عراقچی: بزرگترین دستاورد، تثبیت حق انرژی هسته ای بود/ بان کی مون حق ندارد با گزارش خود به برجام صدمه بزند

سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه و رییس ستاد پیگیری اجرای برجام دوشنبه شب دستاوردهای یک ساله برجام را تشریح کرد و گفت که بزرگترین دستاورد این توافق تثبیت حق انرژی هسته ای مابوده است.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید،عضو ارشد تیم مذاکرات هسته ای کشورمان در آستانه یکمین سالگرد امضای برجام؛ دستاوردهای این سند مهم بین المللی را برای اقتصاد و فناوری هسته ای کشور تشریح کرد.

عراقچی اظهار کرد: با گذشت یکسال از توافق برجام و 6 ماه از اجرای برجام گرد و غبارهای سیاسی فروکش کرده و با آرامش می توان به گذشته نگریست.

وی ادامه داد: طرفین به تعهدات خود بر اساس متن برجام پای بندی بوده اند. هم ما تعهدات خود را اجرا کردیم و هم آنها قوانین را تغییر دادند، قطعنامه ها را لغو کردند، پرونده مطالعات ادعایی را بستند.

معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا انجام تعهدات آنها اثر عملیاتی داشته و رفع تحریم ها،اثر گذاشته؟ عنوان کرد: در نشان داده شدن و بهره مندی از آثار برجام، طرف مقابل ملاک نیست. برخی محدودیت های بیرون از برجام و برخی از تحریم های برداشته نشده نیز مهم است. تعهدات آنها انجام شده و اگر نشده بود، پیگیری و برخورد می کردیم. اما آثار عملی رفع تحریم ها بحث دیگری است.

عراقچی تاکید کرد: متاسفانه آثار برجام فقط به تحریم ها محدود شد. 12 سال مردم ایران مقاومت کردند، چرا این کار را کردند؟ اهداف چالش هسته ای به مراتب بزرگتر از این بود.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برجام توانسته خواسته اصلی مردم ایران را تامین کند؟ عنوان کرد: شعار اصلی و خواسته مردم ایران با تحمل تهدیدها و تحریمها این بود که انرژی هسته ای حق مسلم ماست. برای این حق ایستادگی کردیم. یعنی این حق برای ما باید ترسیم شود.

این عضو تیم مذاکره کننده هسته ای یادآور شد: مردم نمی گفتند غنی سازی می خواهیم. روی حق تاکید داشتند. آیا برجام این حق را تثبیت کرده؟ به نظرم در اینجا کاملا موفق بوده است. قبل از برجام، انرژی هسته ای ما ممنوع بود. می گفتند غنی سازی را صفر کنید و فردو را تعطیل کنید. بر اثر برجام، انرژی هسته ای برای ما معقول و منطقی شد. شورای امنیت که می گفت هیچ کسی نباید به ایران کمک کند و از ایران خواسته بود آب سنگین را تعطیل کرده و فردو را ببندد، می آید قطعنامه را لغو و آب سنگین ما را می پذیرد و کمک به ساختن نیروگاه مدرن تر می کند. الان آنها همکاری های بین المللی می کنند.

عراقچی با بیان اینکه شعار حق مردم ایران برای انرژی هسته ای شناسایی و تایید شده گفت : از این نظر کفه ترازو کاملا به نفع ماست. آنها قطعنامه های خود را باطل کردند ولی ما یک روز هم غنی سازی را تعطیل نکردیم. قرار بود تحریم ها برداشته شود. برجام قرار بود موانع تحریمی را از سر راه اقتصاد ایران بر دارد که اینها برداشته شد.

