باج خواهی آمریکا در سوریه!

تحولات منطقه که در غرب به عنوان بهار عربی مشهور شد از مصر اغاز گردید اما بدلیل ظرفیتهای ذاتی مردم مصر در به حرکت واداشتن جهان عرب خیلی زود با یک کودتا توسط آمریکا مدیریت شد تا روند تحقق خواست مردم از دستشان در نرود! اشتباه آمریکا در رویاروئی با روند در حال گذار جوامع خاورمیانه آنست که فکر میکند مردم منطقه علیرغم یاس و دلزدگی از سردمدارانشان و نا رضایتی از دولتها و حکومتهایشان همه دیدگاه ها و ارزشهای آمریکا را چشم بسته میپذیرند! در همین راستا آمریکا سعی کرده در پنجسال اخیر در سوریه که هیچ وقت نفوذ و حضور نداشته است بعنوان یک طرف اصلی و تعیین کننده بازی کند.

در حالیکه فاقد توانمند یهای ذاتی و اصلی خویش است و نه تنها کاری جز بهم ریختن صحنه سیاسی اجتماعی این کشور از طریق هم پیمانان منطقه ائی اش انجام نداده است! بلکه شرایط سیاسی اجتماعی این کشور نیز در شرف انفجار است و دودش توی چشم همه میرود!

صحنه سیاسی و میدانی سوریه بغایت پیچیده است و یکی از بازیگران عمده این صحنه نیز آمریکا است که تمامی طراحی و اقداماتش در کوتاه مدت حفظ وضعیت کنونی صحنه و در میان مدت حاکمیت گروههای قابل کنترل و میانه روی مسلح مخالف اسد در سوریه است. دولت اوباما علاقمند است که بتواند در مدت باقیمانده اجازه ندهد دولت سوریه بر مخالفینش پیروز شود. اروپائیها هم مشکل اصلیشان جلوگیری از سیل مهاجرین به سمت غرب است نه آنکه در سوریه و برای التیام درد و رنج مردم صلح و ثبات برقرار شود. اگر چه به دلایل امنیتی دو طرف آمریکا و روسیه تصمیم گرفته اند برای جلوگیری از هر گونه کارشکنی متن توافقنامه اخیر را محرمانه اعلام کنند. اما بر اساس بعضی اطلاعات راه یافته به رسانه ها و از جمله نامه سوم سپتامبر مایکل راتنی نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه به مخالفان مسلح بشار اسد، که خبرگزاری رویترز خبر آنرا منتشر کرده است برخی از جزئیات توافق شده میان روسیه و آمریکا درز پیدا کرده است.

در این نامه به نکاتی نظیر آغاز آتش بس در کل خاک سوریه ، عدم وجود مانع برای رساندن کمکهای بشر دوستانه به شهر حلب، جلوگیری از بمباران مناطق تحت کنترل مخالفان معتدل بوسیله نیروی هوایی سوریه توسط روسیه، خروج نیروهای ارتش سوریه از مسیر کمکهای بشردوستانه به حلب که منطقه غیرنظامی خواهد شد و ضمانت اینکه کاروان کمکهای بشردوستانه بوسیله هیچیک از طرفین مناقشه مسدود نخواهد شد و وظیفه آمریکا در هماهنگی اقداماتش با روسیه برای مبارزه با گروه تروریستی داعش. دراین نامه همچنین آمریکا نمایندگان مخالف معتدل را به همکاری جهت دستیابی به توافق فرا خوانده است.

توافقنامه مورد استقبال کشورهای اروپائی و بعضی کشورهای منطقه قرار گرفته و سازمان ملل آن را فرصتی واقعی برای تمام بازیگران منطقه ائی و عرصه بین‌المللی میداند تا از آن برای تغییر مسیر بحران سوریه و کاهش آلام مردم استفاده شود. به نظر میرسد آمریکائیها برای خرید زمان و بازسازی روحیه گروههای مورد حمایت خود علاقه بیشتری به رسانه ائی کردن این توافقنامه دارند و وزیر خارجه این کشور، جمعه شب در پایان نشست با همتای روسی‌اش در ژنو، از توافق واشنگتن و مسکو بر سر آتش‌بس موقت در سوریه، خبر داد. براساس این توافق، آتش‌بس از عصر روز دوشنبه 12 سپتامبر، که با عید قربان مصادف است، آغاز شده و چنانچه این آتش‌بس توسط همه طرف‌های درگیر به مدت یک هفته رعایت شود، آمریکا همکاری مشترک با روسیه برای هدف قرار دادن «جبهه النصره» و «داعش» را آغاز خواهد کرد. اما گروههای مسلح تاثیر گذار در صحنه میدانی سوریه هم سکوت اختیار کرده اند و هم بعید است ساکت بنشینند و دست روی دست بگذارند تا شاهد قلع و قمع خویش در مرحله سوم اجرای این توافق باشند.

