سؤالاتی که از من می‌کنید مستقیما در حوزه کاری بنده نیست. به‌طورکل، سازمان ملل در زمینه صلح و امنیت حقوق بشر مسئولیت دارد و همه این مسائل را دربر می‌گیرد، اما متأسفانه وقتی در منطقه‌ای سیاست‌های شکست‌خورده داشته باشید، معمولا به تخاصمات و مشکلاتی که هزینه‌های انسانی ایجاد می‌کند؛ منجر می‌شود.
استفان اوبراین، دیپلمات و سیاست‌مدار انگلیسی است که بعد از انتخابات میان‌دوره‌ای در جولای ١٩٩٩ عضو پارلمان بریتانیا و نماینده حزب محافظه کار شد. او مدتی معاونت پارلمانی وزارت خارجه در بخش توسعه بین‌المللی را برعهده داشت و در سپتامبر ٢٠١٣ فرستاده مخصوص نخست‌وزیر در ساحل‌عاج و ٩ کشور در سراسر شمال و غرب آفریقا شد. بر‌عهده‌گرفتن مسئولیت معاونت دبیر کل سازمان ملل متحد در امور انسان‌دوستانه و هماهنگ‌کننده کمک‌های اضطراری، موجب شد از حضور در پارلمان بریتانیا کناره‌گیری کرده و راهی سازمان ملل شود. او هفته گذشته و تحت همین عنوان، سفری دوروزه به کشورمان داشت و با برخی از مقامات مسئول مثل علی‌اکبر ولایتی، رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، عبدالرضا رحمانی‌فضلی وزیر کشور و حسین جابری‌انصاری، معاون عربی و آفریقایی وزیر خارجه، دیدار و گفت‌وگو کرد. او که از این سفر و گفت‌وگوهایش با مسئولان ایرانی کاملا راضی بود، در گفت‌وگو با «شرق»، تأکید کرد توانسته مقامات ایرانی را ترغیب کند تا کمک‌های بشردوستانه خود به کشورهایی مثل یمن و سوریه را از طریق سازمان ملل به دست مردم این کشورها برسانند.در سفر دوروزه خود به ایران با مقامات ایرانی دیدار و گفت‌وگو کردید. لطفا جمع‌بندی خود را از ماحصل این مذاکرات بفرمایید.
جلسات بسیار مؤثر و خوبی با مقامات ایرانی داشتم و در حوزه‌های مختلف برای کمک به ایران در زمینه مدیریت بحران گفت‌وگو کردیم. ایران تجربه و تخصص بسیاری دراین‌باره دارد و برخی حوزه‌ها مثل توفان‌های شنی امکانات خوبی نیز دارد. مهم این است که بتوانیم در زمان وقوع بحران همکاری‌های بین‌المللی داشته باشیم. صحبت‌هایی داشتیم و ایران را تشویق کردیم از مکانیسم بین‌المللی موجود برای مدیریت بحران، استقبال بیشتری کند. به‌طور مشخص، گروه‌های امدادونجات شهری و شبکه مدیریت بحران و ارزیابی سازمان ملل متحد که کشورها در آن نقش دارند و کارشناس به آن می‌فرستند، موجب می‌شوند حداکثر استفاده را از تخصص و تجربیات ایران کرده و بهترین تجربیات بین‌المللی را به ایران منتقل کنیم.
