آقاي نهاونديان يك چهره اصولگراست و به همين دليل دغدغه اصلاح‌طلبي به سبک اصلاح طلبان را ندارد. ايشان در طول سه سال گذشته بارها مانع از ديدار اصلاح‌طلبان با آقاي روحاني شده است.
«مهم‌ترين عضو كابينه پس از آقاي روحاني، آقاي نهاونديان است كه در سه سال گذشته شخص دوم دولت بوده است. حيطه اختيارات آقاي نهاونديان در نهاد رياست‌جمهوري ابتدا دارد اما انتها نه. اين وضعيت پس از حاشيه‌سازي براي آقاي فريدون تشديد شده و آقاي نهاونديان عملا به «مرد شماره دو» دولت تبديل شده است.». جملات بالا سخنان دكتر عبدا... ناصري فعال سياسي اصلاح‌طلب و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «آرمان امروز» است. دكتر ناصري در اين گفت‌وگو پرده از پشت پرده‌هاي دولت آقاي روحاني برمي‌دارد و براي نخستين بار ماهيت واقعي تصميم‌گيري در دولت تدبير و اميد را بازگو مي‌كند. در ادامه ماحصل اين گفت‌وگو را از نظر مي‌گذرانيد.مهم‌ترين چالش آقاي روحاني در انتخابات رياست‌جمهوري۹۶ چيست؟خطرات و چالش‌هاي پيش روي آقاي روحاني بيشتر در درون جريان حامي و پايگاه اجتماعي ايشان است يا از سوي مخالفان دولت؟
آقاي روحاني در سال۹۶ بسيار با تجربه‌تر از سال۹۲ عمل خواهدکرد و نسبت به واقعيات حاكميت سياسي و جامعه آگاهي بيشتري پيدا كرده است. از سوي ديگر حمايت اصلاح‌طلبان از آقاي روحاني در سال۹۶ با حمايت در سال۹۲ تفاوت دارد و اصلاح‌طلبان به دنبال اين هستند كه با سازو كار جديدي از آقاي روحاني در انتخابات حمايت كنند. بدون شك مهم‌ترين دستاورد دولت آقاي روحاني توافق هسته‌اي با قدرت‌هاي جهاني بوده كه برخي معتقدند اگر برجام تنها دستاورد دولت آقاي روحاني نيز باشد، كفايت مي‌كند و مي‌توان به دولت نمره قابل قبولي داد. با اين وجود دولت آقاي روحاني به دليل به هم ريختگي تیم رسانه‌اي و سياسي موفق نشد افكار عمومي را به خوبي با ماهيت برجام وپيامدهاي آن آشنا كند. از سوي ديگر مخالفان دولت تا آنجا كه مي‌توانستند عليه برجام هجمه كردند و افكار عمومي را عليه آن ترغيب كردند. به همين دليل آقاي روحاني بايد براي دوران پسا برجام مختصات فكري و سياسي خاص اين دوران را تعريف كند و براساس آن عملكرد دولت را براي مردم تشريح و تبيين كند. آقاي روحاني بايد در انتخابات۹۶ با يك سازمان دهي دقيق و منظم در انتخابات حضور پيدا كند. برخي عنوان مي‌كنند ايشان نبايد براي خود ستاد انتخاباتي تشكيل دهد. اين در حالي است كه به نظر من تشكيل ستاد براي آقاي روحاني يك مساله ضروري و حياتي است. ستادي كه آقاي روحاني تشكيل مي‌دهد نيز نبايد تنها به امور جاري و روزمره انتخاباتي بپردازد بلكه بايد با يك سازوكار ميداني گسترده در پهنه جغرافيايي كشور ديدگاه‌هاي مردم مناطق مختلف كشور را نسبت به آقاي روحاني مورد ارزيابي و سنجش دقيق قرار بدهد. برخي گمان مي‌كنند همين كه جريان اصلاحات و برخي از اصولگرايان از آقاي روحاني در انتخابات حمايت كنند ايشان موفق خواهد شد دوباره به رياست جهوري برسد. اين در حالي است كه سبد راي آقاي روحاني كف خيابان‌هاي شهرهاي مختلف كشور است که نيازمند كار ميداني و سازو كار دقيق وحساب شده است. يكي از اشتباهات دولت اول روحانی عدم تغيير و عدم توجه كافي به مديران احمدي‌نژادي در دستگاه‌هاي اجرايي بود. آقاي روحاني با علم به اينكه اين افراد در ظاهر با دولت همراهي مي‌كنند اما در باطن راه ديگري را در پيش مي‌گيرند از تصميم‌گيري كاربردي براي اين افراد پرهيز كرد. نكته مهم اينجاست كه اين افراد به دليل ارتباط مستقيم با مردم هر منطقه از تاثيرگذاري زيادي در جهت دهي افكار عمومي برخوردار هستند و به همين دليل ممكن است پايگاه راي آقاي روحاني را به صورت جدي تهديد كنند. آقاي روحاني بايد در زمينه تغييرات مديريت استاني و همچنين مديران شهري تصميم جدي‌تري مي‌گرفت كه متاسفانه اين اتفاق رخ نداد.
