اثر تحریم های گذشته بر تهیه وسایل آتش نشانی

روزنامه شرق در صفحه جامعه برای واکاوی اثر اعمال تحریم های گذشته بر تهیه وسایل آتش نشانی و راهکارهای حل این مشکل به گفت وگو با اسماعیل نجار پرداخت.

در این گفت و گو که در شماره چهارشنبه 23 تیر 1395 هجری خورشیدی با رییس سازمان مدیریت بحران، منتشر شد، می خوانیم: اثرات تحریم های اعمال شده در سال های گذشته علیه کشورمان همچنان خود را نشان می دهد. جدیدترین تأثیرات آن تحریم ها را می توان در چگونگی مقابله و حل بحران های ناشی از آتش سوزی های اخیر در کشور دید. جایی که به گفته مسئولان به دلیل کمبود برخی امکانات اولیه آتش نشانی، مقابله با آتش سوزی ها را دچار مشکل کرده است.

مطابق آمار ارائه شده از سوی مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان حفاظت محیط زیست، امسال حدود 65 بار در سطح مناطق چهارگانه تحت مدیریت محیط زیست در 13 استان آتش سوزی داشتیم، اما سطح آن نسبت به سال گذشته کاهش داشته است که البته به این آمار باید آتش سوزی پتروشیمی بوعلی، انبار گندم جنوب تهران و آتش سوزی برج سلمان مشهد را هم اضافه کرد. هرچند به گفته مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سازمان محیط زیست سطح این آتش سوزی ها نسبت به گذشته کاهش داشته، اما مسئله ای که این بار توجه را به خودش جلب می کند، ماجرای طولانی بودن آتش سوزی هاست.
جنگل های پاسارگاد سه روز در آتش سوختند و آتش سوزی پتروشیمی بوعلی هم پس از ٧٢ ساعت مهار شد. شنیده ها و اخبار حاکی از آن است که در اطفای حریق پتروشیمی بوعلی کمبود وسایل اطفای حریق و فوم اطفای حریق از مسائلی بود که به بحرانی شدن شرایط کمک می کرد. از طرفی نیز شبکه «دیده بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران» در نامه ای به رئیس جمهور از او خواست حال که پیگیرِ توسعه و نوسازی ناوگان هواییِ کشور است، هواپیماهای آتش نشانی را هم در فهرست خرید قرار دهد. سؤالی که این ماجرا به ذهن متبادر می کند، این است که آیا تحریم ها روی تهیه مواد اطفای حریق و وسایل مورد نیاز آتش نشانی ها تأثیر داشته و باعث شده که ایران برای تهیه این وسایل در مضیقه قرار بگیرد؟ این در حالی است که سیستم اطفای حریق شرکت نفت ایران کاملا جدا از سازمان آتش نشانی است و اچ اس ای شرکت نفت وسایل مورد نیاز خود را نیز به طور جداگانه تهیه می کند، اما ماجرا این است که با نگاهی به تاریخچه آتش سوزی های کشور در پنج، شش سال اخیر می شود کمبود وسایل آتش نشانی را احساس کرد. پس از آتش سوزی کارگاه خیاطی خیابان جمهوری در سال ٩٢ و کشته شدن دو نفر از کارگران به دلیل پرت شدن از ساختمان، بارها اعلام شد که نردبان های آتش نشانی باز نشدند و وسایل کمک رسانی به اندازه نبود و کارگران از ترس سوختن در آتش خودشان را از طبقات ساختمان بیرون پرتاب کردند.

در آتش سوزی جنگل پاسارگاد نیز که خرداد سال جاری به وقوع پیوست، کمبود ناوگان هوایی و آب پاش برای اطفای حریق بارها و بارها با شکایت مسئولان امر مواجه شد. از طرفی هرچند رئیس سازمان حفاظت محیط زیست مسئولیت استفاده از هواپیما و هلی کوپتر آب پاش را در اختیار سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری می داند، اما بارها از نبود این ناوگان اختصاصی در کشور سخن گفته است. از سوی دیگر معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، تابستان سال گذشته از تلاش این معاونت برای تحویل نخستین هواپیمای آتش نشان با همکاری سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح تا آبان خبر داد اما به نظر می رسد این پروژه هنوز به سرانجام نرسیده است.

