کنوانسیون‌ها در زمان سرنگونی ایرباس ایران کجا بودند؟

سومین روز از نشست مشترک حقوق بشری ـ قضایی ایران و ایتالیا با موضوع بررسی حقوق زنان و کودکان و نحوه رسیدگی به جرایم آنها در سیستم قضایی دو کشور برگزار شد.

 به نقل از پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر،سومین روز از نشست مشترک حقوق بشری ـ قضایی ایران و ایتالیا با موضوع بررسی حقوق زنان و کودکان و نحوه رسیدگی به جرایم آنها در سیستم قضایی دو کشور برگزار شد.

 در ابتدای این نشست روسای دو هیأت موضوعاتی را مورد اشاره قرار دادند که از جمله آنها اشاره پروفسور بسیونی به تنوع و تعداد بالای کنوانسیون های بین المللی و نبود تعریف مشترک و واحدی از حقوق بین الملل در جهان بود.

شریف بسیونی رئیس هیأت ایتالیایی و مدیر موسسه بین المللی علوم جنایی گفت: در اینجا ما از کنوانسیون های مختلفی صحبت می کنیم و لازم است من اشاره کنم که همواره اختلاف نظرهای زیادی درباره کنوانسیون های بین المللی، مفاد آنها، لازم الاجرا بودن و اینکه اساسا قابل اجرا هستند یا نه وجود داشته است.

رئیس هیأت ایتالیایی با اشاره به اینکه بیش از 300 کنوانسیون مرتبط با حقوق بشر و مسایل قضایی داریم گفت: سوال اصلی این است که آیا این ها لازم الاجرا هستند و آیا اصلا می توان آنها را اجرا کرد یا خیر؟ باید بگویم برخی از این ها گاهی با هم متضاد هتسند، برخی یکدیگر را تکمیل می کنند. برخی از آنها با قوانین داخلی کشورها ناسازگار هستند و برخی آنها را کامل می کنند.

بسیونی که در دومین روز از سومین دور از گفتگوهای حقوق بشری و قضایی ایران و ایتالیا صحبت می کرد سپس این سوال را مطرح کرد که از کجا می توانیم بگوییم یک حقوق بین المللی مشخص وجود دارد؟ او سپس پاسخ داد: من به عنوان کسی که سالها از عمرم را در این خصوص گذرانده ام به شما می گویم که این سوال خیلی سختی است. موضع من همیشه این بوده است که تقریبا در عمده موارد  دادرسی کیفری بین المللی یک سیاست غلط است ولی از لحاظ سیاسی اراده و تمایل کشورهای دنیا و خصوصا کشورهای بزرگ براین بوده است که این موضوع باشد و البته این ضد و نقیض ها همیشه مایه اختلاف نظر هم بوده است که می توان گفت شاید اراده سیاسی برای همین منظور بوده است که همیشه اختلافاتی برای دخالت وجود داشته باشد.

رئیس هیأت ایتالیایی سپس به یکی از مصادیق این موضوع اشاره کرده و پرونده لاکربی را مثال زد و گفت: در کنوانسیون لاهه در 1979 پیشبینی شده است در شرایطی که به هواپیمای ملی یک کشور حمله شده و آن را سرنگون کنند باید عاملان این جنایت در همان کشوری که متهم می شوند محاکمه شوند. در قضیه لاکربی که لیبی متهم اصلی بود خود لیبیایی ها گفتند ما در کشور خودمان باید این موضوع را پیگیری و عاملان را باید همانجا محاکمه کنیم. در قوانین دیگر آمده است که متهمین باید به کشوری که ضرر و زیان دیده اعزام شده و آنجا محاکمه شوند.  در قوانین دیگر می گویند متهمان باید در کشوری که حادثه در آنجا اتفاق افتاده محاکمه شوند. لذا در اینجا لیبیایی ها یک چیز می گفتند انگلیسی ها یک چیز و آمریکایی ها هم که اصلا اعتقاد داشتند باید محاکمه در انگلستان صورت گیرد.

بسیونی ادامه داد: به هرحال دو بار به دادگاه مراجعه کردند و موضوع حل نشد و بعد ازده سال مجددا متهمان در اسکاتلند محاکمه شدند اما تا به امروز هیچ چیز عوض نشده و هنوز هم این پرونده کامل حل نشده است.  اینکه چرا حل نشده مشخص است برای اینکه کنوانسیون ها و حقوق بین الملل با قوانین داخلی منافات دارند و این اختلافات هم مایه استفاده کشورهای بزرگ است و آنها در بین این اختلافات کار خود را انجام می دهند.

بسیونی در انتها اینگونه جمع بندی کرد : لذا وقتی درباره کنوانسیون ها حرف می زنیم باید این موضوعات را لحاظ کنیم که کنوانسیون ها در عین اینکه مهم هستند، بین المللی هستند و می توانند در بسیاری از موارد برای حقوق بشر و حقوق بین الملل مفید باشند اما در عین حال محل اختلاف و تناقض با قوانین بین المللی و تعارض کشورها با یکدیگر هم هستند. بعضا یا اجرا نمی شوند و یا اساسا براساس قوانین ملی کشورها قابل اجرا نیستند و یا صرفا محل طرح دعوا و استفاده های سیاسی قرار می گیرند.

در اینجا دکتر لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر نیز در تکمیل مطالب اقای بسیونی گفت: ما نیز موردی را مشابه لاکربی در ایران داشتیم و آن زمانی بود که نظامیان آمریکایی در خلیج فارس ایرباس کشورما را با 290 سرنشین سرنگون کردند اما متاسفانه با وجود این همه کنوانسیون های بین المللی حقوق بشری و با وجود این همه ادعا درباره حقوق بشر عاملان این جنایت نه تنها در هیچ دادگاهی محاکمه نشدند بلکه فرمانده ناو وینسنس که دستور شلیک به این هواپیما را داده بود توسط رئیس جمهور وقت آمریکا مدال نیز گرفت.

منبع: میزان