دیدگاه محقق‌داماد درباره روشنفکری دینی در ایران

 یک استاد حوزه و دانشگاه گفت:‌ تضارب آرا در حوزهای علمیه به نفع پیشرفت الهیات است که اگر تعطیل شود و به کسی اجازه نقد مخالف داده نشود پیشرفت الهیات میسر نمی‌شود.

آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد  با اشاره به معنی واژه "روشنفکری" اظهار کرد: روشنفکری در لغت به معنای عالِم است و عالِم یعنی فرد روشنفکر که این معنی در مقابل جاهل یعنی فردی که از نظر فکری تاریک است به کار می‌رود.

وی با بیان این‌که «خوشبختانه یکی از برکات انقلاب اسلامی ایران رشد حوزه‌های علمیه به طرف تفکر و اندیشه‌های جدید است» گفت: در زمانی که ما طلبه جوانی در حوزه‌های علمیه بودیم این حوزه‌ها در عرصه روشنفکری بسیار فعال بودند. اما باید بدانیم مسائلی که امروز از الهیات در حوزه‌های علمیه مطرح می‌شود در آن روز مطرح نبوده است.

این استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد:‌ ایران امروز ام القرای مباحث الهیات در جهان است. آن روز در جوامع اسلامی کشور مصر دانشگاه الازهر را داشت و مجلاتی منتشر می‌کرد که ما فکر می‌کردیم بیشتر جای تفکر در مباحث الهیات در کشور مصر وجود دارد، اما امروز ایران در مباحث الهیات پیشرفت‌های چشمگیری داشته است و از همه کشورهای اسلامی دنیا جلوتر است.

محقق داماد تاکید کرد: پیشرفت در مباحث الهیات به معنای عام است و ما در فلسفه اسلامی، حقوق اسلامی، تفسیر، تحلیل و سایر امور پیشرفت‌های چشمگیری داشته‌ایم. البته در حوزه‌های علمیه افکاری وجود دارد که با یکدیگر تضارب آرا دارند. یک عده افکاری دارند که اصرار دارند همه چیز به طور سنتی باشد و عده‌ای هم در همین حوزه‌ها مباحث جدیدتری را مطرح می‌کنند.

وی یادآور شد: این تضارب آرا به نفع پیشرفت الهیات است که اگر تعطیل شود و به کسی اجازه نقد مخالف داده نشود پیشرفت الهیات میسر نمی‌شود. خوشبختانه اکنون در جامعه این چنین نیست که اگر فردی اظهارنظر و یا اندیشه ورزی داشت کسی جلوی او را بگیرد.

این استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: بهترین استادهای اندیشه اکنون در مجامع الهیات در قم، تهران، مشهد و سایر شهرها فعال هستند و حضور دارند و می‌بینیم کتاب‌هایی در ایران منتشر می‌شود که در هیچ کجای دنیا مانند آن‌ها نیست و مباحث الهیات را به زیبایی و در حد بالا در این کتاب‌ها بیان می‌کنند. این تحول الهیات در ایران یک تحول چشمگیر است که منجر به روشنفکری دینی می‌شود.

محقق‌داماد تاکید کرد: در هیچ جا مثل ایران نسبت به مباحث پزشکی این گونه پیشرفت نبوده است. هم‌چنین در فقه هنر و اندیشه حقوقی نیز مباحثی مطرح می‌شود که بسیار ارزشمند هستند. در اندیشه حقوقی برابری و تطبیق و مقارنه میان حقوق اسلامی و غربی تنها در ایران انجام می‌شود و در جای دیگری این چنین پیشرفت‌هایی که در ایران رخ داده است را نمی‌بینیم.