برنامه القاعده برای رقابت با داعش در سوریه

 گروه القاعده در پاکستان که پس از یک دهه حملات پهپاد آمریکا بسیار ضعیف شده است، اکنون به این نتیجه رسیده است که آینده اش در سوریه رقم خواهد خورد. به گفته مقامات اطلاعاتی و ضد تروریستی آمریکا و اروپا، این گروه تعدادی از نیروهای باتجربه خود را در سوریه مستقر کرده است.

 به نقل از نیویورک تایمز، استقرار تروریست‌های القاعده در سوریه، نشان‌دهنده افزایش اهمیت این کشور برای این گروه  است و به عقیده مقامات غربی حاکی از تشدید رقابت خونین این گروه با گروه داعش است.

جنگجویان این گروه دستور برپایی ستاد فرماندهی دیگری در سوریه را دارند تا زمینه برای برپایی احتمالی یک امارت توسط جبهه نصرت (گروه وابسته به القاعده) فراهم شود و به رقابت با گروه داعش بپردازند.تلاش برای تشکیل یک امارت یا دولت مستقل رسمی، تغییری بزرگ برای القاعده و گروه وابسته‌اش است که اکنون زمینه را برای تحقق این هدف آماده می‌دانند. این رخداد خطر وقوع حملات تروریستی به آمریکا و اروپا را افزایش خواهد داد.

نیروهای القاعده سال‌ها است که در سوریه حضور دارند. ایمن الظواهری رهبر این گروه در پاکستان، در سال 2013 برای تقویت جبهه نصرت مبارزان ارشد خود را در سوریه مستقر کرد. یک سال بعد، الظواهری گروهی وابسته به نام "خراسان" را به سوریه فرستاد که بنا به گفته مقامات آمریکایی حملات تروریستی به این کشور را طرح‌ریزی می‌کنند.

به گفته تحلیلگران، حضور پایدار این گروه در سوریه فرصتی باارزش برای آن‌هاست. حضور پایگاه القاعده در سوریه نه‌تنها فاصله حملاتی به اروپا را کاهش می‌دهد، بلکه این گروه از عضویت جنگجوهای جدید و حمایت تدارکاتی عراق، ترکیه، اردن و لبنان نیز بهره می‌برد.

الظواهری در بیانیه‌ای صوتی منتشرشده در اوایل ماه مه، همکاری نیروهای القاعده با جبهه نصرت برای تشکیل پایگاهی در سوریه را بلامانع دانست. اما برخی از رهبران جبهه نصرت بازمان بندی این اقدام مخالف‌اند و در نتیجه هنوز اقدامی صورت نگرفته است.

چارلز لیستر عضو ارشد موسسه خاورمیانه در فارین پالسی گفت: " اتحاد امارت القاعده و یک گروه احیا شده‌ی مرکزی در شمال سوریه سبب افزایش قدرت و اعتمادبه‌نفس این سازمان در کل دنیا می‌شود."

وی افزود: "القاعده خود را به‌عنوان گروهی هوشمند، روشمند و پایدار جلوه می‌دهد که برخلاف گروه داعش، استراتژیِ هماهنگ‌تری با مسلمان‌های سنی اتخاذ کرده است."

به عقیده لیستر و دیگر کارشناسان، القاعده و داعش هر دو هدف نهایی مشابه ای دارند: تشکیل یک حکومت اسلامی؛ اما از تاکتیک‌های متفاوتی استفاده می‌کنند. گروه داعش به‌سرعت کنترلی خشن و یک‌جانبه بر مناطقی از عراق و سوریه را در دست گرفت و اعلام استقلال کرد. اما جبهه نصرت با کمک دیگر گروه‌های شورشی و مخالف بشار اسد، در پی کنترل برخی مناطق است.

مقامات آمریکا می‌گویند گروه داعش با تروریست‌های خون‌خوار و نفوذ رسانه‌ای‌اش در رتبه تروریست‌های جهانی، القاعده را تحت‌الشعاع قرار داده است. از سپتامبر 2014 تاکنون، بسیاری از جنگجویان گروه خراسان ازجمله رهبر این گروه محسن الفضلی، در هشت حمله هوایی از سوی آمریکا در شمال غرب سوریه کشته شدند.

به تخمین تحلیلگران سازمان اطلاعاتی آمریکا، گروه داعش حدود 19 تا 25 هزار نیرو در عراق و سوریه دارد. جبهه نصرت حدود 5 تا 10 هزار مبارز در سوریه دارد. تفاوت امارت القاعده با خلافت گروه داعش در این است که امارت قصد حکومت بر تمام مسلمانان جهان را ندارد.

