چند نکته دربارۀ عذرخواهی دیرهنگام اردوغان از روسیه

 رییس جمهوری ترکیه در نامه خود اعلام کرده که آنکارا آماده انجام هر گونه اقدامی برای کاهش رنج و آلام خانواده خلبان روسی جان باخته است.

روسیه از سوم آذرماه ماه سال 94 که بمب افکن سوخو 24 خود و یک خلبان آن را بر فراز سوریه با شلیک جنگنده ترکیه ای از دست داد، بارها تاکید کرد، عذرخواهی نخستین شرط حل مساله است که آنکارا حاضر به پذیرش آن نشد، اما بنا به اعلام کاخ کرملین، آنکارا آن را پذیرفت.

بنا به اعلام دفتر مطبوعاتی کاخ کرملین، اردوغان در نامه خود به پوتین نوشته که از واقعه سرنگونی هواپیمای روسی ابراز تاسف عمیق و از آن عذرخواهی می کنم.

بنا به این گزارش، وی برای انجام تمامی اقدام های ممکن برای احیای روابط سنتی آنکار و مسکو همچنین هر گونه تلاش برای کاهش رنج و آلام خانواده خلبان جان باخته روسی اعلام آمادگی کرده است.

به نامه عذرخواهی اردوغان در حالی برای پوتین ارسال شده که رییس جمهوری ترکیه 10 روز پیش با ارسال نامه ای به مناسبت روز ملی روسیه ابراز امیدواری کرده بود، روابط دو کشور به حالت عادی باز گردد که پاسخ منفی و قطعی روسیه را در پی داشت.
کاخ کرملین اعلام کرد با توجه به تشریفاتی بودن نامه و نبود موضوع اجرای هیچ یک از شروط تعیین شده مسکو، این نامه نیازی به پاسخ دادن ندارد.
دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین نیز در این باره گفت: رییس جمهوری ترکیه در نامه خود اعلام کرده که آنکارا آماده انجام هر گونه اقدامی برای کاهش رنج و آلام خانواده خلبان روسی جان باخته است.

بنا به اعلام پسکوف رییس جمهوری ترکیه تاکید کرده که پیگردهای قضایی علیه فرد مقصر در این واقعه در حال انجام است.
همزمان با اعلام این خبر توسط کاخ کرملین، رسانه های ترکیه گزارش دادند که رئیس جمهور این کشور در نامه ای به همتای روسی خود برای وقوع حادثه سقوط بمب افکن روسی و کشته شدن خلبان آن به دست ارتش ترکیه تسلیت گفته است، ولی اشاره به عذرخواهی صریح نکرده اند.

به گزارش شبکه تلویزیونی «ان تی وی» اردوغان نامه خود به پوتین همچنین خواهان بهبود مناسبات دو کشور، توسعه همکاری ها در منطقه و مبارزه مشترک با تروریسم شده است.

رییس جمهوری روسیه که ساعتی پس از اعلام خبر سقوط هواپیمای روسی، این اقدام را خنجر زدن از پشت به مبارزان ضد
تروریست اعلام کرد، بلافاصله دستور داد، سخت ترین تحریم های اقتصادی و اجتماعی علیه ترکیه اجرا شود که نخستین اقدام منع سفر گردشگران روسی به ترکیه بود که تا سالانه سه میلیون نفر برآورد می شد.
مسکو با لغو نظام سفر بدون روادید بین دو کشور، سخت ترین ضربه را به اقتصاد گردشگری ترکیه وارد کرد، بگونه ای که گزارش ها نشان می دهد مکان های مختلف گردشگری این کشور خالی از شهروندان سخاوتمند روس شده و فرصت های کاری زیادی از دست رفته است.

از سوی دیگر روسیه یک دیدار برنامه ریزی شده بین سران و همچنین نشست راهبردی با حضور وزیران خارجه دو کشور در چارچوب تعیین نقشه راه افزایش ارزش روابط اقتصادی از 30 میلیار دلار در سال 2014 به 100 میلیارد دلار تا سال 2025 را نیز لغو کرد.
همزمان با این تدابیر ضد ترکیه ای، رسانه های روسی گزارش دادند که چند ین بار تماس ترکیه برای برقراری تماس تلفنی اردوغان با پوتین بی پاسخ مانده است.
روسیه در چارچوب اقدام های سختگیرانه علیه ترکیه، همچنین واردات محصولات غذایی، کشاورزی و باغی را از ترکیه را منع کرد که براساس برخی گزارش ها می توانست ارزش روابط اقتصادی دوجانبه را به کمتر از 15 میلیارد دلار برساند ولی در همین مدت نیز فشار زیادی به درآمد ارزی این کشور وارد شد.

از سوی دیگر، روسیه بزرگترین تامین کننده گاز ترکیه و همچنین شریک ساخت اولین نیروگاه هسته ای این کشور است که سرنوشت این طرح 20 میلیارد دلاری نیز نا مشخص شده است.
اردوغان که دو روز پس از ساقط کردن هواپیمای روسی گفته بود، متجاوزان به خاک کشور ما باید عذرخواهی کنند و بارها این موضع نیز از سوی مقام های ترکیه تکرار شده بود، امروز نامه خواسته شده را برای کاخ کرملین ارسال کرد، بنا بر این به نخستین شرط روسیه را که عذرخواهی بود، عملی کرد.

مسکو بارها اعلام کرده بود، آنکارا باید بگونه رسمی برای سرنگون کردن بمب افکن روسی عذرخواهی کند و ضمن مجازات عاملان و مقصرین این اقدام، غرامت بدهد و همچنین تعهد بسپارد دیگر چنین اقدام هایی را تکرار نکند که ترکیه حاضر به اجرای آن نشده بود.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در سفر چندی پیش خود به یونان اعلام کرد: شرایط ما برای بهبود همکاری ها و عادی سازی مناسبات با ترکیه تغییری نکرده و تا زمانی که این درخواست ها و نخست عذرخواهی صورت نگیرد، روابط مانند قبل نخواهد شد.

پوتین ادامه داد که سران ترکیه بارها در باره بهبودی روابط سخن گفته اند، اما هیچگاه عذرخواهی نکرده و خسارت سرنگونی هواپیمای روسی و قتل خلبان آن را جبران نکرده اند. موضع ما همچنان عذرخواهی، پرداخت غرامت و تعهد سپردن برای تکرار نکردن چنین اقدام هایی در آینده است.

با توجه به اظهارات رییس جمهوری روسیه در ماه گذشته، این واقعیت برای ترکیه بیشتر روشن شد که گذشت پنج ماه نیز نتوانسته پرونده داغ ساقط شدن جنگنده و مرگ خلبان روسی را حتی اندکی سرد کند، بنا بر این آنکارا راه های دیگری از جمله عمل به خواسته کاخ کرملین را بررسی کرد که به ارسال نامه جدید منجر شد.

اکنون انتظار می رود با این نامه و فارغ از برداشت هر طرف مبنی بر عذرخواهی یا تسلیت، چرخ روابط دوجانبه حرکت کند تا ضمن کاهش فشار تحریم ها، روابط سیاسی نیز احیا شود، ولی دو کشور همچنان در بحران سوریه مقابل هم قرار دارند. ترکیه متهم به حمایت از گروه های مسلح و تروریستی ضد سوری و مسکو همپیمان نظامی دمشق علیه تروریست ها است که این مساله باز هم می تواند تاثیر منفی بر ارتقای مناسبات برجای بگذارد یا شاید حادثه جدیدی بیافریند.