چه کسانی از افزایش قیمت ها سود می برند؟

اطلاعات مرکز آمار می‌گوید تورم قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری کشور در مهر ماه سال جاری به ۷.۹ درصد رسید. عددی که نشان از ثبات عدد تورم در اقتصاد دارد. این تورم تک رقمی ماهانه در عین حال منتقدانی نیز دارد که آن را برای وضعیت معیشت مردم بی اثر می داند. به گونه ای که عده ای معتقدند حتی تورم دو رقمی از وضعیت رکود فعلی بهتر است. این در حالی است که اقتصاد کشور طی سه دهه گذشته غیر از یک یا دو سال همیشه با بیماری تورم دو رقمی همراه بوده است. معضلی که همه جوانب اقتصاد را به خود مشغول کرده بود و دست کم تولید را به تدریج از پا درآورد. از طرفی اما رکود بر بخش خدمات و بازار هم مشاغل مختلفی را تحت تاثیر قرار داده است به گونه ای که این مشاغل در شرایط غیر تورمی توان سود دهی را ندارند. هر چند این سود سرمایه مقطعی و آسیب زا بود.

رکود و تورم دو بیماری موروثی از سال های پیش از 92 بود که با اقتصاد ایران همراه شد، کارشناسان در این خصوص نظرات متفاوتی را دارند. عده ای معتقدند دولت باید تمرکز خود را بر خروج از رکود به جای تورم می گذاشت؛ و اقتصاد کشور به تورم دو رقمی عادت کرده است.

چنانچه حیدر مستخدمین حسینی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با ابتکار می گوید: مهمترین نکته در اصلاح نظام اشتغال خروج از رکود اقتصادی است. دولت در این زمان تمرکز خود را بر تورم تک رقمی گذاشت، در حالی که دیدیم تورم تک رقمی اثری برای معیشت مردم نخواهد داشت. شرایط و بافت اقتصادی ما تورم دو رقمی را می طلبد و ما هنوز شرایط لازم برای برون رفت از مشکل تورم دو رقمی برایمان حادث نشده است. نه در بخش تولید، خدمات و صنعت اتفاقی شکل نگرفته است. رشد اقتصادی هم تا یک درصد مشخص مربوط به نفت است که هم در قبل و هم بعد از انقلاب در اقتصاد کشور جریان داشته است. این در حالی است که رشد اقتصادی باید با رفاه اجتماعی و افزایش درآمد مردم همراه باشد.

از طرف دیگر برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که بیماری تورم تبعات بسیار مهلک تری برای اقتصاد به همراه داشته است و هر زمان که جلوی آن گرفته شود فضا برای رشد اقتصادی و بهبود وضعیت معیشت بهتر فراهم خواهد شد.

مرتضی عزتی استاد دانشگاه و اقتصاددان در گفت و گو با «ابتکار» می گوید: یکی از مشکلات اساسی که اقتصاد ما دارد این است که حدود سی و چند سال به استثنای یک یا دو سال تورم دورقمی داشته است. این یک معضل بزرگ است. ما اقتصاد را به تورم دو رقمی عادت دادیم و این به معنای آن نیست که اقتصاد هم خواهان آن است. هر بیماری که از سر عادت باشد می توانیم برطرف کنیم و عادت سالم به جای آن قرار دهیم. ما باید باور کنیم که بدون بیماری تورم دو رقمی هم می توان زندگی کرد.

مزیت های تورم پایین برای اقتصاد

عزتی در خصوص ضررهای اقتصادی تورم دو رقمی می گوید: اشتباه است که بگذاریم این عادت ناسالم را در اقتصاد حفظ شود. در هر شرایط ترک عادت بد، یک پیروزی به حساب می آید. تورم آثار زیان باری برای اقتصاد دارد. اولین اثر آن نابودی دارایی مردم است. هیچ وقت نباید شک کرد که تورم از اساس، معضل بدی است. اما در کنار آن ما نیاز به رشد هم داریم. بنابراین باید با سیاست های درست در شرایط غیر تورمی زیرساخت های رشد را فراهم کنیم . اگر رشد را در شرایط تورمی خواهان باشیم

