تقابل جنگ سردی ِ روسیه و آمریکا در سوریه

 پایان آتش بس سوریه در واپسین روزهای ماه گذشته، نقطه آغازی بر دور تازه تقابل مسکو و واشنگتن در زمینه بحران این کشور بود؛ تقابلی که از دید برخی رسانه ها و اندیشکده های غربی نمودی از جنگ سرد نوین بین آمریکا و روسیه است.

همزمان با افزایش درگیری ها میان نیروهای دولتی سوریه و مخالفان در شهر حلب، تقابل سیاسی مسکو و واشنگتن نیز بالا گرفته است.

روسیه، آمریکا را حامی تروریست ها می داند و حمله هوایی اخیر این کشور به نیروهای دولتی سوریه را از جمله دلایل این حمایت می انگارد. در برابر، مقام های آمریکایی روسیه را مسوول اصلی شکست گفت وگوهای صلح در سوریه قلمداد می کنند.

به باور برخی تحلیلگران، در ادامه اختلافات شدید مسکو و واشنگتن در مسایلی مانند گسترش ناتو به شرق و تحولات اوکراین، بحران سوریه تبدیل به گره کوری در مناسبات آمریکا و روسیه شده و پس از ناکامی در گفت وگوهای صلح و تمدید نشدن آتش بس سوریه، روز به روز بر سطح تقابل 2 کشور افزوده می شود.

این گزارش به تحلیل برخی اندیشکده ها و رسانه های غربی درباره اصطکاک روسیه و آمریکا در برهه کنونی بحران سوریه می پردازد.

***آمریکا و روسیه؛ احیای جنگ سرد یا ناهماهنگی خط مشی ها؟

برخی کارشناسان شرایط به وجود آمده در سوریه را جنگ سردی تازه می دانند و در برابر، شماری این وضعیت را در حد اختلافاتی در نحوه عمل مسکو و واشنگتن در عرصه تحولات سوریه ارزیابی می کنند. تارنمای خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه روزیکشنبه هجدهم مهر (9اکتبر) به نقل از یک تحلیلگر امنیتی در انگلیس، خط مشی های ایالات متحده در سوریه را این گونه تشریح کرد: «چالز شوبریج» بر این باور است آمریکا سیاست های منسجمی را در سوریه دنبال نمی کند زیرا کل سیاست خارجی آمریکا وابسته به منافع لابی های مختلف است.

در همین پیوند، شوبریج نقش رقابت گروه های صاحب نفوذ را در عملکرد پنتاگون (وزارت دفاع آمریکا)، وزارت امور خارجه و حتی «سی.آی.ای» (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) بسیار پررنگ دانست و تاکید کرد: رییس جمهوری آمریکا اکنون قادر به کنترل سیاست خارجی و خط مشی های امنیتی کشورش نیست. البته این امید وجود دارد که سران کاخ سفید و «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا درک کنند دستیابی به توافق جامع آتش بس باید در همکاری با روسیه به دست بیاید نه در تقابل با این کشور.

در گزارش روز دوشنبه دوازدهم مهر تارنمای «فارین پالسی» می خوانیم: توقف رسمی همکاری 2 کشور مساله بزرگی بود و آتش بس را برهم زد. این روند آشکار ساخت که رابطه میان رهبران 2 کشور تا چه اندازه شکننده است. آمریکا از روسیه خواسته است «بشار اسد» را وادار سازد تا از نیروی هوایی اش استفاده نکند و اجازه ارسال کمک های بشردوستانه را بدهد زیرا آمریکا تنها در این صورت در کنار روسیه با گروه های شبه نظامی داعش و القاعده مقابله می کند.

گزارش دیگر این نشریه در روز پنجشنبه پانزدهم مهرماه، مناسبات مسکو- واشنگتن را سرشار از بالاترین میزان تنش در سال های پس از جنگ سرد دانست و تصریح کرد روسیه هرگونه حمله نظامی ایالات متحده به سوریه را حمله به نیروهای خود تلقی می کند و این باعث افزایش تنش میان آمریکا و روسیه می شود.

تارنمای روزنامه «گاردین» روز سه شنبه سیزدهم مهر در تحلیلی به قلم «ماری ژوسکی» آورد: برخلاف بسیاری از تحلیل ها در مورد وقوع جنگ سرد میان روسیه و آمریکا، چالش این است که 2 کشور نتوانسته اند در این موضوع با یکدیگر هماهنگ شوند.

این روزنامه انگلیسی افزود: البته این بار تنش میان مسکو و واشنگتن از حد حرف رفته است. آمریکا از گفت وگوها کنار کشید و نمایندگانش را از ژنو فراخواند. روسیه نیز توافق نابودی پلوتونیوم و دیگر همکاری های هسته ای را متوقف کرد و شرط هایی را برای از سرگیری آن مطرح کرد.
در ادامه می خوانیم: برای اجرای موفق هر آتش بسی همه طرف های درگیر در سوریه همچون ایران، عربستان و ترکیه باید مشارکت داشته باشند. ...نکته آشکار این است که سرانجام دیدگاه یکی از 2 قدرت رقیب شکست خواهد خورد زیرا برای حل مساله سوریه سبک قدیمی و تاریخی معامله میان ابرقدرت ها جواب نمی دهد.