مهدی طایفه، مسئول گشت های هوایی در رابطه با این مسئله می گوید: «بحث راه اندازی هلی کوپترهای آتش نشانی در سال ٨٧ و در زمان آتش گرفتن جنگل های گلستان مطرح شد. بعد از آن حادثه تصمیم گرفته شد شرایط ناوگان هوایی آتش نشانی بهتر شود و برای کمک به کم کردن هزینه ها همراه با متخصصان حوزه هوایی، بارها با سازمان آتش نشانی و حتی سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای راه اندازی یگان هوایی ویژه آتش نشانی رایزنی کردیم، اما نتیجه ای حاصل نشد که علت اصلی این مسئله نبود بودجه اعلام شد. اما این طرح نه تنها هیچ گاه به مرحله اجرا نرسید، بلکه درحال حاضر جای خالی آتش نشانی هوایی در کشور به طور کامل محسوس است و این بخش، بیش از بقیه بخش ها در حوزه صنعت هوانوردی به توجه نیاز دارد». وی می افزاید: «در کشور چیزی به نام ناوگان هوایی آتش نشانی وجود ندارد.

یکی، دو هلی کوپتر روسی که در ناوگان نظامی و هلال احمر کشور مشغول به فعالیت هستند، امکانات خاموش کردن آتش را دارند، اما محدودیت های خاص خود را برای کاربری دارند و همیشه برای انجام مأموریت اطفای حریق در دسترس نیستند. این هلی کوپترها به طور معمول زیر نظر ستاد کل نیروهای مسلح برای مأموریت اطفای حریق راهی مأموریت می شوند که به کارگیری آنها در شرایط بحرانی، نیازمند زمان و هماهنگی های ویژه است. برای راه اندازی واحد ویژه هوایی آتش نشان، هماهنگی و همکاری سازمان ها و نهادهای مختلف، ازجمله آتش نشانی، هلال احمر، جنگلداری، مراتع و آبخیزداری و حفاظت محیط زیست الزامی به نظر می رسد».

اسماعیل نجار، رئیس ستاد مدیریت بحران کشور در گفت وگو با «شرق» و در پاسخ به این سؤال که آیا کمبود وسایل آتش نشانی را در اطفای حریق های اخیر کشور تأیید می کند، با اشاره به اینکه بحث آتش نشانی مستقیما زیر نظر شهرداری است، می گوید: «نباید این نکته را فراموش کرد که پالایشگاه ها و مناطق نفت خیز کشورمان اچ اس ای قوی و تجهیزات اطفای حریق بالایی دارند و تمامی سیستم های آنها برای اطفای حریق جدا از شهرداری و سازمان آتش نشانی است و سعی می کنند از به روزترین وسایل اطفای حریق استفاده کنند».

وی در ادامه افزود: «از طرفی هم خود مناطق نفت خیز و پتروشیمی ها از آنجایی که به طور دائم با وسایل آتش زا در ارتباط هستند و احتمال اطفای حریق در آنها وجود دارد از مجهزترین وسایل برای اطفای حریق استفاده کرده و آنها را در اختیار دارند». وی با اشاره به اینکه درباره مجهزترشدن کشور به وسایل اطفای حریق و همچنین آمادگی بیشتر در این زمینه پیشنهاداتی از سوی سازمان مدیریت بحران مطرح شده، تصریح کرد: «پیشنهاد ما این بود که در مناطق حادثه خیز وسایل گسترده آتش نشانی وجود داشته باشد و دستگاهی به عنوان متولی زمام امور را در دست بگیرد تا یک مرکز کاملا مجهز متمرکز آتش نشانی را تهیه کنند تا در صورت بروز حریق این مرکز متمرکز با وسایل بسیار مجهز خودش را به محل حادثه برساند.

وجود این مرکز نیازمند نیروهای مجرب و دانش و تجهیزات لازم است». نجار خاطرنشان کرد: «الان خوشبختانه نیروهای مسلح در بحث تجهیز هواپیماها و هلی کوپترهای آب پاش در حال تهیه و تدارک هستند و از طرفی مخترعان کشورمان درصدد اختراع وسایل اطفای حریق ایرانی هستند و موفقیت های چشمگیری نیز در این زمینه داشتند». رئیس ستاد مدیریت بحران با ردنکردن تأثیر تحریم ها روی کمبود وسایل آتش نشانی گفت: «بالاخره ممکن است وسایل مدرنی در سال های گذشته تهیه شده باشد که ما هنوز به آن دسترسی نداشته ایم. از طرفی ما سال گذشته در پیشنهادی به دولت، خواستیم تا اعتباری در اختیار معاونت عمرانی قرار بگیرد تا امکانات آتش نشانی بالا برود». وی در پایان خاطرنشان کرد: «فراموش نکنیم برای اطفای حریق یک اتاق تنها یک کپسول در آن قرار می گیرد و اگر آتش افروخته شد و وسیع بود از جاهای دیگر کمک گرفته می شود. در هر صورت من بعید نمی دانم که تحریم روی بحث اطفای حریق کشور ما نیز اثر گذاشته باشد، ما این مشکل را مثلا در تجهیزات پزشکی، دارویی، ساختمانی و بسیاری از چیزها داشته ایم و این مسئله دور از انتظار نیست».