وی تصریح کرد: البته برخی موانع همچنان بر سر راه اقتصاد ایران است؛ از جمله تحریم های اولیه آمریکا و قوانین پولشویی زمان بر بودند. فعالیت های اقتصادی یک شبه به جای خود برنمی گردد. کسی انتظار ندارد فروش نفت ما یک شبه از 1 میلیون بشکه به 2.5 میلیون برگردد. مشتریان رفتند کسانی دیگر را پیدا کردند. در 6 ماه اخیر وزارت نفت فروش نفت را از 1 میلیون به 2 میلیون بشکه رسانده ولی هنوز 500 هزار بشکه تا رسیدن به دو میلیون و 500 هزار بشکه باقی مانده و تحقق این مهم زمان می برد.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه از ابتدا قرار نبود تحریم های غیرهسته ای برداشته شود عنوان کرد: در توافق ژنو نوشته شده تحریم های مرتبط با هسته ای برداشته می شود. اقدامات ایران نیز هسته ای بود. برخی تحریم ها موشکی است. برخی تحریم های اولیه آمریکاست که پس از گروگانگیری وضع شده و مگر در روابط ایران و آمریکا تغییری داده ایم که این تحریمها برداشته شود؟ در تحریمهای مرتبط با تروریسم، مگر ما از مواضع خود درباره جنبش های حق طلبانه عدول کرده ایم؟

عراقچی تاکید کرد: تحریم های دلار مربوط به تحریم های اولیه است که قبلا وضع کرده بودند. تصور می کنم سال 95 بود که تحریم اولیه به خاطر بحث های غیرهسته ای را تعلیق کردند و در سال 2008 تعلیق را برداشتند. اصل تحریم دلار، تحریم اولیه است. در مقطعی تعلیق شده بود و سال 2008 به جای اولش برگشت. ما که دنبال سیاست فروش دلار با ارز غیردلار بودیم خودمان شاکی هستیم نمی توانیم از دلار استفاده کنیم و در طول مذاکرات به آمریکا گفتیم ولی زیر بار نرفتند.

وی با بیان اینکه در اوج بحران هسته ای، تعلیق تحریم های دلار را برداشتند و تحریم برگشت گفت: در طول مذاکرات نیز دوستان بانک مرکزی می گفتند تحریم دلار، اولیه است. در مذاکرات این تحریم را آمریکایی ها قبول نکردند بردارند و در صورت مذاکره ما بر سر این موضوع، آنها می خواستند امتیازات دیگری بگیرند.

معاون وزیر خارجه ادامه داد: دلیل دیگر هم موضوع رهاسازی اقتصاد از دلار بود که ما مایل نبودیم. دلیل سوم هم احکام دادگاه های آمریکاست که 90 میلیارد دلار احکام قضایی صادر شده و متقابلا نیز دادگاه های ما حدود 50 میلیارد دلار علیه آمریکا حکم صادر کرده اند که با شکایت های جدید به بالای 100 میلیارد دلار می رسد.

عراقچی یادآور شد: آمریکایی ها هر جا پولی از ایران بیابند، مصادره می کنند. نمونه اخیرش بلوکه شدن 2 میلیارد دلار اوراق قرضه دلاری بود که در چهارچوب احکام قضایی آمریکا مصادره شده و هر پولی را در سیستم آمریکا داشته باشیم این احکام درباره اش اجرا می شود.

وی تصریح کرد: اکنون مبالغ زیادی را به عنوان ارزهای ایران داریم که فروش از نفت، سپرده و مبالغ مسدود شده بود که آزاد شده و مدیریت منابع ارزی در دست بانک مرکزی است. مبادله دلاری نمی توانیم کنیم ولی معاملات یورو، ین و ارز کره جنوبی دارد انجام می شود.

عراقچی با بیان اینکه بانک مرکزی در تامین نیازهای کشور مشکلی ندارد عنوان کرد: در حال حاضر تخصیص ارز به متقاضیان به روز رسیده و قبل از برجام، این مدت 4 ماهه بود. به عنوان نمونه یک وارد کننده 4 ماه در نوبت می ماند اما اکنون اسناد مثبته ارائه می شود و همان روز ارز در اختیار وارد کننده می ماند. پیشتر بانک به منابع دسترسی نداشت اما اکنون 10 بانک معاملات یورویی ما را دنبال می کنند و مشکلی نیست.

