چرا تهران زیر پای مردم را خالی می‌کند؟

چرا تهران فرو می‌نشیند و زیر پای شهروندانش را خالی می‌کند؟ پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی دلیل فرونشست‌های تهران است. مطالعات بخوبی این مسأله را نشان می‌دهد. ما یک آبخوان در منطقه غرب تهران را در فاصله «ورزشگاه آزادی» تا «وردآورد» رصد کردیم. این مطالعات نشان داد که سطح آب های زیرزمینی در یک دهه اخیر7تا17 متر کاهش پیدا کرده است. چرا؟ چون ضریب نفوذ آب در خاک کاهش یافته است. ما در این منطقه بیشترین ساخت وسازها را داریم. به ساخت‌وسازهای اطراف چیتگر نگاه کنید. هنوز کسی ساکن این برج‌ها نشده است. اجازه نفوذ آب در این منطقه را با ساخت و سازها از طبیعت گرفتیم. همچنین بیم آن می‌رود که فرونشست‌ها افزایش بیابد. الان از 6 چاه باغ گیاهی شناسی تهران در «چیتگر» دو چاه خشک شده و مجبور شدیم چهار چاه دیگر را کف شکنی کنیم.

یکی دیگر از دلایل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، سیمانی شدن کف و بستر تمام دره رودخانه‌های تهران است. شهرداری‌ها با این کار اجازه ندادند

دره رودخانه‌هایی مثل وردآورد به صورت طبیعی تغذیه شوند. یک اتفاق تلخ دیگر هم در حال وقوع است که باعث افزایش بیشتر وسعت فرونشست‌ها در پایتخت می‌شود. وسعت اراضی خاکی و پارک‌های تهران در حال آسفالت شدن است، بنابراین راهی برای نفوذ آب به داخل خاک و تغذیه سفره‌های زیر زمینی باقی نمی‌ماند.

اجرای طرح فاضلاب تهران باعث تشدید فرونشست‌ها می‌شود. چون با اجرای این طرح اندک آب باقی مانده هم هدایت و وارد شبکه آب و فاضلاب می‌شود. این مسأله ذهن بسیاری از کارشناسان را به خود مشغول داشته است. حال باید پرسید که راهکار برای جلوگیری از فرونشست تهران چیست؟ اول باید بستر هفت «دره رودخانه» را اصلاح کرد. ساخت سازه‌هایی که در نقاطی چون عباس آباد، وردآورد، پارک نهج البلاغه و جاجرود اتفاق افتاد، اشتباه بود. باید دوباره اصلاح شوند تا جلوی فرونشست‌ها گرفته شود و رودخانه‌ها به حیات طبیعی خود ادامه بدهند.

همچنین ظرفیت زیستی تهران دو سه میلیون نفر است اما الان چهار برابر این عدد در پایتخت زیست می‌کنند. بنابراین عملکرد ما طبیعت تهران را با «بدهکاری اکولوژیکی» رو به رو کرده است. البته الان نمی‌شود به مردم گفت که از تهران بروید، بلکه باید شیوه مصرف آب را در شهر تغییر داد. دیگر نباید در فضای سبز تهران و پارک‌های پایتخت از گیاهان «آب بر» که مصرف آب آنها زیاد است استفاده کرد. چمن، مناسب وضعیت امروز این شهر نیست. باید به سمت گیاهان کم آب بر رفت. اصلاح دره‌ها را جدی گرفت تا آنها بتوانند نقش طبیعی خود را در پایش آلودگی هوا و همچنین زهکشی اراضی بازی کنند. راهکار دیگری هم وجود دارد؛ ما باید تلاش کنیم تا ازدحام و ترافیک را در تهران بکاهیم. الان 20 میلیون ساعت وقت تهرانی‌‌ها در خیابان‌ها تلف می‌شود. این مسأله پایتخت را به «جزیره حرارتی» تبدیل کرده است. وقتی تهران به جزیره حرارتی تبدیل می‌شود نیاز آبی بیشتر می‌شود و در مقابل میزان ریزش آسمانی کمتر. این مسأله هم در فرونشست زمین دخیل است. بنابراین باید با کاهش تردد خودرو، افزایش زیرساخت‌ها و رفتن به سمت دوچرخه‌سواری شهر را از این وضعیت خارج کنیم. یکی از دلایل کلید خوردن «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» در پایتخت و شهرهای دیگر همین مسأله است.

محمد درویش/مدیر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور

منبع: ایران