برجام، دروازه ورود ایران به چرخه جهانی تولید

یکی از مهمترین تاثیرات برجام ورود کشورمان به چرخه جهانی تولید است که در این خصوص روزنامه ایران در گفت و گویی به نقل از نعمت زاده آورده است: برای اینکه بتوان جذب سرمایه گذاری صنعتی را به بیش از نیم میلیارد دلار فعلی برسانیم باید زیرساخت ها فراهم شود و به سرمایه گذاران اطلاعات شفاف داد.

در این گفت و گو آمده است : «مگر می شود در چهاردیواری خود بمانیم و دم از پیشرفت بزنیم»؛ این جمله ای است که مرد باسابقه حوزه صنعت به ما می گوید.او بشدت از منتقدان برجام گلایه می کند و معتقد است دولت یازدهم گام مهم و اساسی را در برجام برداشت و حال به جای آنکه دست روی دست بگذاریم باید با گفت و گوی مستقیم با سرمایه گذاران خارجی و داخلی برجام را اجرایی کنیم.

وی گفت سال ها سرمایه گذاران خارجی از ایران دور بوده اند و نمی دانند در مرحله جدید ورودشان چه اتفاق هایی انتظار آنها را می کشد لذا در این شرایط به جای آنکه برخی ها ساز مخالف بزنند خیلی بهتر است که زیرساخت های از دست رفته را احیا کنیم.

برجام در تمام حوزه ها می تواند منشأ خیر شود بدین جهت با نگاه سیاسی نباید به این امر نگاه کرد.متن گفت و گوی «ایران» با محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت در ادامه می آید:

** نتایج برجام چه زمان در اقتصاد کشور پدیدار خواهد شد؟ مردم و منتقدان هنوز نتوانسته اند این اتفاق مهم را در زندگی خود احساس کنند.

معتقدم برجام بر زندگی مردم اثرزیادی داشت. اگر این اتفاق نیفتاده بود اکنون ثبات اقتصادی و کاهش نرخ تورم نداشتیم و چه بسا قدرت خرید مردم بیش از گذشته کاهش پیدا می کرد. در زمان تحریم نوسان قیمتی و مشخص نبودن آینده اقتصادی باعث شده بود که هیچ فردی نسبت به آینده تحلیل درستی نداشته باشد و این امر ریسک سرمایه گذاری و رشد تولید را افزایش داده بود.

ولی در شرایط حاضر می توان برای آینده تولید پیش بینی های بهتری داشت. هر چند که برای رسیدن به ثبات و مشخص شدن وضعیت آینده نیازمند زیرساخت هایی چون تک نرخی شدن ارز و همسو بودن سیاست های اقتصادی با حوزه صنعت، معدن و تجارت هستیم.

فکر می کنم با رأیی که مردم به آقای دکتر روحانی دادند نشان دادند که ما اعتماد به شما کردیم و حرف های شما را شنیدیم. عملکرد آقای روحانی هم نشان می دهد که در این مدت بسیار دلسوزانه عمل کرده است. زمانی که آقای روحانی به من گفتند به وزارت صنعت بیایم تنها شرط من این بود که آیا شما در جهت رفع تحریم جدی هستید یا خیر؟

ایشان جواب دادند جدیت کامل دارم. همین جواب نشان داد که ایشان با مردم صادق هستند و آمده اند تا مشکلات را بردارند. معتقد بودم با تحریم نمی توان صنعت کشور را پیش برد. می توان کارهایی را انجام داد اما این روند نمی تواند به نفع اقتصاد کشور باشد. دنیا به کجا رفته و ما در چه مرحله ای هستیم.

مگر می شود صنعت را بدون بازارهای بین المللی توسعه داد و در چهاردیواری خودمان بمانیم. این موضوع به منزله رشد نیست. لذا اگر می خواهیم با مردم صادق باشیم باید برای رفع چالش ها حرکت کنیم و منافع ملی را بر هر موضوعی ترجیح دهیم. همه مردم دیدند که آقای روحانی تلاش کردند روابط منطقی با دنیا برقرار شود. برخی ها عجله دارند و می گویند یکسری کارها انجام نشده است.