وی با بیان اینکه منابع ارزی آزاد شده ما قابل مدیریت است و همه پول های مسدود شده ما آزاد شده افزود : برخی از ارزهای ما در دست برخی کشورهاست که آزاد شدن آن ها طول کشیده است؛ به عنوان نمونه از شرکت نفتی اینوک امارات 5 میلیارد دلار طلبکار بودیم که پرداخت شد. 2 میلیارد دلار از شل طلبکار بودیم. حدود 6 میلیارد دلار از هند طلبکار بودیم که مذاکره کردیم گفتند هفته ای500 میلیون دلار بدهند.

عضو تیم مذاکره کننده هسته ایی گفت: در تحریم ها 45 درصد نفت بدهی هند به کشور به روپیه پرداخت می شد و 55 درصد به یوررو بدل و برخی توسط هالت بانک ترکیه منتقل شد. برخی نیز روپیه بود که در هند باید جنس می خریدیم.

عراقچی تصریح کرد : 6 میلیارد یورو درهند داریم. دولت هند می گوید چنانچه به یکباره بخواهد این پول را پرداخت کند در اقتصاد این کشور تاثیرگذار خواهد بود. مقرر شد در 3 ماه این پول به ایران پرداخت شود و تاکنون بیش از 1میلیارد و 800 میلیون یورو به ما برگردانده شده است.

وی توضیح داد: 4 میلیارد یورو از حساب نفتی ما با کشور هند باقی مانده است؛ حدود 800 میلیون یورو با شرکت های یونانی حساب داشتیم. درعمان ارز قابل توجهی داریم که از هند کمتر است و در دوران تحریم نمی شد جای دیگری منتقل کنیم. مقداری پول به عمان آوردیم و به داخل منتقل کردیم. مقداری ماند و دولت عمان در پرداخت این مبلغ مشکل دارد. 16 میلیارد دلار ذخایر ارزی عمان است. اگر بخواهد بدهی ما را بدهد، دچار مشکل می شود. این ربطی به برجام ندارد. باید با دوستان عمانی خود توافق کنیم این پول را بدهند و چندان فشار به آنها هم نیاید.

معاون وزیر خارجه کشورمان گفت: وزارت خزانه داری آمریکا به دنیا می گوید تحریم های برجام برداشته شده ولی تحریم های اولیه به جای خود باقی است. می گوید تحریم های اولیه را رعایت کنید. این تحریم ها خارج از برجام است ولی تاثیرات خود را بر برجام می گذارد. اینجاست که به آمریکایی ها می گوییم تحریم های اولیه ربطی به برجام ندارد ولی شما حق ندارید دیگران را برای همکاری با ایران بترسانید. این با روح برجام متناقض است.

عراقچی تاکید کرد: کماکان 200 تا 300 نفر از ایرانی ها در لیست تحریمها هستند. برخی از قوانین نیز به پولشویی و مبارزه با تروریسم برمی گردد. آمریکاهایی می گویند با هر کسی می خواهید معامله کنید باید ببینید در لیست تحریم ها نیست. پولشویی و مبارزه با قوانین، تامین مالی تروریست هم هست. فرض کنید از سوئد می خواهید 5 هزار دلار به نروژ بفرستید. به این آسانی نمی شود انتقال داد. باید دید این پول از کجا آمده و به کجا می رود. قوانین کامپلاینس به شدت مشکل ساز شده و اکنون بانک های ما برای وصل شدن به این مهم باید همه این قوانین را رعایت کنند.

وی عنوان کرد: در دولت قبلی، قانون مبارزه با پولشویی تصویب شد قانون مبارزه با منابع تروریسم نیز اسفند سال گذشته تصویب شد. هر دوی این قوانین مصوب هستند. ما اینها را به سازمانfatf (گروه اقدام مالی در مبارزه با پولشویی) دادیم.

معاون وزیر امور خارجه ادامه داد : در واحد وزارت دادگستری نیز واحدی در این باره داشتیم. متاسفانه به دلیل سیاسی، ایران و کره شمالی در ته لیست کشورهای غیرهمکار قرار گرفتند. اقدامات متقابل نیز درمقابل ما داشتند. یعنی نباید انتقال پول می دادند و اینها تحریمهای fatf است و ربطی به برجام ندارد. اخیرا ایران از کشور غیرهمکار تبدیل به همکار شده که باید احتیاط کامل درباره اش صورت گیرد. درباره تروریسم نیز در برخی بخش ها با غرب مشترکیم. مانند داعش و النصره و القاعده. ما نیز کمک می کنیم با منابع مالی آنها مقابله شود. ما نیز معترضیم منابع نفتی داعش نباید فروخته شود.

