فاجعه‌ای خطرناک‌تر از داعش در خاورمیانه

در شرایطی که موج عملیات‌های تروریستی داعش مناطق مختلف خاورمیانه را در بر گرفته و همزمان، رقابت‌ها و بلندپروازی‌های برخی کشورهای منطقه، به ویژه عربستان سعودی، خطر بروز منازعه منطقه‌ای را افزایش داده است، شاید کمتر کسی انتظار چیزی بد‌تر از این‌ها را داشته باشد. با این حال، ارزیابی‌ها از در پیش بودن فاجعه‌ای حتی بد‌تر از داعش در خاورمیانه حکایت دارد.

پایگاه اینترنتی «بیزنس اینسایدر» در مطلبی به موضوع بحران آب در خاورمیانه پرداخته و این بحران را حتی خطرناک‌تر از داعش و نیز دیگر چالش‌هایی دانسته که منطقه هم اینک با آن‌ها روبه روست. به نوشته این سایت، مجموعه‌ای از نقشه‌ها که توسط سازمان ملل انتشار یافته، نشانگر آن است که بحران کمبود منابع آب، بخش‌های وسیعی از خاورمیانه، شمال و شرق آفریقا، آسیای مرکزی و حتی چین را تهدید می‌کند.

نقشه زیر که در گزارش توسعه منابع آب جهانی سازمان ملل مربوط به سال ۲۰۱۵ انتشار یافته، نشانگر میزان سرانه منابع آب موجود در هر کشور جهان است. در سال ۲۰۱۳، شماری از کشورهای منطقه، از جمله عربستان سعودی و اردن، با بحران جدی کمبود آب مواجه بوده‌اند.



مصر به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور خاورمیانه نیز با این بحران مواجه بوده و سوریه و سودان نیز وضعیت مشابهی داشته‌اند. در سودان، کمبود منابع آب یکی از دلایل اصلی و ریشه‌ای استمرار منازعه در منطقه «دارفور» بوده، زیرا گروه‌های رقیب برای کنترل یافتن بر این منبع حیاتی، با یکدیگر در رقابت بوده‌اند.

پیش بینی‌های سازمان ملل حاکی از آن است که این بحران در آینده تشدید هم خواهد شد. بر اساس این پیش بینی‌ها، در صورت ادامه روند کنونی، جهان با کمبود ۴۰ درصدی منابع آب مواجه خواهد شد. در صورتی که این تلاش برای دستیابی به منابع آب کنترل و مدیریت نشود، تنها سبب جنگ‌های داخلی و میان‌دولتی بیشتر خواهد شد.

گزارش اخیر همچنین مشخصاً اشاره می‌کند که به واسطه کمبود منابع آب و ضعف مدیریت زیرساخت‌ها در این حوزه، منازعات میان‌دولتی و منطقه‌ای جدیدی نیز شکل خواهد گرفت. گفتنی است، از مجموع ۲۶۳ حوزه آبی مرزی در سرتاسر جهان، ۱۵۸ مورد از آن‌ها فاقد هرگونه ساختار مدیریت مبتنی بر همکاری است.

به طور کلی، در صورت ادامه روند کنونی در جهان، بحران آب بیش از پیش تشدید خواهد شد. این بحران‌ها سبب خواهد شد که دولت‌ها یا دست کم برخی عناصر در داخل دولت‌ها، برای بقا به رویکرهای افراطی متوسل شوند. در چنین شرایطی، در صورت نبود چارچوب‌های لازم، مردم برای بقا متوسل به جنگ خواهند شد.

نقشه زیر که مربوط به گزارش سال ۲۰۱۶ سازمان ملل درباره منابع آب جهانی است، منابع آبی تجدیدپذیری را نشان می‌دهد که تاکنون‌‌ رها شده‌اند. در این مورد نیز خاورمیانه و آسیای مرکزی با خطری جدی مواجه هستند، زیرا بیشتر کشور‌ها در این دو منطقه، بیش از ۶۰ درصد از منابع آب خود را‌‌ رها کرده‌اند.