منظور شما از به هم ريختگي تيم رسانه‌اي و سياسي دولت چيست؟
پس از برجام مخالفان دولت عليه برجام اقدامات وسيعي انجام دادند و كار را به جايي رساندند كه برجام را نوعي خيانت به كشور تلقي كردند. از سوي ديگر با زيركي تمام مسئوليت برجام را به گردن آقاي روحاني انداختند تا پيامدهاي منفي احتمالي برجام به پاي آقاي روحاني نوشته شود. اين در حالي است كه برجام يك تصميم دولتي نبود بلكه يك تصميم حاكميتي بود كه با نظر بزرگان اتخاذ شده بود. با اين وجود تيم رسانه‌اي دولت براي تببين و تشريح دستاوردهاي برجام كه يك مساله كاملا پيچيده بود هيچ‌گونه سازو كار مدون و حساب شده‌اي تدوين نكرد. قبل از امضاي برجام همه مي‌دانستند كه تحريم‌هاي ايران وضعيت پيچيده‌اي دارد و در نتيجه برداشته شدن تحريم‌ها نيز به سادگي رخ نخواهد داد و شكل پچيده‌اي خواهد داشت. به همين دليل تيم رسانه‌اي دولت بايد براي افكار عمومي اين مساله را تبيين مي‌كرد كه برجام به عنوان يك مساله پيچيده نمي‌تواند داراي تاثيرگذاري كوتاه‌مدت در زندگي مردم باشد بلكه نيازمند گذشت زمان براي تحقق مفاد مورد توافق است. اين در حالي است كه پس از برجام افكار عمومي گمان مي‌كرد با برداشته شدن تحريم‌ها به يك باره وضعيت اقتصادي و معيشت مردم بهبود پيدا مي‌كند. در اين بزنگاه حساس و حياتي تيم رسانه‌اي دولت بايد به اين مساله ورود مي‌كرد وهدايت افكار عمومي را به دست مي‌گرفت. اين در حالي است كه در اين شرايط تيم رسانه‌اي دولت عملكرد ضعيفي از خود نشان داد و با تعلل اجازه داد مخالفان دولت تفسير‌هاي نادرستي از برجام به مردم ارائه بدهند.
ضعف تيم رسانه‌اي دولت بيشتر به عملكرد تيم رسانه‌اي باز مي‌گردد يا اينكه رويكرد كلي دولت در اين زمينه داراي اشكال است؟
رويكرد كلي دولت در اين زمينه داراي اشكال است. آقاي روحاني و اعضاي دولت اين نكته را فراموش كرده‌اند كه اقناع افكار عمومي در زمينه عملكرد دولت از خود عملكرد دولت مهم‌تر است. البته منظور من از تيم رسانه‌اي دولت همه ارگان‌هاي رسانه‌اي دولت اعم از معاونت اطلاع‌رساني دولت، روزنامه رسمي دولت، خبرگزاري رسمي دولت، حوزه سخنگويي دولت و همچنين تعامل دوطرفه با رسانه ملي است. از سوي ديگر سخنگوي دولت احساس مي‌كند كه تنها بايد مصوبات و اقدامات دولت را به مردم اعلام كند. اين در حالي است كه در بسياري از دولت‌هاي جهان حوزه سخنگويي وضعيت كاملا مستقلي نسبت به دولت دارد و درباره مسائل مهم كشور و جهان موضع رسمي دولت را بيان مي‌كند. اين تجربه حتي در دولت دوم اصلاحات اجرا شد و سخنگويي دولت فارغ از هرگونه مقام اجرايي به يك بخش مستقل تبديل شد. به نظر من يكي از مسائلي كه باعث شده به اصطلاح«فحش خور دولت ملس باشد» و مخالفان دولت را تحت فشار قرار دهند ضعف تيم رسانه‌اي دولت بوده است.