عراقچی یادآور شد: مجلس شورای اسلامی سال گذشته قانون مبارزه با منابع مالی تروریسم را تصویب کرده و تبصره گذاشته گروههایی که با استبداد و استکبار مبارزه می کنند تروریست نیستند. مجلس گفته شورای عالی امنیت ملی تشخیص می دهد چه گروهی تروریست است و چه گروهی نیست.

وی افزود: fatf می گوید من اصلا این حرف را قبول ندارم. در نامه اخیر خود به fatf گفته ایم همکاری ما در مقابل تروریستها، بر اساس مصوبه مجلس است. یکی از کارهای ما این است که در برنامه اقدام نیز در تعاریف تروریسم به توافق برسیم. این مذاکرات 18 ماه طول می کشد. فوقش به توافق نمی رسیم. ما امنیت ملی خود را فدا نمی کنیم. ما حزب الله را قربانی هیچ چیزی نمی کنیم. در این خصوص مذاکره می کنیم. هم اکنون خیلی از کشورها نیز با تعریف تروریست مشکل دارند. مثلا کشورهایی نیز در تعریف تروریست با fatf مشکل دارند. مجموعه نظام درباره محور مقاومت هیچ بحثی ندارد.

عضو تیم مذاکره کننده هسته ای گفت: سازمان انرژی اتمی تصمیم گرفته آب سنگین ما در عمان انبار شود. ما در داخل کشور 130 تن آب سنگین را نگه می داریم. ما در کنار راکتور، سالانه 25 تن تولید آب سنگین داریم. نیاز ما به آب سنگین 4 سال دیگر است که به 80 تن آب سنگین برای راکتور اراک نیاز داریم.

عراقچی ادامه داد: این راکتورعمری کار می کند. نیاز راکتور اراک را 90 تن برآورد کرده بودند ما احتیاطا 130 تن در نظر گرفتیم که بقیه برای فروش عرضه می شود. اکنون 130 تن آب سنگین داریم. مذاکرات فروش انجام شد و 32 تن به آمریکایی ها فروختیم و پول گرفتیم. 40 تن با روسیه مذاکره کردیم.

وی یادآور شد: آب سنگین اراک مانند چشمه هر سال 25 تن تولید دارد. یکی از مهمترین دستاوردهای برجام به رسمیت شناختن ما در بازارهای فروش آب سنگین است. ترتیبات اجرایی آن شامل انبارها و ترتیبات نگهداری مشخص شده و کشور عمان کمک های خوبی به ما کرده است.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه غربی ها در مقطعی موضوع هسته ای را با موشکی گره زدند توضیح داد: در شورای امنیت در قطعنامه 1929 گفتند ایران نباید فعالیت درباره موشک بالستیکی داشته باشد. این کار آنها خطرناک بود. یکی از دستاوردهای ما در برجام این بود که به هر مشقتی شده گره خوردگی موشکی و هسته ای را جدا کنیم. مسائل موشکی کاملا از هسته ای جدا شد. این کار بزرگی بود و خیلی انرژی برد.

عراقچی تصریح کرد: اولین موشک عماد که تست شد آمریکایی ها و اروپایی ها گفتند برجام نقض نشده و یعنی مساله موشکی از هسته ای جدا شد.

وی ادامه داد : در مسائل موشکی همچنان درگیری وجود دارد. آنها نگران توانایی ما هستند. در قطعنامه 1929 موشکی ذیل فصل 7 بود و الزام آور بود و می گفتند ایران نباید فعالیت موشکی داشته باشد. در قطعنامه 2231 این مساله ذیل فصل 6 آمد و الزام آور نیست. حتی آمریکایی ها گفتند برنامه موشکی قطعنامه را نقض کرد. بعد عقب نشستند و گفتند با قطعنامه ناسازگار است.

