دخترانی که قبل از 18 سالگی ازدواج می‌کنند

 معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه ازدواج کودکان تبدیل به یک مسئله جهانی شده است عنوان کرد: طبق آخرین آمار، 700 میلیون زن در جهان هستند که در سنین کودکی ازدواج کرده‌اند.

 شیرین احمدنیا در نشست «ازدواج در سنین پایین» که در "باشگاه هواداران جمعیت امام علی" برگزار شد، با بیان اینکه بر اساس آمارها در کشورهای در حال توسعه از هر سه دختر یک نفر قبل از 18 سالگی ازدواج می‌کند، به 20 کشوری که بالاترین نرخ شیوع ازدواج کودکان در آن‌ها وجود دارد،‌ اشاره کرد و گفت: کشورهایی مانند نیجر، آفریقای مرکزی، چاد، بنگلادش، سودان جنوبی، مالی، بورکینافاسو، مالی، گینه، موزامبیک و غیره جز این 20 کشور هستند.

این استاد دانشگاه در ادامه ضمن بیان اینکه در ایران نیز تقریبا حدود 17 درصد دختران پیش از رسیدن به سن 18 سالگی ازدواج کرده‌اند، افزود: طبق آمار یونیسف سه درصد از دختران هم پیش از رسیدن به سن 15 سالگی ازدواج می‌کنند.

وی در ادامه با بیان اینکه سن ازدواج قانونی در ایران برای دختران 13 سال و برای پسران 15 سال درنظر گرفته شده است، در تبیین عوامل ازدواج دختران در دوران کودکی، به ریشه‌های فرهنگی و اقتصادی این موضوع اشاره کرد و گفت:‌ در برخی از مناطق به ازدواج به عنوان استراتژی گسترش پیوندهای خانوادگی نگریسته می‌شود و در این جوامع دختران و پسران بعد از تولد و حتی ما قبل از آن برای یکدیگر نشان می‌شوند.

احمدنیا با تاکید بر اینکه اهداف سیاسی و اقتصادی در شرایط همسرگزینی دخیل است، افزود:‌ گروهی از پدر و مادرها نیز با عنوان حفاظت از دخترانشان و جلوگیری از درگیری آنها با موضوعات جنسی، دختران خود را در سنین پایین شوهر می‌دهند.

وی همچنین با اشاره به اینکه گاهی این موضوع به نسبت‌های فرهنگی و هم‌چنین نقش‌های جنسیتی نیز بر می‌گردد، ادامه داد: در جوامعی که این موضوع رواج دارد در بسیاری از موارد دختران به اندازه پسران از ارج و قرب برخوردار نیستند و بیشتر به عنوان یک بار اضافی تلقی می‌شوند، باری که باید هر چه زودتر آنها را رد کنند.

احمدنیا یکی دیگر از دلایل ازدواج کودکان را موضوع فقر و تلاش خانواده ها برای کاهش هزینه‌ها عنوان کرد و گفت:‌ در این نگاه دختر زود شوهر داده می‌شود تا یک نانخور از جمعیت خانواده کاسته شود.

این استاد دانشگاه در ادامه به تشریح دلایل مخالفت با ازدواج کودکان پرداخت و یکی از دلایل این موضوع را "ایمنی مادران" عنوان کرد و افزود: وقتی ازدواج در سن پایین صورت می گیرد به تبع آن و با توجه به فشارهای فرهنگی بر این کودکان، بارداری زودرس نیز اتفاق می افتد؛ در حالی که بدن مادر نوجوان هنوز کاملا رشد نکرده‌، به بلوغ نرسیده است و در شرایط بارداری، زایمان و شیردهی، بقاء و سلامت مادرو کودک هردو به خطر می‌افتد.

وی هم‌چنین یکی دیگر از عوامل مخالفت با این موضوع را سقط های مکرر این مادران عنوان کرد و افزود: در این نوع ازدواج ها علاوه بر سقط مکرر نوزادان، شاهد مرگ و میر مادران نیز هستیم به طوریکه طبق آمار، هر چه ازدواج مادران در سن بالاتری صورت بگیرد میزان سقط غیرعمدی و مرگ و میر مادران کاهش می‌یابد.

احمدنیا در ادامه به اهمیت توجه خانواده‌ها به شروط ضمن عقد اشاره کرد و گفت:‌ متاسفانه بارها این اتفاق افتاده در هنگامی که زوجین تصمیم گرفته‌اند از این شروط استفاده کنند، دفترخانه‌ها ممانعت به عمل آورده‌اند و رای زوج را زده‌اند. در این چارچوب خود خانواده‌ها نیز یک مانع بزرگ محسوب می‌شوند و برخی از آنها معتقدند که نباید در موقع ازدواج در مورد این مباحث صحبت کرد چرا که شگون ندارد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد زنانی که در کشور دارای تحصیلات عالی و تکمیلی هستند رو به افزایش است، ادامه داد: بازار کار آن‌ها را جذب نمی‌کند و سقف شیشه‌ای در برابر حضور زنان در بازار کار و عرصه سیاست وجود دارد.