اولاً یکسری اقدامات ربطی به جریان مذاکرات ندارد. در حقیقت آقای روحانی زیرساخت هایی که خراب شده بود را اصلاح کرد حال زمان آن است که طرفین با یکدیگر به مذاکره و گفت و گو بنشینند. بانک ها، بیمه ها، تجار و... هر بخشی باید با طرف مقابل خود مذاکره کند.

در مورد خودروسازی یک مثال بزنم. وقتی 10 سال رابطه پژو و ایران خودرو قطع شد ما ادعای خسارت کردیم مبنی بر اینکه وقتی رابطه دو مجموعه قطع شد ایران خسارت دید، مشتریان لطمه دیدند و برنامه تولید اجرایی نشد. از آن طرف پژو ادعا کرد که ما پول آنها در بخش رویالیتی را پرداخت نکردیم.

بعد از برجام این مجموعه ها گفت و گو های خود را شروع کردند تا بتوانند اختلاف ها را حل کنند. حتی به جایی رسیدند که در مورد چند گزینه مختلف با من مشورت کردند. در نهایت دیدید که قرارداد به نفع ایران خودرو تمام شد و توانستند برای همکاری های آینده خود تخفیف بگیرند.

مذاکره با پژو چندین ماه طول کشید. این به این معنا نیست که برجام عملیاتی نشد. لذا بعد از برجام بنگاه ها باید مذاکرات خود را آغاز کنند. در توافق برجام آمده است که بانک ها می توانند با ایران کار کنند. اما بانک های خارجی اغلب خصوصی هستند. بارها با مسئولان کشور های اروپا مذاکره کردم.

آنها گفتند ما حتی به بانک ها یادداشت دادیم که همکاری کنند. اما برخی در موقع تحریم نقره داغ شدند و برخی ها هم می ترسند. به همین دلیل بانک ها تمایل به همکاری ندارند. اصلاح این رویه زمانبر است. در هر کشور با دو تا سه بانک ارتباط داریم. مابقی هم به مرور به فهرست همکاری ها اضافه خواهند شد. عملیاتی شدن برجام مستلزم گفت و گوی مستقیم است.

چرا برخی ها به موضوع برجام بدبینانه نگاه می کنند و معتقدند این امر نمی تواند به رونق اقتصاد کشور و حل مشکلات موجود کمک کند؟
متأسفانه برخی ها به موضوع برجام و اتفاق هایی که از آن حاصل شده کم لطفی می کنند و معتقدند که برجام هیچ تأثیری نداشته است. در حقیقت بعضی افراد با عینک بدبینی به برجام نگاه می کنند و توقع دارند که یک شبه مشکلات چندین ساله حل شود. اما اگر واقع بین باشیم چنین موضوعی صحت ندارد.

در دولت گذشته روابط ما با خیلی از کشورها قطع شده بود و هیچ کشوری حاضر به همکاری با ما نبود. ما محدود به کشور خودمان شده بودیم و این امر یعنی به منزله درجا زدن بود. زمانی که ایران خودش تولید و خودش هم مصرف کند قطعاً قیمت ها نه رقابتی خواهد بود و نه کیفیت محصولات ارتقا پیدا می کند. لذا برای آنکه پیشرفت کنیم نیازمند همکاری با سایر کشورها بودیم.

بر این اساس برجام توانست در برگشت ایران به جامعه جهانی اثرگذار باشد. در دولت گذشته هیچ بانکی حاضر به همکاری با مجموعه های ایرانی نبود ولی اکنون خیلی از چالش ها برطرف شده است. بانک مرکزی ایران توانست با 35بانک مرکزی جهانی توافقنامه همکاری و 215 توافق کارگزاری با بانک های عامل خارج از کشور امضا کند.

حتی درحوزه اسکاندیناوی می توانیم ال سی باز کنیم و به دنبال پرداخت 24 مورد یوزانس به صنایع داخلی هستیم. البته تسهیلاتی برای خرید مواد اولیه و قطعات در شرایط پس از اجرای برجام به تولیدکنندگان داخلی ارائه می شود تا آنها بتوانند تسهیلات مالی مورد نیاز خود را از منابع خارجی و با نرخ مناسب دریافت کنند.

