چرایی آسیب کاخ صاحبقرانیه

مدیر کل اداره موزه ها می گوید: میزان آسیب کاخ صاحبقرانیۀ نیاوران «محل فیلمبرداری قهوه تلخ و سلطان صاحبقران» به دلیل ساخت مجتمع «اطلس مال» در نزدیکی این کاخ در حال بررسی است.

کاخ صاحبقرانیه در گوشه ای از باغ موزه نیاوران در شمال تهران، در منطقه ای به همین نام در زمان قاجار ساخته شد و در دوره پهلوی اول تکمیل، رونق و جلا گرفت.

این بنای تاریخی، بیش از آنکه شهرت خود را مدیون این باشد که روزی محل زندگی ناصرالدین شاه قاجار و یا دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی بوده، مدیون فیلمبرداری سریال های پرطرفدار تلویزیونی مثل قهوه تلخ، میرزا کوچک خان و فیلم های سینمایی مثل شازده احتجاب، سلطان صاحب قران، دلشدگان و کمال الملک است.

از حدود دو سال پیش بود که با انتشار خبرها و تصاویر پراکنده ای مبنی بر ترک برداشتن و ایجاد شکاف هایی در بدنه این گنجینه بزرگ ملی، علاقه مندان به فرهنگ، هنر و تاریخ این سرزمین، دل آزرده و متاثر شدند و گمانه زنی های زیادی در رسانه ها و مطبوعات درباره علت و علل این مساله انجام شد تا اینکه در یکی دو ماه اخیر یکی از این فرضیه ها از طرف کارشناسان امر، قوت بیشتری به خود گرفت؛

اینکه آسیب های احتمالی به مجموعه نیاوران از زمان آغاز ساخت یک پروژه عمرانی - تجاریبه نام «اطلس مال» که از حدود هشت سال پیش در اطراف کاخ موزه نیاوران آغاز شده بود، متوجه این مجموعه شده است؛ بدین ترتیب که گودبرداری عمیق و بتن ریزی در حد چند طبقه زیر زمین باعث صدمه به سیر طبیعی مسیر آب های سطحی و زیر زمینی این ناحیه شده و نشست زمین و ایجاد شکاف ها را در پی داشته است. امری که مالکان پروژه آن را تکذیب و اتهامی بیش نمی دانند. از طرف مقابل، مسئولان هم ظاهرا با دغدغه های کارشناسان میراث فرهنگی هم داستان و هم نظر هستند.

با فزونی توامان نگرانی ها و میزان آسیب ها در هفته جاری، صحت و سقم این ماجرا را از مدیر کل اداره موزه ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی جویا شدیم.

محمد رضا کارگر امروز (شنبه) در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: در بسیاری از کشورها برای اینکه بستر طبیعی خاک به هم نخورد، نهایتا به پروژه های عمرانی اجازه خاکبرداری به اندازه یک تا دوطبقه داده می شود اما عموم پارکینگ های ساختمان ها در ایران زیر زمین ساخته می شوند و یکی از دلایل نشست خاک همین است.

وی افزود: در منطقه نیاوران به دلیل اینکه سفره های زیر زمینی آب و جریان آبی وجود دارد که از کوه های البرز گرفته شده و به سمت جنوب تهران سرازیر می شود و درختان چنار تهران از همین آبشخورها تغذیه می شوند، به محض اینکه در سه متری زمین کلنگی زده شود به آب برمی خوریم.

مدیرکل موزه ها اظهار کرد: وقتی که ما پروژه ای مثل اطلس مال را ایجاد می کنیم، به سیر طبیعی جریان آب های زیر زمینی منطقه لطمه می زند.

وی ادامه داد: کارشناسان و گروه تحقیقی از طرف ما در حال بررسی میزان تاثیرگذاری ساخت پروژه اطلس مال روی شکاف های کاخ صاحبقرانیه هستند و تا اینجای تحقیقات معتقدند که می تواند تاثیر بگذارد، اما برای قطعیت یافتن و تخمین میزان تاثیر این فرضیه بررسی های بیشتری نیاز است که در حال انجام است.

کارگر ضمن انتقاد از نهادهای مجوز دهنده به پروژه های اینچنینی گفت: تمام دست اندرکاران و مسئولان صدور مجوز برای پروژه ها، مطالعه و پیش بینی لازم ندارند که بسترهای طبیعی زمین نباید به هم بخورد و ایجاد برش های زیاد در لایه های آب های زیر زمینی به قصد کارهای عمرانی صدمات جبران ناپذیری دارد.

وی ادامه داد: برای اینکه این دغدغه را اساسی و عمیق دنبال کنیم، از دو شرکت های تخصصی آب و خاک کمک خواستیم تا این مساله را مورد مطالعه و پژوهش دقیق قرار دهند تا رفتار خاک و بستر این مکان شناسایی شود تا بر اساس آن امور قابل اقدام و مفید برای جلوگیری از آسیب بیشتر کاخ انجام شود.

کارگر تاکید کرد: این شکاف ها بر دیواره کاخ صاحبقرانیه در مجموعه نیاوران در حدود دو سال است که به وجود آمده، اما این مساله به این مکان، محدود نمی شود و شما اگر سر تا سر خیابان ولیعصر (عج) را ببینید، خانه هایی که به فاصله سه متر با درختان پیر چنار مجوز ساخت گرفته اند، با حفر زیر زمین و پارکینگ های چند طبقه زیر زمین، نه تنها جریان طبیعی آب را قطع می کنند بلکه ریشه های این درختان کهن را قطع می کنند.

کارگر ضمن تکذیب شنیده هایی مبنی بر وجود انباشت زباله در بخشی از محوطه مجموعه نیاوران، گفت: در کاخ موزه نیاوران هیچ نقطه ورود ممنوع وجود ندارد و همه مردم و خبرنگاران می توانند به طور آزادانه همه جا را رویت کرده و در صورت وجود چنین چیزی از آن گزارش تهیه کنند.

پیش تر نیز رحمت الله رئوف، رئیس مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران گفته بود: از حدود هشت سال پیش ساخت پروژه «اطلس مال» در پشت مجموعه تاریخی نیاوران آغاز شد، مسئولان این پروژه از زمان برداشتن نخستین قدم برای این پروژه باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام می گرفتند، چون این کار در عرصه و حریم کاخ در دست انجام بود، اتفاقی که رخ نداد.