چرا دولت آقاي روحاني در سه سال گذشته فاقد اتاق فكر در زمينه‌هاي مختلف بود و بيشتر تصميمات در پشت درهاي بسته گرفته مي‌شد؟
همه دولت‌هاي جهان در زمينه‌هاي مختلف داراي اتاق فكر هستند و از اين اتاق فكرها در جهت مديريت بهتر امور استفاده مي‌كنند. با اين وجود دولت آقاي روحاني فاقد اتاق فكر منسجم است و به همين دليل با مشكلات زيادتري مواجه شده است. نكته ديگر اينكه آقاي روحاني برخلاف رئيس دولت اصلاحات كه همه تصميمات مهم را به صورت جمعي مي‌گرفت برخي از تصميمات را به صورت فردي و بدون استفاده از خرد جمعي مي‌گيرد. از سوي ديگر آقاي روحاني به دليل ضعف تيم رسانه‌اي در دولت تنهاست. در دولت اصلاحات حوزه سخنگويي دولت تلاش مي‌كرد رئيس‌جمهوري را از تنهايي دربياورد و در مسائل مختلف ورود پيدا مي‌كرد و با وزير يا مسئول مربوطه به صورت مجزا تعامل برقرار مي‌كرد. اين در حالي است كه در دولت آقاي روحاني اغلب اعضاي كابينه و از جمله آقاي ظريف كه قهرمان برجام است خود را از عرصه اطلاع‌رساني كنار كشيده‌اند.
به نظر شما مردان كليدي پاستور در سه سال گذشته چه كساني بودند و چه تاثيرگذاري در تصميمات دولت داشتند؟
به نظر من مهم‌ترين عضو كابينه آقاي روحاني، آقاي نهاونديان است كه در سه سال گذشته شخص دوم دولت بوده است. حيطه اختيارات آقاي نهاونديان به اندازه‌اي در نهاد رياست‌جمهوري زياد شده كه بايد وي را معاون اول دانست. اين وضعيت پس از حاشيه سازی برای آقاي فريدون تشديد شده و آقاي نهاونديان عملا به «مرد شماره دو» دولت تبديل شده است. از سوي ديگر آقاي نهاونديان به عنوان يك اصولگرا گفتمان موازي دولت را در پاستور رهبري مي‌كند. دليل اصلي اين مساله نيز اهميت رئيس دفتري رياست‌جمهوري در امور روزمره دولت است. در قديم نيز حاجبان و ملازمان حاكمان از نفوذ زيادي در بين دستگاه حاكمه برخودار بودند و به همين دليل تاثيرگذاري زيادي در سرنوشت جامعه داشتند. در شرايط كنوني آقاي نهاونديان با عملكرد خود حيطه اختيارات برخي افراد را كاهش داده است. در طول سه سال گذشته اصلاح‌طلبان بارها درخواست ديدار با آقاي روحاني را داشته‌اند كه در اين زمينه با مانعي به نام آقاي نهاونديان به عنوان رئيس دفتر رئيس‌جمهور برخورد كرده‌اند. آقاي نهاونديان به دليل تجربه بسيار زيادي كه در امور تشكيلاتي و سازماندهي دارد و در اين زمينه قوي عمل مي‌كند موفق شده از نفوذ گسترده‌اي در نهاد رياست‌جمهوري برخوردار شود. نكته مهم در اين زمينه اين است كه آقاي نهاونديان به عنوان يك اصولگرا گفتماني را در دولت رهبري مي‌كند كه با گفتمان اصلي دولت مطابقت ندارد و يك گفتمان موازي در مقابل گفتمان اصلي دولت كه امتزاج اعتدال و اصلاح‌طلبي است به شمار مي‌رود. در طول سه سال گذشته يكي از انتقادات جدي كه به آقاي روحاني وارد مي‌شد مربوط این قسمت بود. يكي از دغدغه‌هاي اصلي حاميان آقاي روحاني فضاي باز سياسي بود و به همين دليل انتخاب آقاي رحماني فضلي براي بسياري از حاميان آقاي روحاني جاي سوال و ترديد جدي داشت. در همان مقطعي كه آقاي روحاني به تازگي آقاي رحماني فضلي را به عنوان وزير كشور به مجلس معرفي كرده بود يك ضيافت شام در منزل يكي از بزرگان كشور در جماران با حضور آيت ا...هاشمي، آيت ا... سيد حسن خميني، آقاي ناطق نوري، رئيس دولت اصلاحات و آقاي روحاني برگزار مي‌شود. در اين جلسه هر چهار نفري كه به جز آقاي روحاني در جلسه حضور داشتند به آقاي روحاني تاكيد مي‌كنند كه با چانه‌زني با رهبر معظم انقلاب فرد ديگري را معرفي كند. از دو نفر يعني آقاي محمد شريعتمداري و همچنين محمد فروزنده به عنوان جايگزين نام برده شده بود. آقاي روحاني نيز در اين جلسه به صورت تلويحي نظر جمع را مي‌پذيرد اما در واقعيت از اين تغيير اجتناب مي‌كند. آقاي روحاني به صورت تعمدي ليست اعضاي دولت را از همه مخفي كرده بود و براي اينكه كسي متوجه نشود در يك اقدام غيرمنتظره در روز تحليف ليست را از جيب خود بيرون آورده و به آقاي لاريجاني به عنوان رئيس مجلس تحويل داد.
