لباس عروس عروس دلیل شکست "تیمور لنگ"

روایت شده، جشنی که آشوریان همزمان با چهارم خرداد ماه بر اساس یک مراسم ملی - مذهبی برگزار می‌کنند، یادآور نبرد بین آشوریان و «تیمورلنگ» است که در آن آمدن زنان با لباس عروسی به میدان جنگ باعث تهییج روحیه آشوریان و شکست تیمور لنگ شد.

 چهارم خرداد ماه، جشن عروج عیسی مسیح برگزار می‌شود. این جشن همزمان با جشن «کلوسولاقا» یا «عروس آرایی» آشوریان ایران است. آشوریان در این روز بر اساس یک رسم ملی - مذهبی به بیرون از شهر می‌روند و جشن می‌گیرند. در این روز دختران کوچک با پوشیدن لباس عروسی و گرفتن سبدی از آذوقه بین مردم می‌گردند و اعاناتی برای مستمندان جمع می‌کنند. این کار نمادین‌، یادآور نبرد بین آشوریان و «تیمور لنگ» است که در آن آمدن زنان با لباس عروسی به میدان جنگ باعث تهییج روحیه‌ی آشوریان و شکست تیمور شد.

جشن «ارغاسوان/اریجاسوان»

محمدحسین موسوی در کتاب «جشن‌های ایران باستان» آورده است: اول خرداد روز جشن «ارغاسوان/اریجاسوان»، نام یکی از جشن‌های خوارزمی است که ابوریحان بیرونی نام بسیاری از آنها را همراه با جشن‌های سُغدی در«آثار الباقیه» آورده است. هیچکدام از دو تلفظ یاد شده در نسخه‌های خطی آثار الباقیه درست نیستند و به مرور زمان به دلیل نبود آشنایی کاتبان با نام‌های کهن،‌ شکل صحیح خود را از دست داده‌اند امروزه حتی تلفظ صحیح این نام‌ها نیز امکان‌پذیر نیست،‌ اما بیرونی معنای آن را نزدیک شدن گرما می‌داند. به روایت آثار الباقیه این جشن در نخستین روز ماه هروداد که شکل خوارزمی خرداد است‌، همزمان با کاشت کنجد برگزار می‌شده است. او این جشن را به دورانی کهن منسوب می‌کند. امروزه همچنان کاشت کنجد‌، پنبه‌، کرچک و دیگر دانه‌های روغنی در استان‌های مرکزی ایران و گاه همراه با مراسمی در «شصت بهار» انجام می‌شود.

جشن‌های ایران باستان

جشن«خردادگان»

ششم خرداد روز جشن «خردادگان»، جشنی در ستایش و گرامی‌داشت «خرداد» به معنای رسایی و کمال است. از چگونگی برگزاری این جشن در دوران باستان آگاهی دقیقی در دست نیست‌؛ اما چون خورداد به معنای رسایی و تندرستی است و در جهان مادی نگهبان آب است می‌توان این طور برداشت کرد که نیاکان در این روز به کنار چشمه‌ها، رودها و یا دریاها رفته و نیایش می‌کردند.

شاید فقدان نوشتارها و اطلاعات در مورد خرداد و امرداد به این دلیل باشد که چون ایران سرزمینی است که با کم آبی مواجه است نسبت به این دو امشاسپند کم توجهی شده باشد.

در آثار الباقیه آمده است که عید خردادگان و عید اشتاد روز ششم خرداد به معنای ثبات خلق و خرداد پادشاه خلق‌، اشجار‌، نبات و اذاله‌ی پلیدی از آبهاست. روز 26 خرداد اشتاد روز است؛ یعنی خداوند اشجار و نبات را در آن روز آفرید. مردم در این روز به نشانه‌ی این که خرداد به آب تعلق داشته‌، به کنار چشمه‌ساران‌، جویبار و رودخانه می‌رفتند و روز را به شادی می‌گذراندند و سعی می‌کردند صفات برجسته‌ی خرداد را سرلوحه‌ی زندگی خود قرار دهند. وجه مشترک این جشن با تیر و مرداد این است که با عنایت به فصل خرداد و اهمیت یافتن آب و بارندگی و با توجه به اینکه ایران به لحاظ جغرافیای طبیعی و تاریخی همواره در منطقه‌ای واقع شده که با کم آبی و خشکسالی مواجه بوده‌، این جشن بیشتر در میان طبقه کشاورز جا باز کرده است.

