حواستان به نیش پشه باشد

 بیشتر ما گمان می‌کنیم نیش پشه خطری ندارد و این حشرات ظریف توان از پاانداختن هیچ انسانی را ندارند غافل از این که این حشرات موذی سالانه شمار زیادی از انسان‌ها را به بیماری‌هایی همچون سالک، زیکا و مالاریا مبتلا کنند.

سال گذشته تنها مالاریا بیش از 200 میلیون از مردم دنیا را مبتلا کرد و باعث مرگ 600 هزار نفر شد و همچنان تقریبا 40 درصد از جمعیت هفت میلیاردی دنیا را تهدید می‌کند.

شاید بسیاری از ما ندانیم چگونه می‌توانیم هنگام سفر از شر نیش پشه‌ها در امان بمانیم. همزمانی این گزارش با هفته ملی حذف مالاریا (در مناطق مستعد) که از 3 مرداد آغاز شده است، باعث شد تا درباره این بیماری نیز برای شما بگوییم.

لباس پوشیده و عطر مخصوص، راه مبارزه با پشه

زمان گزش با توجه به نوع پشه متفاوت است. برخی در روز، برخی عصر و نوعی دیگر شب‌ها یا دم غروب فرد را مورد تهاجم قرار می‌دهند. ضمن آن که برخی پشه‌ها در آب‌های راکد، نوعی دیگر در ظروف پلاستیکی و شکسته، برخی دیگر میان نخاله‌ها و زباله‌ها تخمگذاری می‌کنند.

دکتر محمدرضا شیرزادی، متخصص بیماری‌های عفونی تغییرات هورمونی، استحمام نکردن و پوست کثیف را از عوامل مهم جذب پشه می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: مهم‌تر از رایحه بدن، وجود پشه در محل است. هرچه تعداد این حشره‌ها در محل بیشتر باشد، احتمال گزیدگی نیز افزایش می‌یابد.

وی درباره راهکار محافظت از گزش پشه می‌گوید: استفاده از لباس‌های پوشیده، اجتناب از حضور در مناطق متراکم از پشه، استفاده از پشه‌بند، اسپری‌ها و لوسیون‌های دافع پشه از جمله راهکارهای قابل توجه است.

سفرهای پرخطر

پشه خاکی در استان‌های گلستان، سمنان، اصفهان، ‌یزد، کرمان، فارس، ‌هرمزگان، بوشهر، اهواز، ایلام و سیستان و بلوچستان به وفور یافت می‌شوند و هر سال با ایجاد یک زخم بد شکل روی پوست، سفر را به کام مسافران و البته گاه بومیان تلخ می‌کنند.

دکتر شیرزادی با اشاره به شیوع بالای سالک در ایران، تأکید می‌کند: بهترین راه درامان ماندن از نیش پشه، به‌کارگیری اقدامات پیشگیرانه گفته شده بخصوص در مناطق روستایی است، چراکه انگل سالک در این مناطق از بدن موش صحرایی به بدن پشه منتقل می‌شود.

به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی، افراد باید بعد از گزش، محل را با آب و صابون بشویند، با الکل و بتادین ضدعفونی کنند و جای آن را خنک نگه دارند و از خاراندن محل گزش امتناع کنند، چرا که بدتر می‌شود. مردم می‌توانند قبل از حضور در مناطقی که پشه در آنها زیاد است اسپری‌های بدن مخصوص دور کردن حشرات را که مورد تایید وزارت بهداشت است از داروخانه
تهیه کنند.

کودکان و زنان باردار، گروه‌های آسیب‌پذیر

سالمندان، کودکان و زنان باردار چون سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف تراست، در مقابل بیماری‌های قابل انتقال از طریق پشه آسیب‌پذیرتر هستند. به همین دلیل دکتر مسعود مردانی، متخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با جام‌جم بر ضرورت مراقبت از این گروه بیشتر تأکید می‌کند، چراکه اغلب مرگ‌ها مربوط به این گروه است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این که خوشبختانه بیماری مالاریا در کشور به خاطر اقدامات وزارت بهداشت در حال ریشه‌کنی است، می‌گوید: پشه حاوی این بیماری در کشورهای استوایی و زیر استوایی بخصوص آفریقا، آمریکای جنوبی، جنوب شرقی آسیا و اقیانوسیه به وفور وجود دارند و افراد تا حد امکان به این کشورها سفر نکنند.

آغاز مصرف دارو قبل از سفر

توریست‌های زیادی از کشورهای هند، چین، مالزی و سایر کشورهای جنوب شرقی آسیا و اخیرا برخی کشورهای آفریقایی بازدید می‌کنند و به همان میزان بیشتر در معرض خطر قرار دارند. به همین دلیل دکتر مردانی توصیه می‌کند افراد حتما قبل و بعد از سفر داروی ضدمالاریا مصرف کنند.

این متخصص بیماری‌های عفونی زمان گزش پوست توسط پشه ماده آنوفل برای انتقال انگل مالاریا را شب‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: ممکن است فرد متوجه گزش نشود و علائم بیماری بعد از 9 تا 30 روز نمایان شود. تزریق خون آلوده فرد مبتلا، انتقال پشه آلوده از طریق بار هواپیماهای سفر کرده به مناطق آلوده و حضور مهاجران و مسافران افغان، پاکستان و عراق شیوع این بیماری در کشور را افزایش می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: این بیماری از طریق انسان به انسان قابل انتقال نیست، اما پشه با گزش فرد بیمار و انتقال آن به فرد سالم باعث افزایش تعداد مبتلایان شود.سال گذشته علاوه بر 190 بیمار بومی، 1200 نفر مالاریای وارداتی از طریق مهاجران غیرقانونی افغان و سایر مسافران داشتیم. البته اروپایی‌ها نیز در معرض تهدید هستند.

تب و لرزی که دندان‌ها را می‌شکند

بررسی وضعیت بیماران نشان می‌دهد بعد از آن که انگل در بدن تکثیر و وارد گلبول‌های قرمز خون شد، فرد با علائمی همچون لرز، لختی و سستی، سردرد و در نهایت تب مواجه می‌شود.

به گفته دکتر مردانی دوره‌های بروز این علائم بسته به نوع انگل متفاوت است. گاهی فرد هر 48 یا 72 ساعت علائم را نشان می‌دهد. لرز به عنوان علامت شروع بیماری گاهی در فرد چنان شدت می‌یابد که حتی باعث شکستگی دندان‌های فرد می‌شود.با وجود این بیماری قابل درمان است مگر آن که فرد به مالاریای شدید مبتلا شده باشد.

استان‌های پرخطر

استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، جنوب خراسان و هرمزگان جزو مناطق پرریسک ابتلابه بیماری مالاریا است. به گفته دکتر مردانی گرما و آب و هوای این مناطق تاثیری در تکثیر پشه‌های آلوده ندارد، بلکه مجاورت این استان‌ها با افغانستان و پاکستان به عنوان خاستگاه تولید و تکثیر پشه‌های آلوده به انگل مالاریا باعث شده استان‌های مذکور به مناطق پرخطر تبدیل شوند.

این متخصص بیماری‌های عفونی بار دیگر تأکید می‌کند: مسافران این استان‌ها نیز حتما باید به اقدامات پیشگیرانه توجه کنند. ابتلا به این بیماری می‌تواند سلامت افرادی که به بیماری‌های قلبی و ریوی مبتلا هستند را با مخاطرات بیشتری مواجه کند.