وجوديك گفتمان موازي با گفتمان اصلي دولت در پاستور با چه هدفی است ؟
آقاي نهاونديان يك چهره اصولگراست و به همين دليل دغدغه اصلاح‌طلبي به سبک اصلاح طلبان را ندارد. ايشان در طول سه سال گذشته بارها مانع از ديدار اصلاح‌طلبان با آقاي روحاني شده است. اصلاح‌طلبان نيز مجبور مي‌شوند بيشتر دغدغه‌هاي خود را از طريق آقاي جهانگيري به عنوان معاون اول رئيس‌جمهور به آقاي روحاني منتقل كنند. ساختار نهاد رياست‌جمهوري با ساختار مورد نظر اصلاح‌طلبان و آقاي روحاني منافات دارد و به همين دليل آقاي روحاني بايد در این زمينه راه‌حل جديدي انتخاب كند. آقاي نهاونديان يك چهره اصولگرا هستند و به همين دليل در لحظات حساس كه منافع اصولگرايان و اصلاح‌طلبان به هم گره مي‌خورد به صورت طبيعي به سمت اصولگرايان تمايل پيدا مي‌كند. نكته ديگر اينكه آقاي عطريانفر در گفت‌وگو با روزنامه آرمان امروز عنوان كرده بود كه در سال ۹۲ اصلاح‌طلبان تحت هر شرايطي آقاي روحاني را برآقاي عارف ترجيح مي‌دادند. اين در حالي است كه اصلا اينچنين نبود. اصلاح‌طلبان در لحطات آخر براي تصميم‌گيري كه كدام كانديدا به سود كانديداي ديگر كناره‌گيري كند يك نظر سنجي در يازده استان برگزار كردند كه اين نظر سنجي‌ها نشان داد كه آقاي روحاني از شانس بيشتري نسبت به آقاي عارف در انتخابات برخوردار است. بدون شك اگر آقاي عارف در اين نظر سنجي‌ها وضعيت بهتري پيدا مي‌كرد گزينه اول اصلاح‌طلبان براي رياست‌جمهوري آقاي عارف بود.
به نظر شما گزينه‌هاي حضور و عدم حضور در دولت آينده آقاي روحاني چه كساني هستند؟
اگر آقاي روحاني قصد دارد برخي از نيروهاي خود را در دولت دوم نيز حفظ كند بايد «ناز» آنها را بخرد. بسياري از مديران دولت آقاي روحاني با توجه به وضعيت كشور در سه سال گذشته از نظر منابع مالي حاضر نيستند دوباره در دولت حضور داشته باشند و آقاي روحاني را همراهي كنند. به همين دليل اگر آقاي روحاني قصد داشته باشد از اين افراد استفاده كند بايد شرايط جديدي را به اين افراد پيشنهاد كند.
آيا آقاي فريدون در دولت آينده آقاي روحاني حضور خواهند داشت؟
بنده بعيد مي‌دانم چنين اتفاقي رخ بدهد و آقاي فريدون در دولت آينده حضور داشته باشند. بدون شك آقاي روحاني پس از برجام با دو چالش جدي مواجه بوده است. نخست ماجراي فيش‌هاي حقوقی بوده كه مدت‌ها وقت و انرژي دولت را به خود معطوف كرد و دوم حاشيه‌هايي است كه براي آقاي فريدون در نهاد رياست‌جمهوري به وجود آمد كه آقاي روحاني را با چالش مواجه كرد.
آيا آقاي روحاني در دولت دوم خود نيز آقاي جهانگيري را به عنوان معاون اول خود انتخاب خواهد كرد؟
اگر آقاي روحاني آقاي جهانگيري را به هر دليلي از دست بدهد با ضايعه بسيار بزرگ و اسفناكي مواجه خواهد شد. آقاي جهانگيري شخصيت بسيار ارزشمندي است كه يكي از استوانه‌هاي اصلي دولت به شمار مي‌رود. از سوي ديگر آقاي نجفي نيز داراي شخصيت ارزشمندي است كه مي‌تواند كمك بيشتري به دولت آقاي روحاني در آينده كند.
آيا احتمال تغيير رياست دفتر رئيس‌جمهوري در دولت آينده وجود دارد؟
آقاي نهاونديان سهم رئیس مجلس در دولت است. در نتيجه اگر آقاي روحاني قصد داشته باشد تعامل خود را با آقاي لاريجاني همچنان حفظ كند بايد آقاي نهاونديان را در كابينه خود حفظ كند. البته ممكن است ايشان دوباره آقاي نهاونديان را به رياست دفتر خود انتخاب نكند بلكه يكي از وزراتخانه‌ها را به ايشان بسپارد.
ارسال نظر
