هرگز دست کودکان را نکشید

 کارشناسان هشدار می دهند که گرفتن دست کودک و کشیدن آن می تواند باعث دررفتگی آرنج شود که باعث درد در اندام فوقانی می شود. با بزرگ شدن کودک، بدن او کمتر مستعد این آسیب است.

کودکان یک تا چهار ساله رباط های ضعیف و استخوان های تکامل نیافته ای دارند، به این معنی که مستعد ابتلا به وضعیتی به نام 'آرنج کشیده شده' (nursemaid's elbow) یا دررفتگی آرنج هستند. با بزرگ شدن کودکان، بدن آنها کمتر مستعد این آسیب است.

آرنج، قسمت فوقانی استخوان ساعد و پایینی استخوان بازو را به هم متصل می کند و در کودکان، امکان دررفتگی رباط های (لیگامان ها) اطراف سر آرنج وجود دارد.

وضعیت آرنج کشیده شده یا دررفتگی آرنج زمانی ایجاد می شود که رباط ها دچار دررفتگی و یا پارگی می شوند که در برخی مواقع، حتی بر اثر اعمال یک نیروی جزئی ایجاد می شود.

این آسیب همچنین می تواند به واسطه بالا کشیدن کودکان از ناحیه دست ها، گرفتن و کشیدن بازوی آن ها، غلتاندن ناشیانه آنها در خواب و یا در موارد زمین خوردن ایجاد شود.

به گفته کارشناسان، هر گونه نیروی کششی ناگهانی و اضافی به قسمت فوقانی بازو به طور بالقوه باعث آسیب به مفاصل این اندام می شود.

دکتر علی مرجائی ، متخصص ارتوپدی به سئوالات زیر در این باره پاسخ می دهند.

علت کشیدگی آرنج در بچه ها (PULLED ELBOW) یا نیمه دررفتگی سر استخوان رادیوس (زند زبرین) در آرنج چیست؟

در کودکان خردسال ، لیگمان های نگهدارنده استخوان ها در آرنج هنوز از استحکام کافی برخوردار نیستند . در صورتی که دست کودکان دچار کشیدگی گردد ، سر استخوان زند زبرین در ناحیه آرنج از داخل لیگامان نگهدارنده اش دچار حالت نیمه دررفتگی می شود .

این اتفاق گاهی هنگام بازی با هم سن و سال ها رخ می دهد و گاهی والدین یا فرد بزرگ تر برای بلند کردن کودک ، او را از مچ دست گرفته و می کشند . ولی اشاره به این نکته ضروریست که کشیدگی دست در بچه ها منحصر به موارد فوق نبوده و حتی ممکن است هنگام استراحت یا خواب نیز رخ دهد.

علائم بالینی کشیدگی دست در بچه ها چیست؟

این عارضه خود را با درد در اندام فوقانی مبتلا نشان می دهد. در کودکان خردسال تر مشخص کردن دقیق محل درد در ناحیه آرنج ممکن است به راحتی میسر نباشد و به همین خاطر والدین تصور کنند اتفاقی در ناحیه شانه یا مچ دست فرزندشان افتاده است. کودکان بزرگ تر بهتر می توانند محل دقیق تمرکز درد در ناحیه آرنج را نشان بدهند.

ماحصل اینکه کودک در این وضعیت اندام فوقانی سمت مبتلا را بی حرکت نگه داشته ، از تکان دادن آن پرهیز می کند. در این موارد مشاهده می شود کودک اندام سمت مبتلا را از کنار تنه آویزان کرده و در برابر هر تلاشی برای حرکت دادن دست بخصوص خم کردن آرنج و چرخاندن دست به صورتی که کف دست به سمت بالا قرار بگیرد مقاومت می کند و یا دچار بی قراری می شود.

تشخیص کشیدگی آرنج در بچه ها چگونه داده می شود؟

پزشک معالج برای تشخیص این عارضه ، از شرح حالی مبتنی بر کشیده شدن دست کودک و در کنار آن از وضعیت قرارگیری دست بدون حرکت در کنار تنه استفاده می کند. در برخی از موارد یک یا چند مورد سابقه قبلی از اتفاق مشابه وجود داشته است که به تشخیص فعلی کمک می نماید.

