کرد.

دکتر لاشیئی افزود: باتوجه به جدید و بدیع بودن این مبحث، این که تا به حال چنین بررسی هایی اصلا صورت نگرفته و عدم وجود بانک اشک در کشورمان، تصمیم گرفتیم از حضور دکتر حیدری کشل همکار متخصص پروتئومیکس در پژوهشکده علوم بینایی استفاده و به کمک سایر اساتید این رشته، اولین بانک اشک ایرانی را راه اندازی کنیم.

وی در مورد روند اجرای طرح گفت: این طرح را در دانشگاه به عنوان یک پروژه ملی مطرح کردیم که کاملا مورد استقبال قرار گرفت و تایید شد. کار را با بررسی یک سری بیماری های کاملا شناخته شده شروع کردیم . مقدمات کار، نمونه گیری ها و بررسی های اولیه انجام شده است و برای بررسی هایی که نیاز به کارهای پیچیده تری دارد، با همکاری یکی از همکاران ایرانی در استرالیا و آزمایشگاه های تخصصی، نمونه ها به خارج از کشور ارسال می شود.

معاون پژوهشی بیمارستان فارابی ابراز امیدواری کرد تا به زودی گزارش اولیه تشکیل بانک اشک، همراه با نتایج بدست آمده ارائه شود.

وی همچنین تاسیس بانک اشک ایرانی را موجب باز شدن بابی جدید در علم پزشکی دانست و گفت: امیدواریم حداقل در ابتدا پروتئیتن های طبیعی اشک چشم را کاملا شناسائی کنیم و در مرحله بعد به مرور پروتئین های اختصاصی بیماری ها شناسایی شوند.

لاشیئی با بیان این که بانک اشک می تواند دو کاربرد تحقیقاتی و بالینی داشته باشد گفت: نتایج تحقیقات روی اشک بیماران مورد استفاده همه همکاران چشم پزشک و همچنین سایر تخصص ها به ویژه متخصصین داخلی خواهد بود. مثلا بیماری های غدد، بیماری هایی که مدت زمان زیادی طول می کشد تا به مرحله تشخیص برسند، دیابت، بیماری های تیروئید، حتی بیماری های اتوایمون، سرطان ها و بیماری های degenerative را در آینده می توان به راحتی از طریق اشک تشخیص داد و به همکاران رشته های دیگر کمک اساسی کرد. در بعد تحقیقاتی، قطعاً چشم پزشکان و متخصصین پروتئومیکس می توانند در این زمینه کار کنند و بیشتر به عنوان یک مبحث بین رشته ای مشترک بین متخصصین پروتئو میکس و چشم پزشکان مطرح خواهد بود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بانک چشم کارکردی مانند بانک خون بند ناف خواهد داشت گفت: این دو کاملاً باهم متفاوت هستند، در بانک خون بند ناف با بحث سلول درمانی روبرو هستیم. سلول های موجود در خون بند ناف را کشت می دهند و بعد از آن ها در درمان بسیاری از بیماری ها، نقائص ژنتیکی و حوادث استفاده می کنند، در حالیکه در مورد بانک اشک، آن چه الان در ذهن ما است، استفاده از پروتئین های اشک در تشخیص بیماری ها و تشکیل یک بانک اطلاعاتی از پروتئوم های موجود در اشک چشم ایرانیان است.

رییس مرکز تحقیقات چشم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد سابقه بانک اشک در ایران و جهان نیز گفت: قطعاً ما اولین مرکزی هستیم که بانک اشک را در ایران و منطقه راه اندازی کرده ایم. در کشور های دیگر هم مراکز اندکی، به صورت محدود، تحقیقاتی را در این زمینه انجام داده اند.