هیچ گاه بیماری مزمن تورم از بین نخواهد رفت. بالاخره باید یک روز به این سمت حرکت می کردیم و این شرایط موجود در اقتصاد کشور که همراه با رکود ناچار به سمت کاهش قیمت با کمک دولت رفت شاید یکی از فرصت های مناسب بود که ما بتوانیم بر تورم دو رقمی فائق بیایم. باید از این فرصت استفاده کنیم و تورم را بیشتر کاهش دهیم. موفقیت بزرگ آن زمان است که تورم کم را تثبیت کنیم.اگر تورم کم تثبیت شد آن وقت می توانیم رشد و توسعه اقتصادی را با عادت به تورم کم با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.

تورم برای چه قشر از جامعه سود آور است؟

تورم هر چند یک بیماری اقتصادی به حساب می آید اما برای عده ای مانند واسطه های در بازار تورم به طور مقطعی سود آور است هرچند در بلند مدت این اتفاق برای اقتصاد کشور رکود را به ارمغان می آورد.

مرتضی عزتی در این خصوص می گوید: یکی از عوامل مهم برای رشد اقتصادی ثبات است، یکی از بخش هایی که عدم ثبات ایجاد می کند افزایش قیمت هاست. تورم اثر موقت و کوتاه مدت بر سود دهی سرمایه دارد اما بی ثباتی آن باعث می شود سرمایه گذار از فردای سرمایه خود بی خبر باشد. وی می افزاید: افراد سودجو و ناتوان از تولید که برای سوء استفاده از فضای تورمی وارد تولید می شوند با کاهش یا افزایش تورم شکست را تجربه می کنند و این شکست اثر روانی برای سایر بنگاه ها خواهد داشت. ولی در شرایطی که ثبات قیمت همراه با تورم پایین داشته باشیم پیش بینی سرمایه گذاری ساده می شود و این ثبات در همه نظریه ها به رشد اقتصادی کمک می کند.
سرمایه گذار تورم را یک عامل کوتاه مدت برای سود دهی مقطعی می بیند اما اگر به فکر بلند مدت خود باشد تمایل به ثبات قیمت ها دارد.

فجایعی که سیاست های غلط بر اقتصاد به جا گذاشت

این استاد دانشگاه همچنین تصریح می کند: رشد اقتصادی حاصل سرمایه گذاری است و وضعیت رکود فعلی ناشی از سیاست های غلطی بود که در دوره گذشته رخ داد و بخشی از آن منجر به گسترش تحریم ها شد. همین طور سیاست غلط سرمایه ستیزی که دو دولت پیشین رخ داد باعث شد که سرمایه گذاری انجام نگیرد و سرمایه گذاری که از جایی گریزان شد به زودی به آن بر نمی گردد. این آسیب بلند مدتی به کشور زده است و رکود را برای مدت ها دامن زده است. در شرایطی که رکود داریم از یک طرف رکود باعث کاهش درآمد مردم و از طرف دیگر تورم باعث کاهش قدرت خرید آن ها می شود و از دو طرف ضربه خواهند خورد.

وی یادآور می شود: در چنین شرایطی ، رکود را که به علت تحریم ها و اثر سیاست های غلط گذشته نتوانستیم جبران کنیم، پس لا اقل بهتر است جلوی فشار تورم را بگیرم و مردم را
ضعیف تر از وضع موجود نکنیم. برای مردم این اتفاق خوبی بود. اما شاید کسی تصمیم دیگری بگیرد. در دوره گذشته 45 درصد تورم ایجاد کردیم که یک درصد رشد داشته باشیم که رشد هم نتوانستیم ایجاد کنیم. دو مشکل بزرگ بر سر مردم ایجاد شد پس بهتر است یکی از آن ها را کم کنیم.

عزتی می افزاید: این که کاهش تورم در زندگی مردم اثر عینی نداشته است به این دلیل است که درآمد مردم رشد نکرده و کاهش تورم تنها از بیشتر بدبخت شدن آن ها جلوگیری کرده است.