در دیدار با آقای رحمانی‌فضلی، وزیر کشور ایران، درباره ریزگردها و بلاهای طبیعی صحبت کردید. بعد از ایران به افغانستان می‌روید، ما مسائلی در حوزه مشکلات زیست‌محیطی با این کشور داریم که موضوع آب دریاچه هامون یکی از آنهاست و باعث آلودگی‌های بسیاری در استان سیستان‌وبلوچستان شده است. برنامه‌ای برای نزدیک‌کردن دیدگاه دو کشور به یکدیگر دارید و آیا سازمان ملل برنامه‌ای دراین‌باره دارد؟
همان‌طور که می‌دانید، سازمان ملل در این حوزه‌ها فعالیت می‌کند اما به‌طور مشخص ورود شخص من به این موضوع مستلزم این است که سازمان ملل از ایران درخواست رسمی دریافت کند و در غیراین‌صورت امکان مداخله نداریم. دراین‌باره سازمان مدیریت بحران ایران چیزی به من ابلاغ نکرده و درخواست رسمی نداده است. اگرچه می‌دانیم موضوع آب تأثیر بسیاری بر زندگی مردم دارد، اما چون امور سیاسی در حیطه وظایف من نیست و این موضوع مسئله‌ای سیاسی بین دو کشور است، نمی‌توانم در این زمینه اقدام کنم. باید در این زمینه مذاکرات سیاسی انجام شود و به‌طور کل، توجه به این نکته که آب به منشأ تخاصمات بدل شده است، ضرورت دارد. تغییرات اقلیمی در سطح جهانی، افزایش جمعیت شدید برخی مناطق و... مشکل‌ساز بوده و دسترسی به آب را در مناطق متفاوتی در دنیا سخت کرده است. مصرف بسیار آب نیز با تبعات منفی انسانی همراه است و ما با همه این مشکلات مواجه هستیم.
رسیدگی به وضعیت اتباع کشورها که به شکل پناه‌جو، زندانی یا... در کشور دیگری هستند، در حیطه کاری معاونت امور بشردوستانه سازمان ملل که شما عهده‌دار آن هستید، تعریف می‌شود. یکی از مسائل مهم برای افکار عمومی در ایران آن است برخی از صیادان ایرانی یا کسانی که در دریا کسب‌وکاری دارند، به دلایل مختلف از سوی عربستان دستگیر می‌شوند و به دلیل وضعیت تیره‌وتار روابط دو کشور، امکان پیگیری وضعیت آنها وجود ندارد. برای مثال، در یک فقره شاهد اعدام تعدادی از این ایرانیان بودیم. آیا سازمان ملل صرف‌نظر از بخش سیاسی موضوع، می‌تواند دراین‌باره به ایران کمک کند؟
سؤالاتی که از من می‌کنید مستقیما در حوزه کاری بنده نیست. به‌طورکل، سازمان ملل در زمینه صلح و امنیت حقوق بشر مسئولیت دارد و همه این مسائل را دربر می‌گیرد، اما متأسفانه وقتی در منطقه‌ای سیاست‌های شکست‌خورده داشته باشید، معمولا به تخاصمات و مشکلاتی که هزینه‌های انسانی ایجاد می‌کند؛ منجر می‌شود. این یک واقعیت است اما یک مسئله سیاسی همواره راه‌حل سیاسی دارد و کار دیگری نمی‌توان کرد. باید کشورها با یکدیگر به توافق برسند و مسائل خود را به صورت منطقی و عاقلانه حل‌وفصل کنند. ممکن است دو کشور مشکلات بسیاری داشته باشند و هیچ‌وقت هم به توافق کامل نرسند، اما این دلیل نمی‌شود پلی به سوی حل مشکلات خود نزنند. ما شاید بتوانیم در حوزه میانجیگری کارهایی انجام دهیم اما طرفین نیز باید در جاهایی کوتاه بیایند و به طرف خود امتیاز داده یا از برخی موضوعات چشم‌پوشی کنند. در سوریه و یمن نیز همین وضعیت حاکم است و اگر تبادل امتیازات وجود نداشته باشد، هیچ‌وقت به نتیجه نخواهیم رسید.
