پاسخ به اما و اگرهای سلامت محصولات تراریخته

مدیر کل نظارت و ارزیابی فرآورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو به برخی از اما و اگرهای محصولات تراریخته مانند برچسب‌گذاری آنها، انواع وارداتی، ارتباطشان با بروز برخی بیماری‌ها و برنج تراریخته در بازار ایران، پاسخ داد.

دکتر بهروز جنت  درباره مساله واردات محصولات غذایی تراریخته به کشور و انتقاداتی که در این باره وجود دارد،  با بیان اینکه ما تنها سه روغن کلزا، ذرت و سویا را از محصولات غذایی تراریخته به کشور وارد می‌کنیم، گفت: نکته قابل توجه این است که در میان گونه‌های گیاهی تراریخته، روغن‌ها کمترین خطر را  دارند.

وی با بیان اینکه تولید محصول تراریخته بر اثر جابجایی یک ژن انجام می‌شود، افزود: به این صورت که ژنی را به داخل سلول یک گیاه دیگر تزریق می‌کنند تا کارایی بیشتری داشته باشد. بنابراین این ژن، پروتئینی را در این محصولات ایجاد می‌کند. حال از آنجایی که روغن دارای ماده خالصی است، پروتئین در آن وجود ندارد و در نتیجه هیچگاه نگرانی درباره پروتئینی‌هایی که ممکن است حساسیت‌زا باشد،‌ وجود ندارد.

مدیر کل نظارت و ارزیابی فراورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو ادامه داد: نکته دیگر این است که معمولا وقتی یک ماده غذایی، چه تراریخته و چه غیرتراریخته، به صورت تجاری وارد بازارهای دنیا می‌شود،‌ بررسی‌های مختلف از بعد سلامتی و زیست محیطی روی آن انجام می‌گیرد. در عین حال باید توجه کرد که طبق گزارش‌های مختلف، تقریبا روغن یا سویای غیرتراریخته به صورت تجاری دیگر در دنیا وجود ندارد و بیش از 90 درصد این محصولات به صورت تراریخته در بازار عرضه می‌شوند. در نتیجه نه تنها ایران بلکه همه دنیا، این محصولات را عرضه می‌کنند.

جنت با تاکید بر اینکه بنابراین درباره روغن‌های تراریخته تکلیف‌مان روشن است، گفت: به عنوان مثال روغن کلزا، یک روغن تراریخته است که از گیاهی تراریخته ایجاد می‌شود. در عین حال بیش از 70 درصد ذرت موجود در بازارهای دنیا نیز تراریخته است و نمی‌توانیم بگوییم فلان کشور از آن استفاده نمی‌کند، بلکه همه کشورها از جمله آمریکا، کانادا، چین و کشورهای اروپایی آن را مصرف می‌کنند.

وی درباره برچسب‌گذاری محصولات تراریخته در کشور، گفت: برچسب‌گذاری محصولات تراریخته داستان متفاوتی دارد و این کار در کشورهایی مانند برزیل و ژاپن انجام می‌شود و تعریف خاص خودش را هم دارد. در عین حال یکی از بحث‌هایی که وجود دارد این است که آیا در برچسب‌گذاری محصولات باید تراریخته بودن آنها مشخص شود یا خیر. در این زمینه معمولا کشورهای چون آمریکای شمالی که  تولیدکننده محصولات تراریخته‌اند، برای فروش محصولاتشان با برچسب‌گذاری آنها مخالفند. این در حالی‌ست که کشورهای مصرف‌کننده‌ این محصولات، معتقدند که تراریخته بودن آنها باید در برچسب‌گذاری‌ها لحاظ شود. به طوریکه آنها می‌گویند مثلا محصولاتی که در فرمولاسیونشان بالای پنج درصد پرتئین تراریخته یا محصول تراریخته استفاده شده، باید روی برچسب محصول، این موضوع اطلاع‌رسانی شود. البته نه روی همه محصولات تراریخته، بلکه این کار بر اساس قاعده و تعریفی مشخص انجام می‌شود.

جنت با بیان اینکه البته باید توجه کرد که تقریبا هیچ کشوری برچسب‌گذاری را بر روی روغن تراریخته انجام نمی‌دهد، اظهار کرد: بر این اساس در حال حاضر در ایران تنها چیزی که در حوزه محصولات تراریخته غذایی وارد می‌شود، روغن است و نه چیز دیگر.

اجازه ورود برنج تراریخته به بازار ایران داده نشد

مدیرکل نظارت و ارزیابی فراورده‌های خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو در ادامه صحبت‌هایش به موضوع واردات برنج تراریخته اشاره کرد و گفت: باید توجه کرد که اصلا برنج تراریخته به صورت تجاری نداریم و هنوز چنین محصولی به بازار نیامده است. البته حدود یکسال است که اعلام می‌شود کشور چین روی برنج تراریخته کار می‌کند تا آن را به بازار عرضه کند. در عین حال دانشمندان ما نیز در کشور چند سال قبل در موسسه تحقیقات کشاورزی روی برنج تراریخته کار کردند، اما اجازه ورود این محصول به بازار داده نشد؛ چرا که سازمان محیط زیست و وزارت بهداشت با ورود برنج تراریخته به بازار مخالفت کردند.

مستندی درباره ارتباط مصرف محصولات تراریخته با بروز سرطان وجود ندارد

جنت در ادامه درباره ادعاهای مطرح شده مبنی بر ارتباط مصرف محصولات تراریخته با بروز سرطان، افزود: معمولا صحبت‌هایی که در این زمینه انجام می‌شود به صورت کلی‌گویی است و افرادی که در این زمینه صحبت می‌کنند، هیچ مستندی برای آن ارائه نمی‌کنند. اگر این موضوع درست بود، میزان شیوع و بروز سرطان در کشورهایی مانند کانادا و آمریکا که بیشترین استفاده را از محصولات تراریخته دارند، باید از همه جا بیشتر باشد، اما اینطور نیست.

وی ادامه داد: بنابراین مستندی در این زمینه وجود ندارد. در عین حال باید توجه کرد که اینطور هم نیست که سرطان یک روزه ایجاد شود، بلکه سرطان یک رقابتی است بین طغیان سلول‌ها و سیستم دفاعی بدن. به این صورت که سلول‌های سرطانی در تمام بدن ما ایجاد می‌شوند، اما سیستم دفاعی بدن آن را شناسایی و نابود می‌کند. حال هرگاه این تعادل بر هم ریزد، توده یا غده سرطانی شکل می‌گیرد. یعنی سیستم دفاعی بدن نمی‌تواند آن توده را شناسایی و نابود کند.

جنت با بیان اینکه در عین حال زمان زیادی از ورود محصولات تراریخته به بازارهای دنیا نمی‌گذرد، اظهار کرد: این درحالیست که برای شکل‌گیری یک توده سرطان، ده‌ها سال‌ زمان لازم است.  یعنی ممکن است نطفه سرطان از سال‌ها قبل شکل بگیرد، اما بعد از سال‌های طولانی، خودش را نشان داده و طغیان کند. بنابراین در حال حاضر ما در هیچ کجای دنیا اطلاعات مستندی که ارتباط بین محصولات تراریخته و بروز سرطان را به صورت 100 درصد درباره محصولات غذایی تراریخته مجاز اثبات کرده باشد، نداریم. تاکید می‌کنم که در حال حاضر هم فقط روغن سویا، ذرت و کلزا به صورت تراریخته به کشور وارد می‌شود.