عید «شاووعوت»

این عید مصادف با 12 و 13 خرداد در تقویم ایرانی یا «عید هفته‌ها» از جشن‌های کلیمیان ایران است که به مدت دو روز به نام «یوم طوو»، پنجاه روز پس از «عید پسح» از ششمین و هفتمین روز از ماه سیوان عبری برگزار می‌شود. این جشن به مناسبت دریافت «تورات» توسط موسی و نزول ده فرمان بر بنی اسرائیل و همزمان با برداشت نخستین محصول گندم انجام می‌شود و در آن مردم از شب تا بامداد در کنیسه‌ها به خواندن تورات می‌پردازند. این جشن از جشن‌های سه‌گانه‌ی یهودیان است که هر فرد یهودی موظف بود در این اعیاد به زیارت «بت همیقداش‌» (معبدی که به عنوان خانة خدا توسط حضرت سلیمان بنا شد و مرکز انجام مراسم عبادی یهودیان است) برود.

عید «پنطیکاست»

چهارم ماه خزیران آشوری روز برگزاری «عید پنطیکاست» یا «نزول روح القدس» نزد آشوریان ایران است. «پنطیکاست» واژه‌ای یونانی و به معنی «پنجاهه» است زیرا عید حلول روح القدس پنجاه روز پس از «عید رستاخیز» عیسی مسیح است و همیشه در روز یک شنبه واقع می‌شود.

گل و گوجه عروس

همزمان با 29 خرداد ماه مراسمی به نام «گل و گوجه عروس» به ویژه در خراسان که همزمان با فرا رسیدن به بار نشستن درختان و رسیدن نخستین میوه‌های درختی برگزار می‌شود‌، در این مراسم در روزی تعیین شده بین اهالی روستا‌، میوه‌های نوبرانه را همراه با سبزی‌، کاهو،‌ آرد و روغن در سینی بزرگی چیده و به خانه‌ی نو عروسان می‌برند‌.

مراسم گل و گوجه عروس

عیدماه‌

بیست و نهم خرداد ماه و پنج روز مانده به سال نو طبری، جشنی برگزار می‌شود که مردمان سواد کوه مازندران آن را «عیدماه» می‌نامند و با آتش افروزی بر بلندی‌ها به شادی و بازی‌های گروهی می‌پردازند و گاه می‌کوشند تا جشن عروسی خود را در این هنگام برگزار کنند. در روستای «امامزاده حسن» سوادکوه این مراسم با آداب خاصی انجام می‌شود. این رسم به «جشن مردگان» نیز معروف است. بر اساس سنت رایج و باورهای مردم در زمان‌های قدیم «فریدون» پادشاه پیشدادی به خونخواهی پدرش «جمشید» شاه «آژی‌ دهاک»(ضحاک) را سرنگون می‌کند مردم خبر این پیروزی را در شب با آتش زدن بوته‌ها به یکدیگر اطلاع می‌دهند و فردای آن روز با برپایی جشن و مسابقه‌ی کشتی این پیروزی را گرامی می‌دارند. امروزه نیز اهالی روستاهای اطراف همگی به امامزاده حسن می‌آیند و علاوه بر خیرات کردن برای درگذشتگان خود و روشن کردن شمع روی مزارشان‌، تماشاگر مسابقه‌ی «کشتی سنتی لوچو» می‌شوند در این روز کشتی‌گیران سواد کوه در این محوطه گرد آمده و به مصاف با هم می‌روند در مناطق جلگه‌ای جشن مردگان در آرامگاه‌ها برگزار می‌شود.

جشن پایان بهار

سی و یکم خرداد آخرین روز فصل بهار است که در پایان این روز و با آغاز تابستان خورشید به بالاترین جایگاه خود می‌رسد. نام «خرداد» به معنای رسایی و کمال به همین مناسبت به این ماه داده شده است. به دلیل اینکه این زمان مصادف با جشن‌های آغاز سال نو در تقویم گاهنباری بوده است همانند پایان دیگر فصل‌ها جشن ویژه پایان فصل ندارد.

بازمانده‌هایی از جشن‌های آغاز سال نو و آغاز تابستان هنوز در برخی آیین‌های ایرانی باقی مانده است.