***کاپیتالیسم به دنبال منافع جنگ است

نشریه «فارین پالسی» روز چهارشنبه چهاردهم مهرماه تقابل میان واشنگتن و مسکو را از زاویه دیگری تحلیل کرد و آورد: راه اندازی یک جنگ سرد جدید (و محدود) ممکن است بر الزامات هژمونی واشنگتن ترجیح یابد زیرا ممکن است خط مشی آمریکا به جنگی عالمگیر(آرماگدون) منجر شود. کارشناسان شرایط کنونی را «جنگ سرد نوین» با ویژگی هایی تازه می دانند. در سال های جنگ سرد، رهبران کشورها بر کاهش تنش میان قدرت های هسته ای تمرکز داشتند اما امروز شاهد وضعیت خطرناک تری هستیم به گونه ای که واشنگتن در قبال دیگر کشورهای هسته ای همچون روسیه و چین غیرمسوولانه رفتار می کند.

این گزارش تحلیلی که در تارنمای اندیشکده «گلوبال ریسرچ» کانادا نیز منتشر شد، سیاست خارجی ایالات متحده را سراسر دروغ های عوام فریبانه توصیف کرد و افزود: موسسه های رسانه ای (آمریکا) رخدادها را شکلی وارونه نمایش می دهند تا اهداف خود دست پیدا کنند.

«پل رابرت گریک» نویسنده این تحلیل که پیشتر یکی از اعضای وزارت خزانه داری آمریکا بود، به بررسی روندهای سیاسی میان آمریکا و شوروی از جنگ جهانی دوم به بعد پرداخت. وی جنگ و درگیری های آمریکا از آن زمان تاکنون را از دیدگاه منافع اقتصادی واکاوی کرد و نوشت: جنگ گزینه مورد توجه برای اقتصاد آمریکا است زیرا بسیاری از بنگاه های اقتصادی این کشور از منافع مادی آن بهره مند می شوند. جنگ راهی است که آمریکا آن را ترجیح می دهد زیرا موجب سودآوری می شود. آمریکا به یک درگیری نیاز دارد و از آن استقبال می کند حتی اگر منجر به آرماگدون شود. به همین دلیل ایجاد جنگ سرد بهتر از وقوع درگیری است.

***آمریکا: روسیه تاوان می دهد

تارنمای «شورای روابط خارجی» آمریکا با اختصاص صفحه ای ویژه به موضوع حضور روسیه در سوریه، در گزارشی خط مشی روسیه را اشتباه خواند و نوشت مسکو هزینه های این اشتباه را پرداخت خواهد کرد.

در گزارش یادشده که هفتم مهر منتشر شد آمده است: چندهفته پیش هنگامی که آمریکا پیشنهاد آتش بس را پذیرفت مسکو آن را به معنای پیروزی خود تفسیر کرد زیرا معتقد بود براساس آن تغییر حکومت در سوریه اتفاق نمی افتد؛ در نتیجه موقعیت روسیه در منطقه به شدت تقویت می شود. دراین میان، آسان سازی همکاری میان 2 کشور، شرایط را برای پایان درگیری آماده می ساخت و در پایان روسیه صاحب پایگاهی امن در مدیترانه می شد.

در ادامه می خوانیم: حمله هوایی روسیه به حلب باعث نابودی توافق آتش بس شد. رییس جمهوری روسیه با این اقدام هزینه های بسیاری را بر سوریه و حتی مسکو تحمیل کرد. نخست اینکه روسیه و بشار اسد حتی با بمباران گسترده و شدید هم نمی توانند موفق شوند زیرا اکنون پس از پنج سال جنگ، دولت سوریه نیروی نظامی لازم برای حفظ قلمرو خود در تمام سوریه را ندارد. از طرف دیگر، گزینه نظامی روسیه و کشتن سوری ها منجر به حمله های بیشتر تروریستی علیه روسیه می شود. در این پیوند، روسیه به خاطر اقدامش در حلب هزینه های زیادی را در اروپا و جهان عرب پرداخت می کند زیرا شرایط اقتصادی مسکو، قیمت نفت و تحریم های غرب در کنار هزینه های نظامی مسکو در اوکراین و سوریه موجب آسیب های بیشتر اقتصادی بر مسکو می شود.

این گزارش تحلیلی در پایان سیاست کاخ سفید را حمایت از مخالفان اسد به هر شکل ممکن دانست و تاکید کرد: دسترسی مخالفان به برخی سلاح ها همچون موشک های دوش پرتاب، هزینه های بیشتری را بر روسیه تحمیل می کند. به همین دلیل پوتین باید تصمیم بگیرد که چگونه منافعش را دنبال خواهد کرد.