لبنان به کدام سو می رود؟

میشل عون رهبر حزب جریان آزاد ملی مارونی روز گذشته به ریاست جمهوری لبنان انتخاب شد و به عنوان سیزدهمین رئیس جمهور سوگند یاد کرد. بیش از دو سال و نیم بود که صندلی ریاست جمهوری در کاخ بعبدا خالی بود و برگزاری چهل و پنج جلسه رأی گیری برای انتخاب رئیس جمهور در پرتوی نبود توافق میان احزاب لبنانی عملا هیچ نتیجه ای نداشت.
 
آنچه که انتخاب عون را قطعی کرد کوتاه آمدن سعد حریری رهبر جریان المستقبل و از رهبران جریان ۱۴ مارس و موافقت با انتخاب عون بود. دو ماه قبل بود که سید حسن نصرا… در یک سخنرانی اعلام کرد در صورت موافقت ۱۴ مارس با عون، با نخست وزیر شدن رهبر المستقبل مخالفتی نخواهد کرد. این پیشنهاد تلویحی نصرا… برای حریری بسیار سخاوتمندانه بود لذا علی رغم مخالفت های جدی برخی اعضای المستقبل و حتی تخریب چهره حریری در میان عموم اهل سنت لبنان، او در نهایت با عون کنار آمد. اقدامی که چنان برای نبیه بری رئیس مجلس غافلگیر کننده بود که به خاطر آن حاضر به تأیید عون نشد تا عملا با آمدن حریری مخالفت کرده باشد.

عون رئیس جمهوری فراتر از طائف
 
ژنرال عون همپیمان وثیق حزب ا…، چهره ای کارکشته و با تجربه در عرصه لبنان است. شخصیتی که هم در عرصه نظامی و هم   درعرصه سیاسی صاحب تجربیات فراوان است. عون علی رغم اینکه سال ها علیه حضور نظامی سوریه در لبنان جنگید و در نهایت هم به فرانسه تبعید شد در حال حاضر از دوستان اسد به شمار می رود.همچنین نزدیکی افکار توده های مسیحی لبنان با فکر مقاومت علیه اسرائیل برای نخستین بار توسط عون کلید خورد. هر چند پیمان طائف به رئیس جمهور لبنان اختیارات چندانی نداده است اما شخصیت عون این امیدواری را به وجود آورده که رئیس جمهور با قدرتی در لبنان روی کار آمده است.

پیروزی ژنرال،پیروزی حزب ا…
 
در تحلیل نقاط مثبت انتخاب عون باید به چند نکته در ابعاد داخلی و خارجی توجه داشت. در بعد داخلی موضوع سلاح حزب ا… مسأله ای فوق العاده مهم به شمار می رود. جریان های مخالف حزب ا… سال هاست به  موضوع خلع سلاح این حزب توجه ویژه ای دارند به گونه ای که این موضوع در مناقشات سیاسی این کشور و حتی تشکیل کابینه و انتخاب رئیس جمهور مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. ریاست عون این نوید را به حزب ا… و هواداران مقاومت می دهد که حداقل در برهه حساس کنونی منطقه و تا شش سال این موضوع به هیچ وجه توسط ژنرال عون مطرح نخواهد شد و وی نیز اجازه پرداختن دیگران به این موضوع را نمی دهد. پوشش مقاومت نیز در لبنان گسترده تر از گذشته خواهد شد.

در بعد خارجی نیز موضوع سوریه از اهمیت بالایی برخوردار است. عون به دلیل آنکه همپیمان حزب ا… و سوریه است در موضوع خروج مقاومت از سوریه قطعا ورود نخواهد کرد و این ضربه ای به مخالفان مقاومت از جمله عربستان سعودی می زند، علاوه بر آنکه هرگونه پیروزی احتمالی در حلب یا حتی بازپس گیری الباب در شمال سوریه – تنها منفذ باقی مانده برای ارتباط تروریست ها با مرزهای ترکیه – باعث تقویت جبهه متحدان حزب ا… در داخل خواهد شد و حتی از این به بعد باید شاهد اقدامات عون برای نزدیکی بیشتر با دمشق باشیم.بر این نکات باید نزدیکی اخیر روابط مصر و سوریه و همچنین متشنج ماندن روابط عربستان با مصر را افزود.

