بازار سیاه امن برای معامله فیش‌های حج و عمره

درحالیکه برقراری سفر حج و عمره به دلیل سیاست بازی‌های آل‌سعود در قبال ایران همچنان در هاله‌ای از ابهام است، اما تبِ معامله فیش‌های حج و عمره در بازار سیاه هنوز فروکش نکرده، شاید در یک سال اخیر قیمت‌ها کمی افت کرده باشد، اما تعلیق و تحریم، مانع ادامه دلالی‌ها نشده است.

 در سال ۱۳۹۱ سازمان حج و زیارت برای جلوگیری از خرید و فروش آزاد فیش‌های حج و عمره بخشنامه‌ای را صادر کرد که طبق آن، نقل و انتقال این فیش‌ها به هر طریقی حتی در دفاتر ثبت‌ اسناد رسمی، "غیرقانونی" و "ممنوع" اعلام شد، هرچند این دستور چندان راه به جایی نبرد و با واسطه‌گران و دلال‌های خیابانی نیز برخورد جدی نشد. البته که برای برخی از آن‌ها پرونده قضایی باز شد، ولی نام‌شان تا به امروز از صحنه معاملات حذف نشده است.

در سال‌های بعد این سازمان به سیاست‌هایش کمی انعطاف بخشید و اعلام کرد، «فروش فیش حج تمتع دارای "اولویت تشرف در همان سال" قانونی است و امکان این کار در دفاتر خدمات زیارتی سراسر کشور فراهم شده است.»

سعید اوحدی علت نرمش در مواضع قبلی این سازمان را کوتاه کردن دست سودجویان و دلالان اعلام کرده بود، اما حتی این انعطاف هم بساط خرید و فروش آزاد فیش‌ها را جمع نکرد. به نظر می‌رسد راه فرار برای واسطه‌گران و شرکت‌هایی که این کار را انجام می‌دهند، باز است و به خوبی از تبصره و ماده‌ها برای قانونی جلوه دادن معاملات‌شان اطلاع دارند.

با آنکه سازمان حج و زیارت در هر دوره نسبت به مخاطرات این معامله‌ها هشدار داده، اما تا به حال در این‌باره شفاف عمل نکرده است، نه وضعیت پرونده‌های قضایی مربوط به "مشتکی عنه" (شخص شکایت شده) مشخص است و نه نحوه برخورد و پیگیری این جریان و نه حتی اسامی شرکت‌ها و اشخاص متخلف و دارای پرونده اعلام شده که مردم آگاه و هوشیار باشند. این درحالیست که بیشتر دفاتری که به این کار مشغول‌اند، در خیابان‌های اطراف سازمان حج و زیارت مستقر هستند و پیاده‌رویِ ورودی این سازمان، پاتوق ثابت تبلیغ‌ها و پخش تراکت‌هایشان است.

فتح بابی برای معراج مومنین به سوی نور...!!

تعلیق عمره و سیاست‌های معاندانه عربستان در تحریم ایرانی‌ها از حج تمتع نیز حتی باعث نشده معاملات فیش حج و عمره متوقف شود. علاوه‌بر تراکت پخش‌کن‌های خیابانی، این پدیده به فضای مجازی نیز کشیده شده و وب‌سایت‌هایی با انگیزه ظاهریِ ارائه مشاوره، رابط خریدار و فروشنده شده‌اند و حکم بورس فیش عمره و حج را پیدا کرده‌اند.

در یکی از همین وب سایت‌ها که هیچ نشانی از مجری و یا محل فعالیت آن در اختیار نیست، فقط یک شماره تلفن همراه دیده می‌شود که یادآور شده: «تنها با یک تماس می‌توانید با ما به رایگان مشورت کنید و  بعد نسبت به خرید فیش حج یا فروش فیش حج اقدام کنید». بخش‌های دیگر این سایت که به خرید و فروش فیش مربوط است، هنوز به‌روز رسانی نشده و به نظر می‌رسد به تازگی بالا آمده است.

وب‌سایت دیگری که بیشتر شبیه صفحه آگهی تبلیغات روزنامه‌ها است و اتفاقا با همین کاربری تعریف شده، فضایی را ایجاد کرده تا خریدار و فروشنده نیازمندی خود را در معرض دید عموم قرار دهند. در صفحه نخست آن بدون آن که اشاره‌ای به وضع موجود حج و عمره داشته باشد، نوشته شده: «این سایت بستر لازم را برای ارائه‌دهندگان و خریداران فیش حج آماده کرده تا ان‌شاءالله فتح بابی باشد برای معراج مومنین به سوی نور...».

آخرین خبر مربوط به تعلیق حج و عمره که در برخی از این وب سایت‌ها منتشر شده، برمی‌گردد به اردیبهشت امسال و امیدواری سازمان حج و زیارت از به نتیجه رسیدن مذاکرات دو کشور برای برقراری حج تمتع!