در پایان مذاکرات چندین ساعته روز جمعه سرگئی لاوروف و جان کری وزیران امور خارجه روسیه و آمریکا در ژنو، اعلام شد که دو کشور به توافق های مهمی دست یافته اند و همچنین هفته آینده یک نشست دیگر برگزار خواهند کرد. وزیر امور خارجه روسیه پس از مذاکره با همتای آمریکایی خود در ژنو، اعلام کرد که دو طرف در مورد طرح آتش بس 48 ساعته در سوریه به توافق رسیده اند و اکنون مسیر آماده پیمودن راه حل سیاسی شده است و توافق دو کشور بر سر سوریه و همکاری علیه تروریسم ضد سوری به دلیل اطلاعات حساس محرمانه است و رسانه ای نخواهد شد. زیرا نباید چنین اطلاعاتی در اختیار افرادی قرار گیرد که در اجرای تدابیر توافق شده کارشکنی می کنند.

در زمینه ابعاد همکاری های نظامی واشنگتن و مسکو در سوریه که با موافقت دولت این کشور انجام گرفته است، توافق در مورد محدوده هایی که باید عملیات هوایی صورت گیرد به دست آمده است و در این مناطق فقط هواپیماهای روسیه و آمریکا عملیات انجام می دهند و هواپیماهای سوری به پرواز بر فراز مناطق تحت کنترل معارضان میانه رو پایان می دهند. البته تعریف این گروهها همچنان در هاله ابهام و یکی از اختلافات اساسی بین بازیگران صحنه سوریه است. اصلی ترین نتیجه مذاکرات روز جمعه افزون بر آتش بس فراگیر و کمک رسانی به مردمی که در مناطق تحت اشغال گروههای مسلح زندگی میکنند، متعهد شدن واشنگتن به جدا کردن گروههای موسوم به معارضان میانه رو تحت حمایت خود از مناطق زیر سلطه این گروه هاست، در حالیکه از زمان برقراری آتش بس در اسفند ماه گذشته که خیلی بطول نیانجامید از اجرای تعهد خود سر باز زده است و یا به دلایل نا مشخص آن را به تعویق انداخته است تا شاید بتواند دست آوردهای بیشتری در صحنه میدانی داشته باشد.

اگرچه روسها به نیت آمریکائیها در زمینه ایجاد ثبات و امنیت در سوریه مشکوک هستند و به آنها اطمینان ندارند اما به نظر میرسد با هدف همراه کردن جامعه جهانی با سیاستهای خود در سوریه به مذاکره با آمریکا تن داده ولی مطمئن هستند که گروههای مسلحی که مورد حمایت غرب و هم پیمانان منطقه ائی آنها هستند به آتش بس تن نخواهند داد. این یک واقعیت صحنه پیچیده سوریه است که جنگ نیابتی و خانمانسوز این کشور راه حل نظامی ندارد ولی توفیق راه حل سیاسی نیز نیاز به شفافیت راهبردها و اهداف بازیگران منطقه ائی و فرا منطقه ائی دارد. به نظر میرسد روسها بدلیل داشتن سوابق حضور در این کشور و نفوذ در ارتش و دستگاههای امنیتی آن بر خلاف آمریکائیها که هیچ امکاناتی امنیتی اطلاعاتی در این کشور ندارند دارای اهداف مشخص تر و راهبرد و سیاستهای شفاف تری در سوریه هستند که یکی از دلایل طول کشیدن جنگ نیابتی نیز همین دست خالی بودن آمریکا در این کشور است.
منبع:  تاجیک، نصرت اله - هفته نامه پایتخت کهن ، شماره91 ، شنبه 27.6.95 صفحه21 تحت عنوان سوریه در بوته آزمایش؟!