لبنان به سمت ژرفای بن بست سیاسی

 چهل و چهارمین نشست پارلمان لبنان به منظور انتخاب رییس جمهوری این کشور باز هم فرجامی نیافت تا با ادامه بحران انتخاب رییس جمهوری، فضای سیاسی لبنان در آستانه بن بست سیاسی کامل قرار گیرد.

چهل و چهارمین نشست پارلمان لبنان برای انتخاب رییس جمهوری این کشور که قرار بود روز چهارشنبه هفدهم شهریورماه برگزار شود، به لبنان به سمت ژرفای بن بست سیاسیدلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد نمایندگان تشکیل نشد و به روز هفتم مهرماه موکول شد.

بیست و هفت ماه است که کرسی ریاست جمهوری در لبنان خالی مانده است. از پایان دوره رییس جمهوری «میشل سلیمان» در خرداد ماه 2 سال پیش (مه 2014) تاکنون، درهای کاخ ریاست جمهوری این کشور همچنان بسته است.

نظام سیاسی لبنان پارلمانی است و رییس جمهوری از سوی این نهاد انتخاب می شود. از این رو، دستیابی به ریاست جمهوری در گروی شکل گیری اکثریت پارلمانی و حمایت از یک نامزد است. پارلمان لبنان 128 نماینده دارد و در جلسه رای گیری برای انتخاب رییس جمهوری، حضور دو سوم نمایندگان (86 نفر)، الزامی است. هر نامزد که اکثریت مطلق یعنی نصف به علاوه یک رای (65 رای) را کسب کند، راهی «کاخ بعبدا» خواهد شد. از این رو است که هر جریانی تلاش دارد تا به وسیله رایزنی با دیگر احزاب، جبهه خود را تقویت کند و گزینه مورد نظر خود را در این جایگاه قرار دهد. مطابق پیمان «طایف» که در اکتبر 1989 خاتمه دهنده جنگ های داخلی پانزده ساله در لبنان بود، رییس جمهوری باید از میان مسیحیان مارونی انتخاب شود.

اکنون 2 جریان اصلی سیاسی در لبنان یعنی «8 مارس» و «14 مارس»، در گود انتخاب ریاست جمهوری به شدت دچار اختلاف شده اند. جریان 8 مارس یا جریان حامی مقاومت دربردارنده گروه هایی همچون «حزب الله» و حزب مسیحی «جریان ملی آزاد» است. جریان 14 مارس نیز که به جناح طرفدار غرب و نزدیک به عربستان سعودی شناخته می شود، شامل گروه هایی مانند حزب «المستقبل» به ریاست «سعد حریری» و حزب «القوات اللبنانیه» به ریاست «سمیر جعجع» است.

ماجرای انتخاب رییس جمهوری زمانی پیچیده تر شد که در بهمن ماه سال 94، «سمیر جعجع» از نامزدی ژنرال «میشل عون» که گزینه اصلی جریان 8 مارس است، حمایت کرد. پیشتر، سعد حریری رهبر جریان 14 مارس از نامزدی «سلیمان فرنجیه» از جمله نامزدهای مورد نظر جریان 8 مارس، حمایت کرده بود. تا قبل از حمایت حریری از فرنجیه، جعجع نامزد اصلی جریان 14 مارس محسوب می شد.

جعجع پس از ناامیدی از جلب آرای نمایندگان مجلس و حتی نمایندگان هم طیف خود و همچنین به منظور مقابله با اقدام حریری، از نامزدی ژنرال عون حمایت کرد. با توجه به اختلاف های جدی و قدیمی حزب الله با جعجع، این ابهام به وجود آمد که آیا حزب الله همچنان به حمایت از میشل عون به عنوان نامزد مورد حمایت جعجع، ادامه می دهد یا خیر؟ چند روز بعد و در همان فضای ابهام آلود، «سید حسن نصرالله» دبیر کل حزب الله، در یک سخنرانی به صراحت اعلام کرد که همچنان از نظر اخلاقی و سیاسی به نامزدی ژنرال عون پایبند است؛ حتی اگر رقیب سیاسی آنها از وی حمایت کند.
از آن زمان تاکنون به رغم روشن شدن مرزبندی های سیاسی، بحران انتخاب رییس جمهوری لبنان همچنان ادامه داشته است. برگزار نشدن چهل و چهارمین نشست پارلمان برای انتخاب رییس جمهوری نشانگر این وضعیت است.

روز دوشنبه پانزدهم شهریورماه، بیست و سومین جلسه گفت وگوهای ملی لبنان میان گروه های سیاسی رقیب در این کشور برگزار شد اما به دلیل کناره گیری جریان ملی آزاد از این مذاکرات، «نبیه بری» رییس پارلمان، این گفت وگوها را بدون تعیین مو‏عدی برای جلسه بعدی به حالت تعلیق درآورد. گفته می شود در این جلسه میان فرنجیه و «جبران باسیل» رهبر جریان ملی آزاد مشاجره هایی صورت گرفت.

تعلیق گفت وگوهای ملی بدون هیچ دستاوردی، فضا را غبار آلودتر کرد و اندک امیدها را برای حل بحران ریاست جمهوری که به گره کوری در صحنه سیاسی لبنان تبدیل شده، از بین برد.

روزنامه لبنانی «الاخبار» در این باره نوشت: گفت وگوهایی که قرار بود نهادهای رسمی مانند ریاست جمهوری، دولت و پارلمان را نجات دهد، حال خود به کسی نیاز دارد تا آن را نجات دهد. اکنون تنها کافی است تا «تمام سلام» نخست وزیر هم استعفا کند تا دیگر حتی یک تجمع 2 نفری از گروه های سیاسی وجود نداشته باشد و لبنان با رکود سیاسی کامل مواجه شود.

بحران های سیاسی که لبنان با آن دست و پنجه نرم می کند، تنها ریشه در مسایل داخلی و اختلاف بین جریان های سیاسی این کشور ندارد بلکه دست هایی در خارج از مرزهای این کشور سعی در بدست گرفتن زمام امور لبنان و تغییر آن به نفع خود دارند.

برخی معتقدند یکی از دلایل به درازا کشیدن انتخاب رییس جمهوری لبنان، دخالت ها و نقش مخرب عربستان سعودی است. به نظر می رسد عربستان سعودی، پس از ناکامی های پیاپی و انزوای تدریجی در منطقه، به دنبال نقش آفرینی بیشتر در پرونده لبنان است. گفته می شود رهبران ریاض از گزینه مورد نظر حزب الله دل خوشی ندارند و مخالفت آنها با نامزدی میشل عون و جلوگیری از رای دادن مهره های سعودی به وی، این وضعیت را پیچیده تر کرده است.

فرجام سخن آنکه مسایل و مشکلات لبنان تنها داخلی نیست و با تحولات منطقه بخصوص اوضاع سوریه و مناسبات بین قدرت های بزرگ مرتبط است. بدون شک درگیری ها در سوریه، بحران سیاسی لبنان را نیز وخیم تر کرده است. هنوز نمی توان به طور قطع در مورد آینده سیاسی لبنان سخن گفت و همه چیز در هاله ای از ابهام قرار دارد. باید منتظر ماند و دید که در جلسه پارلمان در هفتم مهر ماه چه روی خواهد داد.