راه پرپیچ و خم آزاد سازی «موصل»

 شمارش معکوس برای کلیدزدن عملیات آزادسازی موصل آغاز شده است. در این میان، بر سر چگونگی شروع و انجام عملیات و نیروهای مشارکت کننده در آن اختلاف نظرهایی وجود دارد. همچنین، مقام های بغداد در شرایط کنونی خواستار خروج نیروهای ترکیه از شمال عراق شده اند.

این روزها زمان آغاز و چگونگی اجرای عملیات آزادسازی موصل به موضوع اصلی گمانه زنی ها در عراق تبدیل شده و در سطح منطقه ای نیز اهمیتی فراوان یافته است. هر چند هنوز زمان دقیقی برای عملیات اعلام نشده اما «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق به تازگی از نزدیک بودن آغاز آن خبر داده است. در همین پیوند، «نجم الجبوری» فرمانده عملیات موصل طی روزهای پیش خبر انتقال گسترده تجهیزات نظامی به مقر فرماندهی عملیات را تایید کرد.

خاک عراق از سال 2014 میلادی با یورش سهمگین گروه تروریستی داعش مواجه شد و بخش های پهناوری از این کشور به اشغال تروریست ها درآمد. در یک سال گذشته اما مناطق مهمی مانند «الرمادی»، «هیت»، «فلوجه» و بخش هایی از استان «صلاح الدین» به دست نیروهای عراقی آزاد شده است.

در ادامه پاکسازی خاک عراق از وجود تروریست ها، اکنون نوبت به آزادسازی موصل مرکز استان نینوا رسیده است. موصل دومین شهر بزرگ عراق پس از بغداد است که در حال حاضر بزرگترین پایگاه تروریست ها در این کشور محسوب می شود.

با وجود فراهم آمدن آمادگی برای آغاز عملیات آزادسازی موصل، چالش های سیاسی پیش روی این تصمیم مهم خودنمایی می کند. یکی از مهمترین این چالش ها، بحث نیروهای شرکت کننده در این عملیات است.

اختلاف نظرها بر سر مشارکت نیروهای پیشمرگه کُرد و همچنین نیروهای بسیج مردمی یا همان «حشد الشعبی» در محافل و مواضع گوناگون شنیده می شود. در حالی که «خالد العبیدی» وزیر دفاع عراق اوایل مرداد ماه اعلام کرده بود نیروهای پیشمرگه در آزادسازی موصل نقشی نخواهند داشت، برخی منابع این روزها از مشارکت آنها البته به صورت محدود و در مناطق از پیش تعیین شده سخن می گویند.
از سوی دیگر، العبادی به نوعی حضور و همراهی نیروهای حشد الشعبی در کنار نیروهای ارتش و دیگر قوای مسلح در عملیات موصل را تایید کرده و برخی منابع میدانی از استقرار گروه هایی از حشد الشعبی در نزدیکی موصل خبر داده اند.

بسیاری بر این باورند که رسانه های حامی جریان های تکفیری با هدف دامن زدن بر تعارض های طایفه ای و مذهبی و صد البته ضربه زدن به این عملیات، نیروهای حشد الشعبی را آماج حمله های خود قرار می دهند.

این در حالی است که به رغم شکل گیری هسته اولیه نیروهای بسیج مردمی به دست شیعیان، هم اکنون شمار زیادی از اهل سنت، آشوری ها، ایزدی ها و مسیحیان، زیر پرچم عراق واحد و در قالب حشد الشعبی دوشادوش شیعیان در حال نبرد با تروریست ها داعشی هستند.

این اما همه ماجرا نیست و اینک بالا گرفتن تنش میان عراق و ترکیه در آستانه این عملیات مهم، دولت بغداد را با مشکل مواجه ساخته است. در وضعیت کنونی حدود 2هزار سرباز ترکیه در پایگاهی در شمال عراق مستقر شده اند. بنابر گفته «بن علی ییلدیریم» نخست وزیر ترکیه، نیروهای کشورش در شمال عراق حضور مفیدی دارند و قرار است در عملیات بازپس گیری موصل شرکت کنند.

مقام های عراقی به صراحت اعلام کرده اند که هیچ نیروی خارجی در این عملیات حضور نخواهد داشت. دولت عراق حضور نیروهای ترکیه را بدون دعوت توصیف کرده که ممکن است به جنگ منطقه ای منجر شود. در برابر، نخست وزیر ترکیه این گونه اظهارنظرها را خطرناک و تحریک کننده دانسته و تاکید کرده است که نیروهای نظامی کشورش در عراق خواهند ماند.

تنش در روابط آنکارا و بغداد به حدی رسیده است که 2 کشور طی روزهای اخیر سفیران یکدیگر را احضار کرده اند. افزون بر این، دولت بغداد طی درخواستی از شورای امنیت سازمان ملل تقاضا کرده است که در نشستی فوق العاده به مساله حضور نیروهای ترکیه در مناطق شمالی عراق بپردازد. قرار است شورای امنیت امروز دوشنبه نوزدهم مهرماه به درخواست دولت عراق این جلسه را تشکیل دهد.

روشن است که این سطح از کشمکش و اصطکاک در روابط بین همسایگان آن هم در برهه حساس کنونی، به روند مبارزه با تروریست ها در منطقه آسیب می زند و تعارض هایی از این دست تنها شرایط منطقه را وخیم تر خواهد کرد.

حال که خلافت خود خوانده داعش در مسیر سقوط قرار گرفته است، لزوم همیاری همه طرف هایی که هریک به نحوی با بحران گسترش تروریسم درگیر هستند، بیش از پیش احساس می شود. به این ترتیب می توان گفت این تنش ها در آستانه عملیات مهم آزادسازی موصل به نفع هیچ کس به جز تروریست ها نیست.