تصاویر غافل‌گیرکننده از کیارستمی در ونیز

 مستند «76 دقیقه و 15 ثانیه» ساخته سیف الله صمدیان اثری تکان‌دهنده و درخور است که تصویری صمیمی و نزدیک از عباس کیارستمی ارائه می‌دهد.

 به نقل از هالییود ریپورتر، درگذشت عباس کیارستمی فیلمساز،‌ عکاس و هنرمند ایرانی ضایعه‌ای غیر منتظره برای طرفداران بی‌شمار او در سراسر جهان و فیلمسازانی بود که عمیقا تحت تاثیر فیلم‌های آرام و کم هزینه او بودند.



به مناسبت درگذشت عباس کیارستمی، مستند «76 دقیقه و 15 ثانیه» در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم ونیز با حضور سیف‌الله صمدیان و احمد کیارستمی به نمایش گذاشته شد، تصاویری که برای اولین بار به نمایش گذاشته شدند و انتظار می‌رود با تغییراتی در سایر جشنواره‌های  مهم سال جدید میلادی نیز به نمایش گذاشته شود.

در این فیلم که هیچ مصاحبه‌ای در آن  وجود ندارد از ویدئوهای اختصاصی صمدیان از زندگی و حرفه کیارستمی استفاده شده است تا هنرمندی مستعد و مردی استثنائی توصیف شود که زندگی را با تمام لذت در آغوش کشیده بود.

مخاطبانی که پیش از تماشای این مستند در انتظار آشکار سازی‌های روانشانشناختی از شخصیت کیارستمی از طریق فرمت سنتی مصاحبه بودند یا ناامید شدند و یا از تماشای صحنه‌های انتخابی از زندگی و حرفه کیارستمی غافلگیری خوشایندی را تجربه کردند.

 علی‌رغم  این که تصاویر با عجله بسیار فراوان در کنار هم قرار داده شده‌اند اما این فیلم مستند به خوبی منعکس کنند نگاه، سادگی و مدرنیسم فطری آثار خود کیارستمی است که خود گواهی دیگری بر تاثیر او بر فیلمسازی در ایران است.

عنوان فیلم هم به مدت زمان مستند اشاره دارد و به این موضوع که کیارستمی در هنگام درگذشت در 4 جولای امسال در پاریس 76 سال و 15 روز سن داشت.

هر چقدر که در فرهنگ غربی تلقی از هنرمند شخصی عصبی و ناراحت است، کیارستمی با لبخند و خنده به زندگی نگاه می‌کند، مردی که تمام تمرکزش روی دنیای پیرامونش ، زیبایی طبیعت و لذت فراوان از خلق هنری است.

در بخش اول مستند تصاویری از کیارستمی با ماشین (جیپ معروفش) نشان داده می‌شود  که در یک روز برفی در تهران به جاده‌ای کوهستانی پر پیچ و خم می‌زدند و با دو دوربین «لیکا» از  سگ‌های،‌ درختان و جاده در برف عکاسی می‌کرد و در بخش ‌بعدی فیلم  روزهای سختِ کاری کیارستمی و تصمیمات فنی او با دستیارش به تصویر کشیده می‌شود.

رویکرد ساده کیارستمی به روابط انسانی در صحنه به صحنه  این مستند قابل مشاهده است. در بخشی  از مستند او در حال رانندگی  در ایران با «ژولیت بینوش» بازیگر فیلم « کپی برابر اصل» است  که توقف می‌کند و یک روزنامه با تصویر «ژولیت بینوش» روی صفحه اصلی برایش می‌خرد.

 در صحنه‌ای دیگری از مستند  کیارستمی مشغول کارگردانی گروهی از سربازان با مسعود کیمیایی کارگردان کهنه کار ایرانی  است درحالی که جعفر پناهی در حال فیلمبرداری از آنان است و البته صمدیان  که پشت دوربین از پناهی فیلم می‌گیرد.

همه چیز روشن با نوعی فکاهی و بدون تظاهرهای هنری درباره سینمای واکنشی ارائه می‌شود. یکی از تاثیر گذارترین صحنه‌های فیلم جایی است که کیارستمی در هواپیما و با صدایی بلند اشعار فارسی را با تمام لذت می‌خواند.

 صحنه آخر مستند «76 دقیقه و 15 ثانیه» بیننده را به همان دره زیبا و سر سبز می‌برد که سکانس پایانی فیلم  « زیر درختان زیتون» (1994) فیلمبرداری شده بود و در آن کیارستمی به تقلید از فیلم خودش در دشت می‌دود و نام قهرمان زن داستان «طاهره» را فریاد می‌زند، درست همان کاری که قهرمان  مرد داستان در فیلم « زیر درختان زیتون» انجام می‌دهد که پایانی تکان دهند برای این مستند محسوب می‌شود.

صمدیان دوست و همکار قدیمی کیارستمی که فیلمبرداری فیم «ای بی سی آفریقا» را نیز بر عهده داشته و برگزار کننده جشنواره تصویر سال در اکثر قسمت‌های این مستند مقابل دوربین ظاهر نمی‌شود اما استعداد او در بسیاری از برداشت‌های زیبای فیلم مشهود است. وی در این مستند تصاویری از پشت شیشه‌های باران زده اتومبیل، تصاویر امپرسیونیسمی از عکس‌ها، آینه‌ها، سایه‌ها و ذوب شدن یخ ارائه می‌دهد که همگی حاکی از حس گذر زمان است. مرگ در این فیلم کمتر دیده می‌شود و البته نیازی نیز به آن نیست.