ماه رمضان را ماه اسلام نامیده‌اند؛ چون ماه طاعت و فرمانبرداری و تسلیم و بندگی و تعمیم و گسترش آن است. یا مقصود ماه دین اسلام است به دلیل اینكه واجب شدن روزه از مختصات امت اسلام و از خصوصیات مسلمانان است.
صوم و صیام از نظر شرع عبارت است از خودداری از كارهایی معین در زمانی معین و با نیت از طلوع فجر تا مغرب. مهمترین كارها در ماه رمضان روزه است. ماه رمضان با روزه شروع می‌شود و باروزه پایان می‌پذیرد و پیوندی اساسی و عمیق با روزه دارد. رمضان تنها ماه قمرى است که در قرآن کریم به صراحت از آن نام برده و گرامى داشته شده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الذّى أُنزِلَ فِیهِ القُرْآنُ هُدًى لِلنّاس...
اداره‌کل اطلاع‌رسانی كتابخانه ملی ایران در نمایشگاهی مجازی که به مناسبت ماه مبارک رمضان و با عنوان «پنجره‌ای به آسمان» در وبسایت خود برپا کرده است، با به نمایش گذاشتن تعدادی از اسناد و تصاویر مربوط به دوره قاجار که اصل آنها در مخازن این سازمان نگهداری می‌شوند، مسائل، اتفاقات و آداب برگزاری این ماه را مرور کرده است که در زیر ضمن بازنشر، مروری هم بر آنها صورت می‌گیرد:
تقویم رمضان ۱۳۲۴ هجری قمری مطابق با ۱۹۰۶ میلادی و ۱۲۸۵ شمسی به همراه تصویری از امیرکبیر (روزنامه حبل المتین، سال ۱۴، شماره ۱، ۱۲ جمادی الثانی ۱۳۲۴)
مجلس سلام تحویل سال نو در عمارت کلاه فرنگی (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۴۸۷، ۲۰ رمضان ۱۲۷۷)
انجام کارهای دولتی و رسیدگی به امور مردم از غروب آفتاب به بعد (روزنامه دولت علیه ایران شماره ۵۱۷، ۱۲ رمضان ۱۲۷۸ )
محمدحسن میرزا نایب النظاره، مسئول تدارک سحری و افطاری ناصرالدین شاه و دریافت یک قبضه قمه مرصع به خاطر خدماتش در ماه رمضان (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۵۳)
سلام تحویل سال نو مطابق با ۲۰ رمضان ۱۲۷۸ (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۵۱۸، ۳ شوال ۱۲۷۸)
در ایام یادشده، اگرچه مدرسه دارالفنون تعطیل می‌شد اما دانش آموزانش همچنان ارتباط خود را با درس و مدرسه و کتاب‌هایشان حفظ می‌کردند و حتی کتاب‌هایی را هم از زبان‌های دیگر ترجمه می‌کردند. آنها قرار می‌گذاشند که هفته‌ای یک روز به مدرسه بروند تا معلم، تکالیفشان را از آنها بپرسد.
تکلیف محصلین دارالفنون در ماه مبارک رمضان (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۵۳۹، ۲۸ رمضان ۱۲۷۹ )
عید فطر، باغ دیوانخانه، شاهزادگان، امرا و درباریان، مراسم سخنرانی ناصرالدین شاه و شعرخوانی در وصف شاه (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۱۸۸، غره شوال ۱۲۷۷)
اوقات شرعی ماه مبارک رمضان ۱۲۷۹ (روزنامه دولت علیه ایران، شماره ۵۳۲، ۲۳ شعبان ۱۲۷۹)
در دوره مورد اشاره، جرائد و روزنامه‌ها به مناسبت لیالی قدر و در این ایام، تعطیل می‌شد و دارالطباعه هم اعلام می‌کرد که در این ایام تعطیل است و روزنامه‌ها را چاپ نمی‌کند.
تعطیلی روزنامه‌ها در لیالی قدر (روزنامه وقایع اتفاقیه، شماره ۲۲۷، ۲۱ رمضان ۱۲۷۱)
