اختلافات خانوادگی عربستانی‌ها

گفته می‌شود که ملک سلمان از ولیعهد تضمین خواسته است که در صورت مرگش حتما پسرش را از جانشین ولیعهد به ولیعهد ارتقا خواهد دارد.

برای ششمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی اختلافات خانوادگی عربستانی‌هانوشته است، منتشر می کند.

امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت ها را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود.

به گزارش دیپلماسی ایرانی، اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شود که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در این جا قسمت سیزدهم آن را می خوانید:

در ادامه گفت وگوهایم با مقام سابق بسیار عالی رتبه امریکایی که مسئولیت اداره های مهمی را در دولت امریکا بر عهده داشته و از نزدیک تعاملات بسیار نزدیکی با جهان عرب و اسلام داشته است، به تحلیل درباره اوضاع عربستان سعودی پرداختم و گفتم: «روابط من با عربستانی ها عادی یا حتی کمتر از عادی است، اما همیشه تحولات و اوضاعشان را از طریق مراجع و دوستان و منابع متنوعی که می شناسم دنبال کرده ام. از این رو هم در بیروت و هم در واشنگتن شنیدم که نزاعی میان "دو محمد"، بن سلمان و بن نایف، وجود دارد، حالا اگر نزاع هم نباشد، حداقل اختلاف هست. محمد بن سلمان جاه طلب است و شور جوانی دارد و می خواهد خود را به جهانیان از جمله غرب و امریکا نشان دهد و بگوید که او مرد عربستان جدید است یا مرد تجددطلبی در عربستان است. مجله انگلیسی اکونومیست با او مصاحبه کرده بود و از او برنامه کاری جدی و کاملش را پرسید، در این مصاحبه تلاش شد این گونه از او تصویر شود که او مرد عربستان است و در حد و اندازه یک مقام ارشد عربستانی است. این را هم شنیده ام که کسانی که با ملک سلمان بن عبدالعزیز و پسر جوانش محمد "قهر کرده اند" دور ولیعهد او، محمد بن نایف جمع می شوند که از رفتارهایش این گونه برداشت می شود که فرد صبوری است و به دور از هر گونه تحریک و جنجال سازی و طرح ریزی است و آدم خوب و آرامی است و از هر گونه ظاهرسازی به دور است. اگر عربستان در یمن بتواند پیروز شود، جانشین ولیعهد که پشت این جنگ بود در خیلی چیزها برنده خواهد شد. اما اگر شکست بخورد این شکست مشکلات بزرگی برای عربستان به وجود خواهد آورد، حتی اگر پیروزی نصف و نیمه یا شکست نصف و نیمه حاصل شود هم بسیاری از امور در درون خانواده سلطنتی پیچیده خواهد شد. خیلی ها در درون هیئت حاکمه عربستان هستند که از همان اول از وقوع این جنگ نگران بودند و می خواستند چنین جنگی در نگیرد و می گفتند اگر در بگیرد جامعه عربستان متحمل خسارت ها و زیان های سنگینی خواهد شد. گفته می شود که ملک سلمان از ولیعهد تضمین خواسته است که در صورت مرگش حتما پسرش را از جانشین ولیعهد به ولیعهد ارتقا خواهد دارد. این هم گفته می شود که شاه شاید در دوران حیاتش محمد بن نایف را به سود پسرش از ولیعهدی برکنار کند، همان طور که با برادرش مقرن کرد. به هر حال داستان به این سادگی ها نیست.» مقام عالی رتبه سابق امریکایی نظر داد: «با وجود همه این حرف هایی که زده می شود، می گویند که جانشین ولیعهد جوان، "فرزند زمانه" در تمامی اندازه ها و مقیاس ها است.»

از او پرسیدم که از یک کارشناس ویژه امریکا در امور امارات متحده عربی شنیدم که شیخ محمد بن زاید، ولیعهد امارات احترام زیادی به بزرگترها می گذارد، این مقام عالی رتبه و کارکشته در تایید حرف خود گفت که بعد از این که برادرش مبتلا به بیماری شدیدی شد او به احترام برادرش از پذیرفتن ریاست کشور به طور رسمی خودداری کرد، آیا چنین چیزی صحیح است؟ جواب داد: «او واقعا به آدم های مسن احترام می گذارد. اما این که تا زمانی که برادرش زنده بود اختیارات تام ریاست بر مملکت را بر عهده نگرفت شاید یکی از دلایلش نگرامی از بروز اختلاف یا حتی درگیری بر سر ولیعهدی او در میان خانواده حاکم بر کشور بوده باشد.»

گفتم: «بارها شنیده ام که امارات از سوی عربستان خیلی احساس نگرانی می کند. و موسس امارات متحده عربی، شیخ زائد، بسیاری از مشکلات مرزی را با عربستان حل کرد و حتی از خیلی از ادعاهای اراضی با گرفتن زمین های کوچک تر صرف نظر کرد فقط برای این که نمی خواست با عربستان به مشکل بخورد. محمد بن زاید، ولیعهد نیز بنا به اختیاراتش در حال حاضر مشغول حل این اختلافات با عربستان است.» نظر داد: «عربستانی ها به یمن وارد شدند به این امید که بتوانند آن فرد ضعیف، یعنی عبد ربه منصور هادی را دوباره به قدرت بازگردانند. او نزدشان پناهده شده است. جنگشان در یمن فقط هوایی است. اماراتی ها می گویند که عربستان آنها را گرفتار کرد. به این شکل که سربازهای آنها را به داخل یمن فرستاد و آنها را به جنگ برد در حالی که خودشان فقط به استفاده از نیروی هوایی بسنده کرده اند و عملا هم نیروی زمینی چندانی ندارند. در آخر باید بگویم در جنگ یمن هیچ کس پیروز نمی شود نه عربستان نه ایران. این جنگ ادامه می یابد و به همراه آن شورش و خرابی و ویرانی نیز ادامه می یابد. در آخر هم مثل گذشته به دو کشور تجزیه خواهد شد.» این مقام عالی رتبه سابق در ادامه به موضوع قطر پرداخت و گفت: «امیر جدید قطر، شیخ تمیم بن حمد بن خلیفه را از نزدیک دیدم، به نظرم آدم بدی نیامد. در حالی که با او حرف می زدم به کسانی اشاره کرد که در جهان عرب مشکل ایجاد می کنند و به طور خاص اسم مصر را آورد. بعد شروع کرد از اخوان المسلمین دفاع کردن. البته عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر مشکلات بسیاری را به وجود آورده است. شاید بتوان گفت فرد چندان موفقی نبوده، اما او را متهم به ترغیب تروریسم یا به نوعی هل دادن اخوان مصر به سمت تروریسم با آن قلع و قمعی که علیه آنها انجام داده است، می کنند.»