آیا اسد و اردوغان دیدار خواهند کرد؟

یک منبع سوری بلندپایه از وجود تلاش‌های فشرده‌ و شبانه‌روزی به منظور سرعت بخشیدن به فرایند عادی‌سازی روابط میان ترکیه و سوریه خبر داده و احتمال داده است که اوایل ماه آینده از سرگیری روابط دمشق و آنکارا اعلام شود.

 روزنامه الکترونیکی «رأی‌الیوم» در مقاله‌ای در ستون «سخن سردبیر» به ‌قلم «عبدالباری عطوان» تحلیلگر مطرح جهان عرب نوشت:

شکست دیدار میان «ولادیمیر پوتین» و «باراک اوباما» روسای جمهوری روسیه و آمریکا در حاشیه اجلاس سران گروه «20» در چین، شکست بزرگی برای کسانی بود که به این نشست با هدف دستیابی به تفاهم‌هایی جهت سرعت بخشیدن به حل و فصل سیاسی در سوریه امید بسته بودند. ولی چه‌بسار اخباری درباره دیدار احتمالی میان «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه و دشمن ترکیه‌ای وی «رجب طیب اردوغان» با نظارت رئیس‌جمهوری روسیه در مسکو طی هفته‌های آینده به‌نحوی در این شکست نقشی ایفا کرده است؛ زیرا رئیس‌جمهوری روسیه به بازیگری اصلی در این پرونده و همه منطقه تبدیل شده است و به خوبی می‌داند که روزهای همتای آمریکایی‌اش در قدرت به شماره افتاده و امتیاز دادن به وی بیهوده است.

«محمد بلوط» همکار رسانه‌ای ما و مقاله‌نویس روزنامه «السفیر» لبنان اعتبار خودش و روزنامه‌اش را در معرض محک قرار داده است زمانی که پنجشنبه گذشته در مقاله‌ای تاکید کرد که دیدار میان روسای جمهور سوریه و ترکیه قطعی شده است و از این هم فراتر رفت هنگامی که زمان دیدار را بین 18 تا 22 ماه جاری (سپتامبر) معین کرد.

بلوط منابع خودش و منبع مطلع، که از آنها اطلاعات را گرفته است، فاش نکرد ولی با توجه به اینکه وی تقریبا از یک ماه پیش در دمشق حضور دارد (بیشتر زمان خود را در پاریس می‌گذراند) و روابط نزدیکی با دایره تصمیم‌گیرندگان در سوریه دارد، این امر نشان می‌دهد که یک طرفی وجود دارد که تعمدانه این اطلاعات را به بیرون درز داده است آن هم به دلایل متعددی از جمله آماده کردن فضای روانی افکار عمومی در دو کشور یعنی سوریه و ترکیه و چه بسا تمامی منطقه خاورمیانه برای این تحول ناگهانی و بسیار خطرناک. این مرد یعنی بلوط، روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای مجرب است و یک روزنامه‌نگار آماتور و تازه‌کار نیست و روزنامه‌اش نیز یکی از قدیمی‌ترین روزنامه‌های عربی محسوب می‌شود.

پس از تماس‌های متعددی، که این روزنامه یعنی «رای‌الیوم» با منابع لبنانی و سوری بسیار آگاه در بیروت جهت مطلع شدن از این اطلاعات مهم انجام داد، برای ما روشن شد که نشست‌هایی برای ایجاد همگرایی زیاد میان ترکیه و سوریه در جریان است و فعلا این نشست‌ها در سطوح بالای امنیتی و اطلاعاتی انجام می‌شود. در این میان، واقعیت‌های میدانی این امر را مورد تاکید قرار می‌دهند که بارزترین آنها پیشروی نیروهای ارتش سوریه در منطقه دانشکده‌ها در ریف حلب و به کنترل گرفتن تقریبی آنها و محاصره کامل و دوباره مناطق شرقی حلب است. علاوه بر آن، توافق‌هایی که دمشق و گروه‌های مسلح در «داریا» و «المعضمیه» به آن رسیده‌اند و سکوت مسئولان سوری درقبال پیشروی نیروهای ترکیه در «جرابلس»، شدت گرفتن جنگ علیه کُردها و اصرار ترکیه بر عقب‌نشینی همه نیروهایشان به شرق فرات را می‌توان از شاخص‌های این همگرایی عنوان کرد.

آقای «بن‌علی ییلدریم» نخست‌وزیر ترکیه، که ویترین جدیدی برای عادی‌سازی روابط سوریه و ترکیه است، این همگرایی را مورد تأکید قرار داده است؛ زمانی که روز جمعه گذشته اعلام کرد ترکیه به درصدد عادی‌سازی روابط با مصر و سوریه در آینده نزدیک است و گام‌های جدی را در این زمینه برداشته است.

یک منبع سوری بلندپایه به «کمال خلف» خبرنگار رای‌الیوم در بیروت اعلام کرد تلاش‌های فشرده‌ و شبانه‌روزی به منظور سرعت بخشیدن به فرایند عادی‌سازی روابط میان ترکیه و سوریه صورت می‌گیرد و این منبع بعید ندانست که اوایل ماه آینده از سرگیری روابط اعلام شود. او افزود دولت سوریه قصد دارد بالاترین درجه انعطاف‌پذیری را در این خصوص از خود نشان دهد.

بر اساس برخی گزارش‌های خبری، سرلشکر «علی المملوک» رئیس شورای امنیت ملی سوریه سه‌شنبه هفته جاری به مسکو سفر خواهد کرد و برخی گزارش‌ها نیز وجود دارد که تاکید می‌کنند همتای ترکی‌اش یعنی «هاکان فیدان» نیز پس از عید سعید قربان، که دوشنبه هفته آینده یعنی یک هفته دیگر، به پایتخت سوریه خواهد رفت.

این تحول بزرگ در بحران سوریه، که در عمل شکل گرفته است در وهله نخست به تغییری برمی‌گردد که در موضع اردوغان پس از کودتای نظامی نافرجام و احساس تحقیر شدنش توسط هم‌پیمان آمریکایی رخ داد. فراتر از آن، رئیس‌جمهوری ترکیه فهمید که ادامه بحران سوریه با این شدت کنونی‌اش می‌تواند به تجزیه ترکیه و غرق شدن آن در اقدامات تروریستی منتهی شود و امنیت،اقتصاد و ثبات این کشور را تضعیف کند.

نمی‌توانیم با قاطعیت بگوییم که نشست سران میان اسد و اردوغان در موعد پیشنهادی در مسکو برای نخستین پس از قطع تقریبا 6 ساله روابط صورت خواهد گرفت یا خیر. ولی ما در این روزنامه تعجب‌زده نمی‌شویم که طی هفته‌های آینده اخبار دیدارها و دست دادن‌های علنی میان وزاری خارجه این دو کشور یا رؤسای دستگاه‌های اطلاعاتی آنها را، که بستر دیدار سران فراهم می‌کنند را بشنویم.

چه‌بسا دیدار «جان کری» و «سرگئی لاوروف» وزیران خارجه آمریکا و روسیه در دوشنبه آینده در ژنو برای آغاز رایزنی‌ها، از زمانی که رایزنی رهبران‌شان یعنی اوباما و پوتین درباره سوریه در چین متوقف شد، این عادی‌سازی را تسریع کند اگر نگوییم آخرین تیر خلاص را بر آن می‌زند...و خدا داناتر است.