از آنجا که کودکان خردسال در ابراز محل دقیق درد و ذکر شرح حال مشخص از حادثه رویداده ممکن است ناتوان باشند، لذا کلیه آسیب های اندام فوقانی از شکستگی های خفیف استخوانی تا آسیب های غضروف رشد از مچ دست گرفته تا آرنج و کتف می توانند در تشخیص افتراقی این عارضه قرار گیرند.

پزشک معالج در کنار شرح حال با معاینه دقیقی که انجام می دهد ، محل دقیق درد ، حساسیت ، تورم یا تغییر شکل را در اندام شناسایی می نماید. در اکثر موارد جهت تشخیص کشیدگی آرنج دست در بچه ها نیاز به بررسی های رادیوگرافی نمی باشد و شرح حال و معاینه بالینی جهت رسیدن به تشخیص کافی است. در صورت هر گونه تردیدی ، انجام رادیوگرافی ساده از اندام فوقانی مبتلا و آرنج ، این عارضه را از هر گونه آسیب دیگری در اندام فوقانی افتراق خواهد داد.

درمان نیمه دررفتگی سر استخوان رادیوس (زند زبرین) در آرنج چیست؟

پزشک معالج با مانوری که انجام می دهد اقدام به جااندازی می نماید . هنگام جااندازی شنیدن و احساس یک کلیک در ناحیه آرنج ، تشخیص صحیح عارضه و جا افتادن کامل آن را تأیید می نماید. از بین رفتن درد پس از چند دقیقه و شروع استفاده از دست نشان دهنده جا افتادن و بهبود عارضه می باشد.

کودکان به دنبال کشیده شدن دست مستعد تکرار مجدد این عارضه هستند. لذا به خانواده توصیه می شود از کشیدن دست کودک یا بلند کردن کودک از مچ دست ها بپرهیزند

لذا می توان کودک را پس از اقدام به جااندازی به فضای آرامی خارج از مطب برده و پس از چند دقیقه مشاهده کرد که کودک شروع به استفاده طبیعی از دست کرده و اجسام را می گیرد. در این وضعیت هم تشخیص قطعی شده و هم درمان با موفقیت انجام شده است و نیاز به بررسی رادیوگرافی جهت موفقیت جااندازی نمی باشد.

گاهی در کشیدگی دست در بچه ها قبل از اینکه کودک توسط پزشک ویزیت شود ، نیمه دررفتگی سر استخوان رادیوس (زند زبرین) در آرنج به طور خودبه خود جا می افتد و علیرغم شرح حالی که از کشیده شدن دست و عدم استفاده از عضو برای مدتی وجود داشته پزشک هنگام معاینه مشاهده می کند که کودک هیچ دردی نداشته و به خوبی از دست استفاده می کنند. این جا افتادن خودبه خودی ممکن است هنگام تعویض لباس کودک یا تلاش برای ژس برداری از دست در رادیولوژی اتفاق افتاده باشد.

مراقبت های پس از جااندازی کشیدگی آرنج در بچه ها چیست؟

پس از جااندازی نیاز به هیچ گونه اقدام درمانی خاصی وجود ندارد. نیازی به بستن عضو یا بی حرکتی نیست. تنها نکته مهم این است که این کودکان به دنبال کشیده شدن دست مستعد تکرار مجدد این عارضه هستند. لذا به خانواده توصیه می شود به این مهم دقت کرده و از کشیدن دست کودک یا بلند کردن کودک از مچ دست ها بپرهیزند.

سیر بالینی کشیدگی آرنج دست در بچه ها چیست؟

کودکان مبتلا به شلی لیگامانی در ناحیه آرنج که دچار نیمه دررفتگی در آن ناحیه می شوند، با پایان سن پنج سالگی بهبود پیدا کرده و با استحکام عناصر بافت نرم در ناحیه آرنج این عارضه دیگر تکرار نمی شود. لذا بعد از پنج سالگی به ندرت با چنین عارضه ای در کودکان روبه رو می شویم. کشیده شدن دست در کودکان در سال های بعد هیچ گونه عارضه ای به همراه نخواهد داشت.