احمدنیا با بیان اینکه دخترانی که در سنین پایین ازدواج می‌کنند نقش هایشان محدود به نقش‌هایی چون همسر و مادر می‌شود و در نتیجه دایره دوستان و اطرافیانشان کاهش پیدا کرده و حیطه حامیانشان فقط به خانواده و دوستان صمیمی شان محدود می‌شود، به موضوع کاهش "عزت نفس" و "اعتماد به نفس" در بین این زنان نیز اشاره کرد و افزود:‌ آن‌ها به دلیل عدم استقلال مالی به شوهرانشان وابسته هستند و به نوعی با یک حس عدم امنیت روبرو هستند.

این کارشناس مسائل زنان در همین راستا به اهمیت توانمندسازی دختران اشاره کرد و گفت:‌ موضوع مقابله با ازدواج کودکان باید به فراتر از خانواده‌ها منتقل شود زیرا این یک مسأله اجتماعی مانند خشونت خانگی است و یک مسئله خصوصی نیست.

احمدنیا در بخشی دیگر از سخنان خود با بیان اینکه توانمندشدن دختران باعث افزایش دانش و مهارت آن‌ها می شود افزود: در پی این موضوع این زمینه فراهم می‌شود که آنها به حقوقشان آگاه‌تر شوند و شبکه‌های حمایتی گسترده‌تری برای خود ایجاد کنند.

وی با بیان اینکه بسیاری از اتفاقات خوب در حوزه زنان در کشورهای مختلف از همین شبکه‌های حمایتی آغاز شده است تصریح کرد: از سال 2014 کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد سندی مبتنی بر توافق کشورهای عضو برای خاتمه دادن ازدواج کودکان تهیه کرد.

در ادامه این برنامه طراوت مظفریان، عضو جمعیت امام علی (ع) نیز اظهار کرد: از بین 303 زن تحت پوشش خانه‌های ایرانی جمعیت امام علی (ع) که امسال در مراسم روز مادر شرکت کردند 37.7 درصد در سن 10 تا 15 سال، 50 درصد آن‌ها در سن 15 تا 20 سال و مابقی در سن بالای 20 سال ازدواج کرده بودند؛ بسیاری از این زنان نیز در فرایند ازدواج از تحصیل محروم شده و با بارداری زودرس روبرو شده بودند.

وی با بیان اینکه حدود 85 درصد از این زنان همسرانشان معتاد هستند، افزود: تعدادی از این زنان برای تامین مخارج زندگی خود در سر چهارراه‌ها، گل فروشی یا دست فروشی می‌کنند.

مظفریان با بیان اینکه ما در خانه‌های ایرانی سعی می‌کنیم در زندگی این زنان تغییراتی در راستای بهبود ایجاد کنیم افزود:‌ شاید بتوان معادل زنان سرپرست خانوار واژه "همسر مردان معتاد" را به کار برد.

این عضو جمعیت امام علی (ع) به انواع خشونت‌هایی که علیه این زنان و فرزندانشان وارد می‌شود، اشاره کرد و افزود: بعضی ازاین زنان مجبور به مصرف مواد می‌شوند یا اینکه بچه‌های خود را بر سر چهارراه‌ها برای گدایی قرار می‌دهند.

این عضو جمعیت امام علی (ع) در بخش دیگری از صحبت های خود به زندگی این گونه زنان در مناطق حاشیه نشین و فقیر اشاره کرد و گفت: مثلا ما در لب خط با کودکانی روبرو هستیم که در سن چهارده سالگی به عنوان یک مادر باردار از آنها یاد می‌شود و درکنار تمام مشکلات مورد اشاره از مدارک هویتی نیز برخوردار نیستند.

وی همچنین به رواج معضل «کودک بیوه» نیز اشاره کرد و گفت‌: درهمین راستا ما با دخترانی روبرو هستیم که مثلا در سن 12 سالگی ازدواج کردند و در سن 13 ، 14 سالگی نیز طلاق گرفته‌اند و اکنون با انواع مشکلات روحی روبرو هستند.

این عضو جمعیت امام علی (ع) هم‌چنین با تاکید بر اینکه در بسیاری از موارد، این گونه ازدواج ها ثبت رسمی نمی‌شوند افزود:‌ در این فرایند با کودکانی روبرو هستیم که بر اثر فشار خانواده‌هایشان و بر اساس اجبار مجبور به کار در خیابانها هستند؛ مادران آن‌ها کسانی هستند که در سن پایین ازدواج کرده‌اند، کودک کار بوده‌اند در سن کم مادر شده‌اند و کودک آن‌ها برای فرار از خشونت خانه و قرار نگرفتن در چرخه تکراری مورد اشاره بعضا به همراه پسری فرار می‌کنند، در حالیکه نسبت به انواع خشونتهای دیگری که با آن روبرو خواهند بود، اطلاعی ندارند.

مظفریان در عین حال تاکید کرد: موضوع ازدواج در سن کم فقط مربوط به دختران نیست و در برخی مواقع شاهد ازدواج پسران در سن کم نیز هستیم.