کارنامه محیط زیستی وزارت جهاد کشاورزی

 سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام انتشار کارنامه محیط زیستی وزارت جهاد کشاورزی، عملکرد محیط زیستی این وزارتخانه را قابل توجه و در راستای مدیریت سبز عنوان کرد.
[کارنامه محیط زیستی وزارت جهاد کشاورزی منتشر شد]

 گزارش کاملی که این وزارتخانه از عملکرد محیط زیستی خود ارایه داده، نشانه تعهد و توجه آن به حفظ محیط زیست است.

این گزارش نشان می دهد که گام های موثری برای آموزش محیط زیستی نیروها، ایجاد ساختار تشکیلات محیط زیستی، تشکیل کمیته محیط زیست در سطح ستاد و ادارات کل استان ها برداشته شده است.

در خصوص شاخص ساختار تشکیلاتی در این وزارتخانه ساختارهای مناسبی از جمله دفتر محیط زیست و سلامت غذا در ستاد وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شد که انتظار می رود با توجه به گستره فعالیت در استان ها و ارتباط مستقیم با آب، خاک و تنوع زیستی در ادارات کل استانی نیز این دفتر ایجاد و تقویت شود.
فعالیت بازسازی ذخایر به ویژه اختصاص 9 مرکز بازسازی ذخایر در شمال کشور و اختصاص 5 مرکز بازسازی ذخایر در آب های داخلی همچنین اختصاص یک مرکز در جنوب کشور از مهمترین فعالیت شیلاتی است که نشان دهنده توجه خاص به جنبه های زیست محیطی در این بخش دارد.
در بحث شاخص آموزش نیز عملکرد محیط زیستی وزارت جهاد کشاورزی نشان می دهد که دوره های آموزشی ضمن خدمت برای کارکنان این وزارتخانه با موضوعات مرتبط با محیط زیست در سطح ستادی و همچنین آموزش های تخصصی محیط زیست به ویژه در بخش شیلات کشور و همچنین کارگاه های آموزشی مختلفی در ارتباط با جنبه های آموزشی محیط زیست برای صیادان برگزار شده است.
علاوه بر آن اقداماتی در زمینه مستندسازی، تهیه فیلم و پوستر های آموزشی از اقدامات مهم این وزارتخانه در بخش آموزش است.

همچنین در شاخص پژوهش، تدوین طرح های پژوهشی مشترک با موسسات تحقیقاتی در راستای توسعه پایدار و محیط زیست در زمینه های زراعت، باغداری، تغییرات آب و هوایی، آلاینده های مواد غذایی، تدوین برنامه اقتصاد مقاومتی و همچنین تدوین کتاب اقتصاد محیط زیست و مدیریت منابع طبیعی و طرح های پژوهش مرتبط با ذخایر شیلاتی از مهمترین فعالیت های پژوهشی این وزارتخانه است.

در کنار این فعالیت ها، پیشنهاد می شود تا پژوهش های تخصصی از قبیل آب مجازی، الگوی کشت، نوع کشت، استفاده از آفات و سموم نباتی در کشاورزی و نقش آن در توسعه پایدار و حفظ محیط زیست نیز مورد بررسی قرار گیرد.

در خصوص شاخص مدیریت سبز، وزارتخانه گزارش مناسبی از برنامه های پیش بینی شده برای کاهش مصرف کاغذ، انرژی و آب ارائه داده است. تشکیل کارگروه تخصصی مدیریت سبز توسط دفتر محیط زیست و سلامت غذا و هماهنگی با سایر واحدهای تابعه به منظور پیاده سازی نظام مدیریت سبز در وزارتخانه از مهمترین اقدامات مدیرت سبز این وزارتخانه است.

انتظار می رود با توجه به گستردگی وزارتخانه در سطح کشور اقدامات جدی تری را در زمینه اجرای مدیریت سبز در سطح ستادی و استانی اجرا کند.

