درس دیپلماسی و هشدار روحانی به جانشین "اوباما"

ایران در یادداشتی به قلم فریدون مجلسی/کارشناس مسائل بین‌الملل نوشت:

هفتاد و یکمین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در حالی برگزار شد که ناظران سیاسی در انتظار آن بودند که ببینند آیا سخنان رئیس جمهوری ایران در شرایط پسابرجام و در موقعیتی که اوضاع درگیری‌های نظامی خاورمیانه، خصوصاً در بحران جنگ نیابتی عربستان و ایران در جبهه‌های سوریه و یمن تشدید شده است، می‌تواند نور امیدی به برقراری آتش‌بس و صلح بتاباند؟ رئیس جمهوری در حالی در سخنرانی سالانه خود بر اهمیت بهره‌برداری همه طرف‌ها از توافق هسته‌ای و لزوم پایبندی تمام و کمال هفت کشور تأکید کرد که حضور سال‌های گذشته‌اش در نشست سالانه سازمان ملل و دیدارهایی که با همتایان خارجی خود از  کشورهای مهم جهان از سرگذرانده بود، راه پایان بخشیدن به چالش هسته‌ای را هموار کرده بود. او در نخستین سخنرانی پس از انتخابش به عنوان رئیس جمهوری ایران و پس از سخنرانی‌های متوالی آقای احمدی‌نژاد که برای جهان غرب تا حدی جنبه سوررئالیستی یافته و کشور  را با تحریم کامل مواجه کرده و در آستانه درگیری قرار داده بود، با گفتمان صلح و امنیت با جهان به گفت‌وگو نشست و زمینه خروج کشور را از انزوا و آشتی با جهان  فراهم کرد.

 صف طولانی مقامات کشورهای مهم جهان در لابی‌های سازمان ملل برای دیدار با او و تأکید جدی روحانی بر عزم ایران در حل موضوع هسته‌ای زمینه‌ساز برگزاری مذاکرات هسته‌ای در فضای تازه‌ای شد و فضای گفت‌وگوهای مستقیم ایران و امریکا به عنوان یکی از اصلی‌ترین کشورهای طرف اختلاف با ایران را مهیا کرد.  گفت‌وگوهایی که نهایتاً راه را برای دستیابی به توافق باز کرد. روحانی در سخنرانی جدیدش، به این موضوع اشاره جدی داشت و دستیابی به توافق و پایبندی ایران به تعهداتش در چارچوب برجام را نشانه اهمیتی دانست که ایران برای ایجاد صلح و برقراری امنیت از طریق مذاکره و دیپلماسی قائل است. چه آنکه او از همین فرصت بهره برد و تقصیر کارشکنی و بدعهدی بر سر راه بهره‌مندی ایران از مزایای توافق را که طی هشت ماه از زمان اجرایی شدن برجام از سوی نهادهای اقتصادی امریکا صورت گرفته است، متوجه کاخ سفید کرد. در واقع  این هشدار بهنگام او پیامی جدی هم به جانشین اوباما فرستاد که  برجام، توافقی میان هفت کشور است که در صورت بروز هرگونه خطایی از سوی رئیس جمهوری بعدی امریکا، دنیا این کشور را به عنوان مقصر شکست توافق خواهد شناخت. 

وجه دیگر سخنان رئیس جمهوری  طرح این نکته بود که اجرای برجام در فضایی صورت می‌گیرد که محافل تندروی داخلی در ایران و امریکا که هر یک به نوعی از بحران بهره‌مند شده بودند، منتظر استفاده از کوچک‌ترین فرصت برای اجرای دوباره پروسه ایران هراسی و به شکست کشاندن برجام هستند. فرصتی که دولت‌های طرف مذاکره  با هشیاری نباید به آنها اجازه  بروز دهند.

حمایت‌های ماجراجویانه عربستان بعد از فاجعه 11 سپتامبر و پر و بال دادن این کشور به سلفی‌های داعشی در عراق و سوریه و لیبی، محور مهم دیگری در سخنان رئیس جمهوری بود که او طی آن بر لزوم دستیابی هرچه سریع‌تر به تفاهمات ضد تروریستی منطقه خاورمیانه تأکید داشت. روحانی در سخنرانی‌های پیشین خود در مجمع عمومی سازمان ملل نیز بر اهمیت اجماع جهانی در مبارزه با تروریسم و قطع حمایت برخی کشورهای منطقه از جمله عربستان از گروه‌های افراطی تأکید کرده بود. تأکیدی که بعدها سرایت حوادث تروریستی به سایر نقاط اروپا بر حقانیت آن صحه گذاشت تا جهان بعد از تغییر نگاهی که به ایران بعد از برجام داشت بر نقش‌آفرینی آن در حل موضوعات منطقه‌ای اتکای بیشتری داشته باشد.