چرخش اسرائیل به سمت سیاست‌های افراطی‌تر

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در چند روز گذشته یک تجدیدنظر بنیادین و با تبعات بسیار در کابینه این رژیم کرد. این تجدیدنظر، استعفای وزیر دفاع پیشین، موشه یعلون و جایگزینی لیبرمن بود. یعلون با نگارش متن استعفای غیرمودبانه، رئیس سابقش را آماج انتقادات تند قرار داد. در متن استعفای وی ذکر شده بود: «به دلیل این‌که نتانیاهو برای پست وزارت دفاع شخص دیگری را در نظر گرفته است، دیگر نمی‌توان به او اعتماد کرد و ادامه همکاری داد.»

این اتفاق دور از انتظار نبود، زیرا پیش از این، نخست‌وزیر اسرائیل تمام فشار‌های دیپلماتیک از جانب باراک اوباما در رابطه با مسائل چالش‌برانگیز مورد نظر دو طرف را رد و خنثی کرده بود.

موشه یعلون در رابطه با دلایل استعفایش تاکید کرد: «اختلاف با نخست‌وزیر بر سر مسائل نظامی و اخلاق حرفه‌ای بوده است. سیاست‌های اتخاذ شده توسط کابینه ازجمله انعطاف نشان دادن برای برگزاری تظاهرات افراطیون صهیونیست، ترویج خشونت و نژادپرستی در جامعه، همه اشتباهاتی است که صورت گرفت.»

از لحاظ سیاسی ترمیم کابینه و تجدیدنظر در ساختار آن را باید مساله‌ای داخلی دانست و با آسودگی خاطر با آن برخورد کرد، بدون توجه به تبعاتی که در آینده در پی خواهد داشت، اما این تغییر وزیر دفاع به‌صورت مستقیم بر روند صلح میان اسرائیل و فلسطین تاثیر می‌گذارد.

باید توجه داشت که موشه یعلون هیچ زمانی عضوی از اعضای یک جنبش صلح‌طلب محسوب نمی‌شد، او جزو جناح بازها (جنگ‌طلب‌ها) بود و کاملا با سیاست‌های حزب لیکود مبنی بر سختگیری در سیاست داخلی و خارجی هماهنگ و هم جهت بود، اما او قبل از این‌که یک شخصیت سیاسی و عضوی از کابینه باشد، یک فرد نظامی بود. یک کهنه سرباز که به انضباط نظامی در دوران وزارت جنگ بشدت پایبندی نشان می‌داد. او معتقد بود یک اقدام نظامی باید در چارچوب قانون انجام گیرد و خروج از این چارچوب هزینه‌های بسیاری را به ارتش تحمیل خواهد کرد. یکی از مهم‌ترین موارد اختلافی وی با نتانیاهو از همین مورد نشات می‌گرفت. دو مورد از این اختلافات بروشنی در فضای سیاسی و اجتماعی اسرائیل نمود پیدا کرد.

اولین مورد زمانی بود که یک پزشک ارتش اسرائیل به جوان فلسطینی که با سلاح سرد به گروهی از سربازان این رژیم در حالی‌که مجروح روی زمین افتاده و هیچ خطری از جانب او نبود، حمله و به صورت مرگبار به او شلیک کرد. وزیر دفاع وقت (یعلون) این اقدام را به‌عنوان یک عمل انتقام جویانه و بی انضباطی نظامی عنوان کرد و کل مقامات ارتش را برای تقبیح و محکومیت این عمل ترغیب کرد. خود نتانیاهو هم در ابتدای امر موضعی منفی گرفت، اما وقتی موج افکار عمومی اسرائیل را در حمایت از این سرباز متخلف مشاهده کرد، سریع تغییر موضع داد و حتی با پدر قاتل تماس تلفنی برقرار و با وی ابراز همدردی کرد.

مورد دوم زمانی بود که گولان، معاون ستاد کل ارتش اسرائیل در سالروز یادبود هولوکاست (کشتار یهودیان در اردوگاه‌های آلمان نازی) سخنانی را در ارتباط با بزرگنمایی این واقعه و بهره‌برداری در جهت عدم تحمل دیگران و گسترش فضای ناامنی کاذب در جامعه و مقایسه اوضاع کنونی با دوران آلمان دهه 1930 و بهره‌برداری سیاسی و تبلیغاتی از این مقایسه مطرح کرد. این سخنان در اسرائیل به‌طور گسترده و از جمله توسط نتانیاهو محکوم شد. وزیر دفاع هم گرچه با این اظهارات تند موافق نبود، اما در جهت دفاع از حق آزادی بیان در درون اعضا و مقامات بلندپایه این رژیم، به دفاع از معاون ستاد کل ارتش برآمد. این دو فقط نمونه‌هایی از موارد اختلافی بین وزیر دفاع و نخست‌وزیر بود.

اکنون یک جدال تمام‌عیار سیاسی در داخل اسرائیل شکل گرفته است. این نبرد بین طیف‌های چپ و راست شکل نگرفته بلکه در درون اردوگاه راست به وجود آمده است. برخی از افراد در این جناح، بسیار تندرو محسوب شده و به هر بهانه از تمکین در برابر قانون طفره می‌روند. به این جهت بود که یعلون در سخنرانی به مناسبت اعلام استعفایش گفت به سیاست باز خواهد گشت تا با ملی‌گرایان تندروی اسرائیل مقابله کند.

اما فردی که به عنوان وزیر جدید دفاع اسرائیل انتخاب شده لیبرمن است، گرچه وی مدتی به‌عنوان وزیر امور خارجه خدمت کرده، اما در توصیف او از واژه قاتل استفاده می‌شود. شخصی که در آخرین جنگ غزه تلاش گسترده‌ای انجام داد تا یهودیان اسرائیلی، خرید از مغازه‌های عرب را تحریم کنند. او به دولتمردان اسرائیل پیشنهاد کرد برای تنبیه مصر که به ادعای وی به حماس کمک می‌کند، سد آسوان را بمباران کنند.

باید دانست مساله‌ای که در خارج از اسرائیل مهم بوده، تاثیرگذاری یک تصمیم در جهت کاهش تضاد و درگیری میان این رژیم با فلسطینیان است. بنابراین اگر نتانیاهو از مخالفت تندرو‌های جناح راست اسرائیل آسوده خاطر بود، امکان به نتیجه رسیدن نسبی مذاکره با فلسطینیان دور از ذهن نبود. اما حضور تندروها در کابینه او یک سد غیرقابل نفوذ به شمار می‌آید. در این میان، گرچه لیبرمن به‌عنوان یک چهره تندرو و بیگانه‌ستیز شهرت پیدا کرده است، اما در عین حال او یک سیاستمدار مصلحت‌گرا نیز هست که برخلاف بسیاری از افراد شاخص راست افراطی، از راه‌حل دو دولت (دولت فلسطینی در کنار اسرائیل) حمایت می‌کند.

منبع : جام جم