** یعنی اکنون شرایطی بوجود آمده است که بتوان از تسهیلات بانکی خارج از کشوراستفاده کرد؟
اکثر بانک های خارج از کشور به صورت خصوصی اداره می شوند. در زمان تحریم برخی از این مجموعه ها به خاطر همکاری با ایران متحمل خسارت های سنگینی شدند به همین دلیل برای شروع مجدد همکاری ها تعلل می کنند. با این اوصاف مدیران دولتی کشورهای مختلف به صورت مکتوب نامه هایی به بانک ها ارسال کردند تا آنها فعالیت های خود را آغاز کنند.

لذا فضا به گونه ای شده که بانک ها برای همکاری تمایل زیادی پیدا کردند. از سویی عزتی که از دست رفته بود بواسطه برجام برگشت. سال های گذشته به ایرانیان هیچ توجهی نمی شد و هیچ شرکت معتبر بین المللی حاضر به مذاکره با ایران نبود ولی اکنون در قالب هیأت های مختلف، معروف ترین برندها وارد ایران می شوند و خواهان توسعه روابط هستند.

** برجام تا چه حد توانست بر مذاکرات شرکت های داخلی اثر بگذارد؟
در گذشته شرکت ها نظرات خود را بر ایران تحمیل می کردند و معتقد بودند هر آنچه می گویند باید اتفاق بیفتد ولی به واسطه برجام و تغییر نگاه ها نسبت به ایران فضای مذاکرات تغییر کرده است و ما نیز می توانیم با اقتدار صحبت کنیم.

ما اکنون برای حضور سرمایه گذاران خارجی در ایران شرط تعیین می کنیم و آنها نیز شروط ما را حفظ هستند. می دانند برای ورود به ایران باید انتقال تکنولوژی انجام دهند، سرمایه بیاورند، صادرات انجام دهند و تصور نکنند بازار ایران محل فروش کالاهای نهایی آنها است. خوشبختانه با روندی که در پیش گرفتیم مذاکرات با مجموعه های مختلف در حال پیشرفت است. در گذشته اختلاف ها لاینحل بود و شرکت های داخلی و خارجی نمی توانستند به نتیجه برسند ولی در مقطع فعلی دیگر مشکلی که قابل حل نباشد وجود ندارد.

بزودی شاهد حضور گسترده سرمایه گذاران خارجی در ایران خواهیم بود. ولی برای اینکه بتوان جذب سرمایه گذاری صنعتی را به بیش از نیم میلیارد دلار فعلی برسانیم باید زیرساخت ها فراهم شود و به سرمایه گذاران اطلاعات شفاف داد. یک سرمایه گذار برای اطمینان از سود و سرمایه گذاری خود باید اطمینان و پیش بینی هایی از وضعیت اقتصادی ایران داشته باشد وقتی چنین اطلاعاتی در اختیار نباشد قطعاً روند سرمایه گذاری و مذاکرات کند می شود.

به عنوان مثال سرمایه گذار ابهام هایی در مورد نرخ ارز دارد و ما به عنوان وزارت صنعت نمی توانیم نگرانی های آنها را جواب دهیم. همه اینها مسائلی است که باعث می شود امضای قراردادها به تعویق بیفتد. وقتی سرمایه گذاران خارجی نمی توانند گزارش امکان سنجی اقتصادی خود را تهیه کنند چطور می توان توقع داشت که سریع وارد مرحله سرمایه گذاری شوند. برای حل این اشکالات باید دستگاه های ذیربط همکاری کنند تا رونق اقتصادی داشته باشیم.

** با این اوصاف نمی توان گفت که برجام تأثیری بر فعالیت های صنعتی نداشته است؟
چالش های بخش صنعت را می توان از دو نظر درونی و محیطی بررسی کرد که در بخش بیرونی به مسائلی مربوط می شود که در زمان تحریم ایجاد شده و باعث گسستگی صنعت کشور از جامعه جهانی شده است.