طراح یکی از این سایت‌ها که امکان تبلیغ رایگان را برای برخی آگهی‌ها فراهم کرده است، درباره انگیزه‌اش به ایسنا توضیح می‌دهد: کارم هیچ ارتباطی با این موضوع ندارد، اما چون قبلا با این مساله درگیر شده بودم، با نیت حل مشکل افراد مشابه خودم تصمیم گرفتم این سایت را راه‌اندازی کنم.

او می‌گوید: اشخاص زیادی هستند که آرزوی رفتن به سرزمین وحی را دارند، ولی نمی‌دانند چطور مقدمات سفر را فراهم کنند، چون مرکز رسمی برای خرید و فروش فیش حج وجود ندارد. این سایت، مرجع کاملی است برای افرادی که می‌خواهند به  قیمت عادلانه فیش حج تهیه و یا واگذار کنند. در واقع این کاری است که سازمان حج و زیارت باید انجام دهد تا به نیاز گروهی از متقاضیان پاسخ دهد.

وی تاکید هم می‌کند که از این سایت نفع مالی نمی‌برد، چون بیشتر آگهی‌ها رایگان است، مگر آن که تعداشان خیلی زیاد باشد و برای یک بسته آن، فقط ۱۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند.

در کمتر مواقعی در آگهی‌های فیش‌های حج و عمره، قیمت عنوان شده، پایه قیمت‌گذاری این فیش‌ها معمولا توافقی است.

صدور فیش عمره به جای سازمان حج!

بیرون از دنیای مجازی اما گروهی هستند که پا را فراتر گذاشته و جز واسطه شدن بین خریدار و فروشنده، در شرایطی که امکان ثبت نام رسمی وجود ندارد، به جای سازمان حج، فیش عمره صادر می‌کنند!

منشی یکی از این دفاتر به ایسنا توضیح می‌دهد: اگر متقاضی عمره باشید، باید اول در بانک ملت یک حساب کوتاه مدت متمرکز با ۵۰۰ هزار تومان موجودی باز کنید. ما کارهای مربوط به صدور فیش را انجام می‌دهیم وقتی فیش عمره به نام شد، حساب آن سپرده، مسدود می‌شود و بعد هم سود روز شمار به آن تعلق می‌گیرد. مثل تمام فیش‌های عمره.

او می گوید: این کارها مستقیما زیرنظر کارگزار حج انجام می‌شود و هیچ منع و مشکلی هم ندارد.

وی درباره خرید و فروش فیش‌های موجود هم توضیح می‌دهد: الان بازار کمی رکود پیدا کرده، ولی مردم هنوز هم برای خرید و فروش مراجعه می‌کنند، چون حج و عمره قرار نیست برای همیشه تعطیل شود.

جز پول که قرار است ۵۰ هزار تومان بیشتر از آن سپرده بانکی باشد تا سهم کارگزار شود، مدارکی که برای این کار لازم است فقط شامل کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی می‌شود.

قیمت فیش‌های عمره و حج در بازار آزاد

فیش‌های موجود عمره با سپرده ۸۰۰ هزار تومان اگر اولویت‌شان رسیده باشد، بالای ۲ میلیون تومان قیمت دارند که در همین دوران تعلیق و تحریم گاه به بیش از ۳ میلیون تومان هم رسیده، اما اگر در اولویت نباشند و سپرده‌شان در بانک ۵۰۰ هزار تومان باشد، قیمت‌شان کمتر می‌شود و به زیر ۲ میلیون تومان می‌رسد. برخی این فیش‌ها را حتی تا ۵۰۰ هزار تومان نیز برای فروش گذاشته‌اند؛ درحالیکه به گفته واسطه‌گران و معامله‌کننده‌ها، ارزش مادی این فیش‌ها تا یکی دو سال پیش، پنج شش میلیون تومان بود.

اما احتیاط در معامله فیش های حج تمتع کمی بیشتر است. همین کارگزار که ریسک صدور فیش‌های عمره را تقبل کرده، می‌گوید: فیش‌های حج تمتع باید در دفاتر رسمی ثبت اسناد به نام زده شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که سازمان حج اولویت را اعلام کرده باشد، بعد ما یک قرارداد می‌نویسیم و فیش را به نام خریدار می‌زنیم.

هرچند برخی معامله‌گران، کاری به اعلام اولویت از سوی سازمان حج ندارند و در صورت پیدا شدن متقاضی، مرحله ثبت محضری را انجام می‌دهد تا نوبت کارهای بعدی برسد و معمولا از این جا به بعد است که پای کار نیستند و برای خریدار مشکل بوجود می آورند.

فیش‌های حج تمتع با وجود نامعلوم بودن سطح تعاملات عربستان و ایران، همین حالا در بازار آزاد به قیمت ۱۲.۵ تا ۱۸ میلیون تومان معامله می‌شود. قیمت آنها تا پیش از این جریان، به ۴۰ میلیون تومان هم رسیده بود. فیش‌های بدون اولویت نیز چهار پنج میلیون تومان قیمت‌گذاری شده‌اند، درحالیکه طبق اظهارات فروشندگان، این فیش ها تا قبل از این، حدود ۹ میلیون تومان قیمت داشت.ش