در حوزه شاخص رعایت تکالیف قانونی، همکاری و هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست در مصرف بهینه سموم و امحای سموم سنواتی و غیرقابل مصرف، تدوین دستورالعمل های تولید محصولات ارگانیک، مدیریت پسماندهای کشاورزی، همکاری در اجرای قوانین مرتبط با تغییرات آب و هوایی، بررسی طرح های ارزیابی و اجرای قوانین محیط زیست دریایی در بخش شیلات از مهمترین موارد اجرا شده در بخش رعایت تکالیف قانونی است.

انتظار می رود وزارتخانه نسبت به تنظیم دستورالعمل های تخصصی و مرتبط با بخش های مختلف کشاورزی، دامپروری، منابع طبیعی، زراعت، کاربری اراضی، شیلات و جنگل و آبخیزداری اقدامات حفاظتی و متناسب با شاخص های توسعه پایدار به طور نظام مند و یکپارچه انجام دهد.

در بحث شاخص تعامل، هماهنگی و همکاری های درون و برون بخشی در راستای محیط زیست و سلامت غذا، همکاری در تدوین استانداردها، مشارکت در کنوانسیون های منطقه ای و بین المللی، همکاری در تولیدات سبز و هماهنگی و همکاری با سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای پروژه توانمندی سازی ایمنی زیستی، از مهمترین موارد تعامل این وزارتخانه است.

در ادامه عملکرد محیط زیستی این وزارتخانه، با ایجاد کارگروه آمایش، توسعه و محیط زیست و همکاری های بین بخشی به ویژه با محیط زیست و وزارت نیرو تلاش های مفیدی انجام داده که شایسته قدردانی و سپاس است.

همچنین در شاخص مصرف کود و سموم کشاورزی، این وزارتخانه به آماری اشاره کرده است، از جمله اینکه تولید کودهای شیمیایی در سال 1392، 1195560 تن، تولید سموم تکنیکال در سال 1392، 76/11594 تن و تولید سموم آماده در سال 1392، 93/5960 تن بوده است.

گزارش شاخص بهره وری آب در کشاورزی نشان می دهد، این وزارتخانه مطالعه مدونی در سطح ملی به این موضوع نپرداخته است و آمار و اطلاعات قابل استنادی در دسترس نیست. با توجه به آمار سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور مبنی بر اینکه حدود 92 درصد آب کشور در بخش کشاورزی مورد مصرف قرار می گیرد، انتظار می رود وزارتخانه در این مقوله مهم با مستندسازی و ارایه آمار در راستای بهره وری آب در بخش کشاورزی که در دولت تدبیر و امید صورت می گیرد، انجام شود.

آمار ارایه شده از شاخص طرح خروج دام از جنگل (دام موجود) نشان می دهد که در ابتدای دوره 2969 و در حال حاضر 2958 بر اساس هزار واحد دامی وجود داشته که نشان از ثابت بودن این ظرفیت دامی در بخش مذکور بوده است.

در شاخص حفاظت از مراتع، وضعیت حفاظت از مراتع نیز نشان می دهد که از ابتدای دوره 2.15 و در حال حاضر 2.03 تعداد دام در مرتع نسبت به ظرفیت مرتع گزارش شده است.

با توجه به آمار ارائه شده توسط مراجع ذیربط وزارت جهاد کشاورزی چرای دام حدود 2 برابر ظرفیت مراتع موجود کشور (حدود 80 میلیون راس دام وجود دارد که ظرفیت مراتع در حدود 40 میلیون راس است) بوده است و انتظار می رود وزارتخانه طبق یک برنامه جامع برنامه ریزی شده نسبت به اصلاح و تعدیل آن متناسب با ظرفیت مراتع اقدام کند.