بحث من میانجیگری سیاسی نیست. موضوع این است یک تخاصم سیاسی موجب شده عده‌ای انسان بی‌گناه از دادرسی عادلانه محروم و اعدام یا به زندان‌های طویل‌المدت محکوم شوند. ما می‌دانیم بین ایران و عربستان مشکلات سیاسی وجود دارد و روشن است باید راه‌حل سیاسی برای آن پیدا کرد، اما سؤال من این است آیا در شرایط فعلی، سازمان ملل تلاش می‌کند تا این روند مماشات با نقض حقوق اتباع ایرانی در عربستان متوقف شود؟ سازمان ملل برای خود این وظیفه را قائل است که وقتی زندانیان ایران در عربستان در معرض اعدام هستند، برای نجات آنها کاری کند؟
نکته‌ای که به آن اشاره کردید را درک می‌کنم. اگر اطلاعات و گزارش‌ها و ادله موجود در این زمینه وجود دارد، باید مکانیسم رسمی خود را طی کند. به عبارتی، باید به کمیساریای عالی حقوق بشر مراجعه کنید و آنها موضوع را بررسی می‌کنند و اگر قانع شوند اطلاعات صحیح است، قطعا موضوع را پیگیری می‌کنند و درنهایت از کشوری که حادثه در آن اتفاق افتاده سؤال کرده و از مسئولان کشور مذکور می‌خواهند پاسخ‌گو باشند. حتما تحقیقات لازم انجام و موضوع پیگیری می‌شود چون ما وظیفه داریم و مسئول هستیم به مسئله حقوق بشر رسیدگی کنیم اما توجه داشته باشید این روند وقتی طی می‌شود که مکانیسم رسمی آن طی شود. مسئولیت نهادی که بنده عهده‌دار آن هستم به طور مشخص این است که اگر افرادی در دنیا به دلیل تخاصمات مسلحانه یا به موجب بلایای طبیعی صدمه دیدند، بحران را مدیریت کند و موضوع مورد اشاره در این چارچوب نیست.
از این بحث‌ها عبور کنیم اما برای اطلاع شما باید بگویم هرگز در گزارش‌های سازمان ملل درباره نقض حقوق بشر در عربستان به وضعیت ایرانیان اشاره نشده و مطالبه افکار عمومی ما این است حداقل مسئولان سازمان ملل در گفت‌وگوهایی که با مقامات عربستانی دارند، به این مسائل بپردازند.
حتما باید به این موضوع توجه خاصی شود. من در سفر دوروزه خود به تهران و دیدار با مقامات ایرانی دراین‌باره اطلاعات خاصی نشنیدم اما در حوزه کاری خودم مذاکرات خوبی داشتم و حداقل متوجه شدیم باید با چه کسی و چه نهادی در ارتباط بوده و همکاری بیشتری داشته باشیم.
برای جمع‌بندی، به موضوع یمن و سوریه که حتما محور گفت‌وگو در دیدار با مقامات ایرانی بوده است، بپردازیم؛ به‌ویژه یمن که همین مسائل سیاسی باعث شده کمک‌های بشردوستانه سخت انجام شود، آیا در جلسات خود با مقامات ایرانی به نقطه مشخصی دراین‌باره رسیدید؟
درباره ایران گفت‌وگوهای بسیاری با مسئولان در ایران داشتم و آنها را به طور جدی ترغیب کردیم کمک‌های خود را از طریق سازمان ملل متحد به دست مردم یمن برسانند. ٢١ میلیون نفر در یمن نیازمند کمک‌های اولیه هستند و ما از پنج میلیون نفر از آنها پشتیبانی می‌کنیم و توجه داشته باشید این کار در آن منطقه جنگی دستاوردی عظیم است. نکته مهم این است که دولت ایران برای کمک مستقیما وارد عمل نشده و به صورت دوجانبه با یمن تعامل نکند، زیرا در این صورت مورد حمله و اعتراض واقع می‌شوند و برآورد می‌شود به طرف خاصی از دعوا امدادرسانی می‌کند. ممکن است ماجرای آن کشتی‌ای که قرار بود به یمن برسد و در جیبوتی اجازه ندادند و درنهایت محموله از بین رفت، تکرار شود. از ایران تقاضا کردم اگر واقعا می‌توانید کمک کنید، از طریق سازمان ملل اقدام کنید. وقتی وارد پروژه پاسخ‌گویی به نیازهای بشردوستانه می‌شوید، کسی نمی‌تواند از شما انتقاد کند که قصد کمک به یکی از طرفین درگیر را داشتید و ما مانع شدیم.
منبع: شرق
ارسال نظر