معاون وزیر امور خارجه با بیان اینکه هیچ یک از موشک های ما به منظور حمل کلاهک هسته ای طراحی نشده افزود: تستهای موشکی ما به شورای امنیت رفت ولی آمریکا موفق نشد حتی یک قطعنامه مطبوعاتی بگیرد. آمریکایی ها ناکام ماندند و خودشان 3-4 نفر را به لیست تحریم بردند و ما آنها را خیلی عقب راندیم.

عراقچی با بیان اینکه آقای بان کی مون باید هر6 ماه یکبار درباره قطعنامه 2231 گزارش بدهد گفت: او پیش نویسی تهیه کرده ولی هنوز این گزارش منتشر نشده است. این پیش نویس دست ما رسیده و ما به شدت اعتراض کردیم. آقای ظریف مکالمه تلفنی بسیار تندی با آقای بان کی مون در روز عید فطر داشت. فردای آن روز معاون آقای بان کی مون تلفن دکتر ظریف را «طوفانی» توصیف کرد.

وی تاکید کرد: دبیر کل آژانس اشاره به تست های موشکی ایران کرده بود و نوشته بود تستهای موشکی با روحیه سازنده حاکم بر امضای توافق هسته ای ناسازگار است. ما با ایشان برخورد کردیم. احتمالا بخشی از پیش نویس را به رویترز درز دادند. ما برخورد کردیم. یک مقام مسئول ناشناس از طرف ما موضع گرفت. چون پیش نویس رسمی نبود ما هم موضع رسمی نگرفتیم.

معاون وزیر امور خارجه تاکید کرد: بان کی مون حق ندارد با گزارش خود به برجام صدمه بزند. فشار آمریکا و اروپا بر ایشان موثر بوده و بحث موشکی از هسته ای جداست. ما به شدت با هر حرکتی که بخواهد برای برنامه موشکی ما چالش ایجاد کند مخالفیم.

عراقچی در ادامه با بیان اینکه خرید همه کالاهای دومنظوره باید از کانال خرید بگذرد که مشخص شود برای مقاصد صلح آمیز استفاده می شود گفت: تمام آیین نامه ها را نوشته و فرمها تهیه شده است. در ایران نیز آیین نامه ها نوشته شده و وزارت صنعت مسئول صدور تاییدیه بهره برداری نهایی است.

وی ادامه داد: تاییدیه ها به کمیته خرید می رود و تصویب می شود. حدود سه هفته است که ترتیبات تشکیل شده و سازمان توسعه تجارت از طرف وزارت نفت مسئول شده و تاکنون دو مورد گواهی بهره برداری صادر کرده و درخواست ها به کانال خرید هم رفته و چرخه کامل است و شروع به کار می کنند.

عضو تیم مذاکره کننده هسته ای تاکید کرد: الزامات مقام معظم رهبری در اجرای برجام دو دسته بودند. دسته ای باید اجرا می شدند تا برجام اجرایی شود. آنها همه اجرایی شده. چون اگر انجام نمی شد برجام را اجرایی نمی کردیم. به عنوان نمونه انتقال سوخت به خارج از کشور بعد از بسته شدن پرونده مطالعات ادعایی نظامی باشد. قرارداد اراک جزء این بخش بود. تضمین ها هم گرفته شد.

عراقچی ادامه داد: بخشی از الزامات نیز بعد از اجرایی شدن برجام بود. مورد شاخصش این بود که هر تحریم جدید آمریکاهایی ولو غیرهسته ای، نقض برجام است. این مورد شاخص است. ما به عنوان وزارت خارجه به هیات نظارت بر برجام گزارش می دهیم. این هیات تصمیم می گیرد نقض است یا نیست. نقض فاحش است یا غیرفاحش. عکس العمل ما چه باشد.

وی گفت: این وظیفه هیات نظارت است. دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی نیز رصد کرده و گزارش می کند. در 6 ماه گذشته بعد از تست موشکی ما آمریکایی ها چند نفر را به لیست تحریم اضافه کرده اند. این بحث بود که آیا اضافه شدن افراد، تحریم جدید است یا همان تحریم قبلی است.