آمار ارائه شده در گزارش شاخص میزان برداشت چوب از جنگل نشان می دهد که برداشت چوب در ابتدای دوره 669 هزار مترمکعب و در حال حاضر 578 هزار مترمکعب است که نشان از روند نزولی برداشت چوب از جنگل دارد و این روند فوق العاده مفید و مثبت بوده است و انتظار می روند برداشت چوب از جنگل های طبیعی با توجه به کاهش سطح جنگل در کشور به دلایل مختلف به حداقل ممکن برسد.

همچنین در خصوص شاخص سطح جنگل ها، آمار سطوح منابع طبیعی به صورت 10 ساله مورد بازنگری به هنگام قرار می گیرد؛ بنابراین آماری مبنی بر میزان کاهش یا افزایش سطح جنگل ارائه نشده و میزان سطح جنگل های هیرکانی 1967315 هکتار و جنگل های غیرهیرکانی 12351747 هکتار است.

در مورد شاخص سطح مراتع درجه یک و دو به نسبت مراتع درجه سه و چهار نیز شاخص مراتع مانند سطح جنگل نیازمند بازنگری 10 ساله است و میزان مراتع درجه یک و دو نسبت به سه و چهار حدود 50.88 درصد گزارش شده است.

در بحث شاخص اجرای عملیات بیابان زدایی نیز در ابتدای دوره 10.8 هزار هکتار بوده و در حال حاضر 17.2 هزار هکتار اجرا شده که نشان از اقدام خوب و قابل تقدیر وزارتخانه در این بخش و تقریبا پیشرفت حدود 70 درصدی در این بخش دارد.

آمار ارایه شده در خصوص شاخص توسعه جنگل های دست کاشت و احیاء و غنی سازی نیز نشان دهنده توسعه قابل توجه جنگل های دست کاشت به میزان دو برابر است به طوری که در ابتدای دوره 26 هزار هکتار و در حال حاضر 53 هزار هکتار است.

در خصوص ذخایر شیلاتی، اقدامات خوب سازمان شیلات ایران در زمینه ذخایر شیلاتی و حفاظت از آن نشان از رویکرد بهره برداری پایدار و همراه با حفظ اکوسیستم و محیط زیست دریا و بنادر صیادی تابعه همراه بوده است.

به کارگیری روش های نوین آبیاری از 21320 هکتار در ابتدای دوره به 27309 هکتار با رشد 25 درصدی در راستای فعالیت های مرتبط با امور عشایر، کاهش ورود دام به مراتع از 57580 راس در ابتدای دوره به 173500 و همچنین توسعه کاربرد ادوات خورشیدی از 8114 خانوار عشایری در ابتدای دوره به 11493 خانوار از مهمترین اقدامات وزارتخانه در این بخش بوده است و انتظار می رود وزارتخانه به حمایت از این قشر پرتلاش بر اجرای فعالیت های محیط زیستی در این بخش استمرار کند.

کارنامه محیط زیستی دستگاه های اجرایی در 2 سال نخست دولت یازدهم توسط دفتر توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست معاونت آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و منتشر شد و این اقدام به این معنا است که دولت به عنوان حافظ منافع ملت و مجری حرکت به سوی توسعه پایدار بیش و پیش از مردم، خود را پایبند به اصول حفاظت از طبیعت می داند.

کارنامه حاضر بر اساس شاخص های عمومی و اختصاصی هر بخش و ارزیابی میزان دستیابی به اهداف تعیین شده، عملکرد دستگاه های دولتی را در معرض قضاوت و رده بندی قرار داده است.

دستگاه های دولتی در سخت ترین شرایط اقتصادی و با وجود تحریم ها، موضوع محیط زیست را مورد پیگیری قرار داده اند. بر اساس تکلیف قانونی استفاده شده از ماده 190 قانون برنامه پنجم توسعه و آیین نامه اجرایی مربوطه، تمام دستگاه های اجرایی، موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی موظف هستند برای اعمال سیاست های مصرف بهینه منابع پایه و محیط زیست نسبت به کاهش مصرف انرژی، آب، برق، گاز، مواد اولیه و تجهیزات مانند کاغذ، اقدام کنند.