گره های کور بر سر راه عون
 
علی رغم همه آنچه که گفته شد گره های کور یا به قول لبنانی ها میدان های مین فراوانی بر سر راه آینده لبنان پس از انتخاب ژنرال عون وجود دارد. سه موضوع را می توان به عنوان گره کور یا میدان مین در شرایط فعلی لبنان معرفی کرد. تشکیل کابینه جدید، قانون انتخابات و موضوع سوریه. تشکیل کابینه در لبنان غالبا با تنش های متعددی همراه است. سهم خواهی احزاب و چهره های معرفی شده برای وزارت از مسائلی است که باعث شده تشکیل یک کابینه در لبنان حتی ده ماه به طول بینجامد.
 
از آنجایی که تا انتخابات بعدی پارلمان کمتر از نه ماه باقی مانده است باید انتظار داشت که بخش عمده ای از حیات سیاسی عون در این دوره در مرحله گذار به معرفی کابینه جدید بگذرد. علاوه بر اینکه مجلس فعلی باید قانون جدید انتخابات را تا پیش از پایان عمر خود به سرانجام برساند. بنابراین چه عون و چه حریری هر دو با چالش های جدی مواجه خواهند بود. افزون بر این ها باید موضوع سوریه را نیز افزود. در لبنان اکنون با رئیس جمهوری مواجه هستیم که همپیمان اسد است و از آن سوی نخست وزیر احتمالی جدید از مخالفان سرسخت اسد است. بنابراین موضوع مناسبات با دمشق را باید یکی از گره های دوره جدید در لبنان دانست.

چالش های پیش روی حریری
 
در این سو  اوضاع برای حریری نیز چندان جالب نخواهد بود. او تا انتخابات بعدی فرصت زیادی ندارد و باید بتواند کابینه خود را معرفی کند. اما باید دانست او بر سر راه معرفی کابینه با مشکلاتی مواجه خواهد شد. یکی از این مشکلات نبیه بری است. حریری کار سخت جلب رضایت یکی از دو قطب شیعی لبنان یعنی نبیه بری رهبر امل را دارد. حال که بر خلاف میل بری، حریری نخست وزیر خواهد شد، به احتمال زیاد بری تلاش خواهد کرد تا سقف مطالبات خود یا سخت گیری خود در موضوع کابینه را افزایش دهد. البته از آن سو هم ژنرال برای قدردانی از حریری قطعا تلاش خواهد کرد تا برخی مطالبات بری را تعدیل یا وتو کند. یکی از چالش های عمده حریری، مواجهه با هواداران خود و ترمیم چهره خود در میان اهل سنت است. موافقت با عون که به مثابه عقب نشینی در برابر حزب ا… قلمداد می شود، مشکلات مالی و سیاسی داخلی المستقبل و سردی نسبی روابط با سعودی ها از جمله مسائلی است که حریری باید آنها را حل کند.
 
همچنانکه موافقت حزب ا… با نخست وزیری حریری را نباید به مثابه چک سفید امضای مقاومت به او تلقی کرد. حزب ا… بی تردید علاوه بر آنکه از بعد اخلاقی تلاش خواهدکرد تا در راه تشکیل کابینه سنگ اندازی نکند اما چنانچه حریری بخواهد امتداد خط سیاسی عربستان در لبنان باشد قطعا حزب ا… به دنبال ناکام کردن دولت یا کابینه پیشنهادی او خواهد بود.شکست حریری در این مراحل و ناکامی در تشکیل کابینه بدون تردید منجر به بی اعتمادی همپیمانان وی به او، سلب کامل توجه ریاض، حذف سیاسی او از صحنه قدرت و از دست دادن پایگاه مردمی او در میان اهل سنت لبنان خواهد بود.
 
بازگشت آرامش به لبنان در سایه رئیس جمهوری مقتدر به معنای تقویت جبهه مقاومت در منطقه و تقویت یکی از حلقه های آن خواهد بود. بنابراین باید به این نکته توجه داشت که برخی قدرت های منطقه ای شناخته شده مانند عربستان و برخی دیگر از گروه های داخلی لبنان همچون حزب القوات اللبنانیه به رهبری سمیر جعجع، برای محقق نشدن این هدف تلاش خود را به کار خواهند بست. آنچه مهم است حفظ انسجام میان حزب ا… و جریان آزاد ملی مسیحی و دیگر گروه ها و شخصیت های مؤثر این حلقه مانند نبیه بری و سلیمان فرنجیه است. گره های کور عرصه سیاسی لبنان هر کدام به مثابه یک میدان مین است که در سایه توطئه های منطقه ای و داخلی می تواند حیات توافقات و معاهدات را تهدید کند. عدد سیزده که اکنون عدد اختصاصی ژنرال عون در لبنان است از هم اکنون باعث هراس شده است. آیا ژنرال با موفقیت بر مشکلات فائق خواهد آمد؟/سید رضا قزوینی - روزنامه خراسان