ضرورت گفت‌ و گوی اجتماعی با مردم

دکتر روحانی  عصر دیروز در جلسه شورای اجتماعی کشور، حرکت دقیق بر مبنای اولویت‌های پنجگانه در آسیب‌های اجتماعی را حائز اهمیت خواند و راهکار جدیدی را پیش روی دستگاه‌های مسئول و مجری قرار داد. لذا متولیان امر در این راستا باید به این مهم نگاه ویژه‌ای داشته باشند. اما در این میان آنچه اهمیت دارد این است که چه الزاماتی برای موفقیت در سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی مورد نیاز است؟ نخستین نکته توجه به این مسأله است که باید بین مفاهیمی چون مسأله اجتماعی، آسیب اجتماعی و بحران اجتماعی تفکیک قائل شد. عدم تفکیک در این مفاهیم و تعاریف باعث خطا در سیاستگذاری و مداخلات خواهد شد. نکته بعد این است که باید گفت‌و‌گوی اجتماعی با گروه‌های ذی نفع و ذیربط شکل گیرد. مورد بعد ضرورت گسترش نقش نهادهای مدنی در حوزه سیاستی آسیب‌های اجتماعی است.

تجارب داخلی و بین‌المللی نشان می‌دهد که آسیب‌های اجتماعی جز با حضور و مشارکت مردم امکان کنترل و کاهش ندارد. مسأله بااهمیت دیگر توجه به تغییر ماهیت آسیب‌های اجتماعی است. برای نمونه در تشریح علت بروز مسائلی نظیر اعتیاد و طلاق نمی‌توان به تحلیل‌های تقلیل‌گرانه کلاسیک بسنده کرد. با تغییر ماهیت آسیب‌ها، ماهیت مداخلات نیز به منظور کاهش و رفع آسیب‌های اجتماعی تغییر می کنند، زیرا مداخلات سنتی نمی‌توانند پاسخگوی ماهیت نوین آسیب‌های اجتماعی باشند. تأکید بعدی این است که دوران کلی گویی گذشته است. دیگر نمی‌توان یک نسخه واحد برای آسیب‌های اجتماعی تجویز کرد. مسأله آسیب‌های اجتماعی چند وجهی و پیچیده شده‌اند و صورت مسأله این آسیب‌ها در هرمنطقه متفاوت است و راه حل خاص خود را می‌طلبد. یک موضوع ممکن است درمنطقه‌ای علت اصلی یک آسیب باشد و سایر علل آن را تشدید کنند اما در منطقه‌ای دیگر ماهیت موضوع متفاوت باشد. اقدام راهبردی که هم‌ اکنون مبنای سیاستگذاری‌ها و مداخلات است این است که موضوع آسیب‌های اجتماعی  به عرصه اجتماعی آورده شود و با منطقه‌گرایی و جزئی‌گرایی با آن مواجه شویم. اما مهم‌ترین بعدی که باید به آن توجه کرد این است که آسیب‌های اجتماعی باید در یک ساحت اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. «باری بوزان» از اندیشمندان مسائل امنیت ملی و از واضعان مکتب «کپنهاگ» در سفری که سالیان گذشته به ایران داشت این موضوع را مطرح می‌کرد  که یکی از دلایل پیچیدگی مسائل در ایران ادغام ساحتی است. وی بر این باور بود در کشورهایی که مسائل فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی بسرعت رنگ و بوی امنیتی می‌گیرند، امنیت ملی شکننده خواهد شد. من فکر می‌کنم با اینکه مسائلی نظیر اعتیاد  ابعاد امنیتی نیز دارند اما برای مواجهه با آنان باید آنها را در ساحت اجتماعی مورد بررسی و تحلیل قرار داد و مداخلات نیز در این ساحت انجام پذیرد. به عبارت دیگر مواجهه با آسیب‌های اجتماعی جز در ساحت اجتماعی نتیجه‌ای جز شکست سیاست‌ها نخواهد داشت.

علی ربعیی/ وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی

منبع: ایران