چشم داعش بر دژ القاعده

 پس از آنکه داعش شکست های پیوسته ای در مناطق نزدیک به مرزهای افغانستان و پاکستان در شرق کشور متحمل شد، این سازمان حمله ای ناگهانی به تورابورا در ولایت ننگرهار افغانستان را سازمان داد ، به گونه ای که بر برخی مناطق مهم آن سیطره پیدا کرد.

شهرت تورابورا از دهه هشتاد قرن گذشته می آید که مرکز جنگجویانی بود که علیه رژیم شوروری می جنگیدند، مکانی که شوروی ها به دلیل صعب العبور بودنش به آن دسترسی نداشتند. این منطقه در سال 2001 مکان اصلی سازمان القاعده پیش از اشغال افغانستان شد، به گونه ای که اسامه بن لادن پس از خروج از سودان به آن پناه برد و از راه آن و به کمک قبایلش به پاکستان رفت.

یک هفته پیش اهالی منطقه بربتشیر در نزدیکی تورابورا از صدای بی امان شلیک اسلحه های سبک و سنگین برخاستند تا با جسدهایی که در خیابان ها افتاده بود و صدها جنگجوی داعش که در خیابان های این منطقه کوهستانی پرسه می زدند روبرو شوند. زمرد خان از اهالی منطقه می گوید مسلحان داعش به مردان شلیک می کردند و زنان و کودکان را به زور از خانه ها بیرون می کشیدند. وی گفت یکی از مسلحان همسر وی را به زور از منزل بیرون آورد، امری که وی و قبیله اش فراموش نخواهند کرد، تا انتقام بگیرند.

در نبرد اول داعش بر بسیاری از مناطق سیطره پیدا کرد، اما قبایل به سرعت بسیج شدند و نیرویی از قبایل مناطق نزدیک برای رویارویی با داعش که امید به سیطره بر منطقه بتشیر داشت رسیدند. ملک نذیر خان، رهبر قبیله ای می گوید که مسلحان داعش همه گونه تسلیحات داشتند اما قبایل با دست خالی برای دفاع از ناموس و جان شان برابر آن ها ایستادند. وی گفت مسلحان داعش هیچ گونه رحمی نداشتند و تمام جوانان و مردان را اعدام کردند. وی اشاره کرد دولت افغانستان پس از درخواست های فراوان جمع کوچکی از سربازان را به آنجا اعزام داشت تا خط دفاعی دوم را پشت نیروهای قبیله ها تشکیل دهند.

وی گفت برخی از عناصر طالبان هم در رویارویی با داعش شرکت داشتند، اما پس از چند ساعت میدان را ترک کردند و قبلیه ها را تنها گذاشتند، و دولت نیز چنین کرد. البته گفت برخی از نیروهای ویژه (کماندو) خسارت های فراوانی به داعش وارد کردند، همچنان قبایل نیز به سختی با داعش برخورد کردند. محمد فیروز یکی از ساکنان منطقه بتشیر می گوید که داعش اخیرا برخی از زنان و کودکان را آزاد کرده است، اما همچنان گروگان های فراوانی نزد خود دارد.

طی یک هفته قبایل دهها تن از اعضای خود را از دست دادند، همچنین این نبردهای خونین نزدیک به 1200 خانوار را مجبور به ترک منطقه کرد. منوگل 18 ساله که به مدت دو روز با خانواده خود در راه بوده است گفت داعش تمام مردان را اعدام کرد، آنان نه تنها می کشتند بلکه خانواده ها را مجبور به خروج از خانه ها می کردند تا این مناطق برای آنان خالی شود. وی گفت به زودی باز می گردد تا انتقام برادزاده 12 ساله اش که با گلوله داعش کشته شد را بگیرد. ملنگ خان پدر وی گفت وی از ترس مسلحان داعش نتوانسته است نوه اش را دفن کند و نمی داند که همسرش همچنان زنده است یا نه.

حاجی ظاهر قدیر نماینده پارلمان افغانستان می گوید که داعش طرحی بزرگ برای استیلا بر مناطق استراتژیک دارد، و شکست قبایل در رویارویی با آن به استیلای داعش بر تمام این منطقه که بر شرق افغانستان مشرف است منجر خواهد شد. وی توضیح داد نیروهای شوروی با تمام امکانات شان توانایی سیطره بر تورابورا را نداشتند. او اضافه کرد شاخه داعش در افغانستان که از سوی برخی کشورهای منطقه حمایت می شود، چالشی برای امنیت منطقه و آینده آن خواهد بود.

منطقه تورابورا که به غبار سیاه نیز معروف است، منطقه ای کوهستانی است که بر قله های کوه های سفیدی که افغانستان را از پاکستان جدا می کند قرار دارد. این منطقه دهها غار را در خود جای داده است که آمریکایی ها و پاکستانی ها هنگام حمله شوروی به افغانستان در دهه هشتاد میلادی قرن گذشته آن ها را گسترش دادند و دست شوروی به این منطقه نرسید. پس از شکست شوروی جنگجویان وابسته به شیخ یونس خالص یکی از هواداران بن لادن در منطقه بر آن سیطره پیدا کردند و این غارها به پایگاه اصلی القاعده تا سال 2001 مبدل شد. بن لادن از طریق همین منطقه در هنگام آغاز عملیات آمریکا برای سیطره بر افغانستان به پاکستان فرار کرد و چه بسا داعش اهمیت موقعیت استراتژیک این منطقه را درک کرده است و برای همین در پی سیطره بر آن آست، اما داعش غافل است که زندگی در این منطقه بدون کمک قبایلی که پیشتر مجاهدین افغانستانی و القاعده را کمک کرده بودند غیر ممکن است، و هنگامی که این قبایل به صورت متحد علیه کسی جبهه بگیرند، معادلات تغییر می کند.

*صبغت الله صابر؛ عین "داعش" على تورابورا: کابول و"طالبان" یترکان القبائل وحیدة »؛ 7 نوامبر 2016 ؛ روزنامه العربی الجدید،