به گفته برخی مقامات حقوقی و اطلاعاتی آمریکا و اروپا، انتقال آرام اما مداوم نیروهای القاعده به سوریه، روی‌آوری ناامیدانه به پناهگاه خطرناکی است که در مرکز هرج‌ومرج و نابسامانی‌های این کشور قرار دارد.

کول استیو وارن یک سخنگوی نظامی در بغداد از پایگاه تحت رهبری آمریکا در عراق و سوریه گفت: " همیشه یک جنبش پایدار وجود داشته است و همچنان خواهد داشت."

حضور رهبران ارشد و باتجربه القاعده در سوریه- که برای برخی از آن‌ها جایزه‌های چندین میلیون دلاری تعیین‌شده است- زنگ خطری برای واشنگتن و متحدانش در اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا می‌باشد.

جان برنان رییس سازمان اطلاعات آمریکا در شبکه NBC اعلام کرد: "قسمت عظیمی از القاعده را نابود کردیم. البته این گروه به‌طور کامل از بین نرفته است و باید قدم بعدی آن‌ها را پیش‌بینی کنیم."

ارزیابی‌ها درباره القاعده و جبهه نصرت در سوریه از مصاحبه با بسیاری از مقامات اطلاعاتی و ضد تروریستی آمریکا و اروپا به دست می‌آید که اکثر آن‌ها از اخبار محرمانه مطلع هستند. این مقامات همچنین نظرات عمومی و فعالیت‌های اعضای این دو گروه در رسانه‌های اجتماعی را تحلیل می‌کنند.

یکی از این مقامات اطلاعاتی غرب، به بررسی فعالیت‌های سیف العدل عضو ارشد نیروهای رهبری القاعده مشغول است. سیف العدل پس از مرگ بن لادن در پاکستان در سال 2011، بلافاصله رهبری گروه را به دست گرفت. از موقعیت سیف العدل در سوریه یا آفریقای شمالی اطلاعاتی در دست نیست.

سیف العدل که گفته می‌شود در دهه پنجاه زندگی خود بسر می‌برد، در لیست خطرناک‌ترین تروریست‌های تحت تعقیب اف . بی . آی قرار دارد و به دست داشتن در بمب‌گذاری سفارت آمریکا در آفریقای شرقی در سال 1998 متهم است. برای او جایزه‌ای 5 میلیون دلاری تعیین‌شده است.

مایکل اسمیت از سازمان تحقیقات تروریستی "کرونوس ادوایزری" می‌گوید: "سیف العدل به‌عنوان مشاور ارشد شبکه‌های القاعده در سوریه می‌تواند نقش مهمی در شکل‌گیری استراتژی‌های این گروه داشته باشد و به موفقیت‌های امیدبخش این گروه دامن بزند."

نحوه و زمان شکل‌گیری یک امارت در سوریه توسط القاعده نامعلوم است. در سال 2012 جبهه نصرت به‌عنوان انشعابی از القاعده در عراق شکل گرفت که بعدها تحت رهبری ابوبکر بغدادی خود را یک حکومت اسلامی برای مبارزه با دولت بشار اسد معرفی کرد. در همان سال، آمریکا جبهه نصرت را گروهی تروریستی اعلام کرد.

اما در سال 2013 زمانی که ابوبکر بغدادی تشکیل گروه داعش را اعلام کرد، جبهه نصرت از پیوستن به او خودداری کرد و در مقابل وفاداری خود به الظواهری در پاکستان را اعلام کرد. این مسئله رقابتی خونین میان جبهه نصرت و داعش به راه انداخت.

اکنون رهبر القاعده قصد دارد شکست‌های خود در پاکستان را با ایجاد امارتی در سوریه جبران کند. بسیاری از گروه‌های شورشی در سوریه که در کنار گروه نصرت علیه بشار اسد مبارزه می‌کنند، با شکل‌گیری یک امارت مخالف‌اند زیرا می‌ترسند سبب تفرقه میان مخالفان اسد شود.

فیراس ابی علی تحلیلگر ارشد مسائل سیاسی در لندن می‌گوید: " از دیدگاه مذهبی، القاعده تنها زمانی می‌تواند اعلام تشکیل یک امارت یا حکومت کند که شرایط برای رهبری و هدایت مؤثر آن فراهم باشد. القاعده نمی‌تواند اعلام به تشکیل امارت کند زیرا خود خلافت گروه‌های دیگر را قبول ندارد و آن‌ها را رد می‌کند."