تغییر مسیری که نیازمند زمان است

آنچه که مشهود است بعد از توافق هسته ای و اجرایی شدن برجام، ایران از کمند حلقه تنگ تحریم ها و دیوارهای زمخت اقتصادی که به دور کشور کشیده شده بود خارج شد، تحریم ها برداشته شد، بخش هایی از پول های بلوکه شده ایران آزاد شد و علاقمندی از سوی کشورها و سرمایه گذاران خارجی برای ورود به کشور ایجاد شد. اما مسئله تعاملات بانکی کشورهای اروپایی با ایران همچنان با کش وقوس و با روندی کند به پیش می رود. سوال این است که چرا با وجود این که جان کری در هفته گذشته با مدیران ارشد و بانکداران عمده اروپایی دیدار کرد و مانعی در ارتباط آنها با ایران ندید و اعلام کرد که آمریکا را بهانه عدم ارتباط با ایران نکنید، بازهم نوعی ترس و امتناع از سوی بانک های بزرگ اروپایی برای ورود به ایران وجود دارد؟ مشکل کار کجاست؟ ایران؟ اسرائیل و عربستان؟ تداخل تحریم ها یا عنصر زمان؟ این موضوع را با دوتن از کارشناسان اقتصاد بین الملل در میان گذاشتیم که در ادامه خواهید خواند.

تحریم ها در دوره ای که علیه ایران اعمال شد تنها و تنها به مسئله هسته ای مربوط نبود، بلکه به سیاست های نظامی،منطقه ای و نوع کنشگری ایران در منطقه ارتباط داشت. همانطور که تحریم ها در مدت زمانی طولانی و با توجه به کنش ها و واکنش های طرفین اعمال می شد، لغو آنها نیازمند زمان و کنش ها و واکنش های مناسب است. بخش مهم و حساس این روابط به تعاملات بانکی با ایران باز می گردد. همگان می دانند مهمترین عنصر در دنیای امروز اقتصاد است. و بانک و ارتباطات بانکی از ملزومات و پایه ارتباطات اقتصادی است. اما طبیعتا اقتصاد با دیگر مسائل چنان آمیخته و درهم می شود که هم بر آنها تاثیر می گذارد و هم تاثیر می پذیرد. برای نمونه ایران دچار شدیدترین تحریم های اقتصادی شد، اما دلیل آن چه بود؟ بخشی از تحریم ها مربوط به مسائل حقوق بشری و حمایت از تروریسم است و بخش دیگر به مسائل هسته ای و تقویت توان نظامی ایران بر می گردد. اما این حوزه ها چنان با هم در پیوندند که بصورت ناخودآگاه بر دیگر حوزه ها تاثیر دارند.

سیاست خارجی تهاجمی و سیاست خارجی تعاملی

مهمترین عامل تحریم ها به نحوه تعامل و کنش های ایران در سطح بین المللی مربوط است. سیاست خارجی ابزار کسب حداکثر منافع با روش های معقول در عرصه بین الملل است. اما همین ابزار گاه چنان از ویژگی های عقلانی تهی می شود که صدمات جبران ناپذیری بر پیکره یک کشور وارد می کند. هر گاه ایران و یا هر کشوری، در سیستم موجود با سلسله مراتب قدرت ها، با دیدگاهی ایدئولوژیک و احساسی خواه درست یا نادرست بدون توجه به منافع ملی و با سیاست های پوپولیستی و تهاجمی و بدون اینکه دستاوردی داشته باشند دست به کنش های کذایی بزنند، کشور و جامعه را به ورطه نابودی می کشانند. نمونه بارز آن را در دولت احمدی نژاد دیدیم که ارتباط ایران با عالم خارج قطع شد و ایران به صورت جزیره ای متروک در دنیای ارتباطات به سر می برد. اکنون که سیاست خارجی ایران از آن حالت گذشته احساسی و ایدئولوژیکی خارج شده و روند عقلانی بر آن حاکم شده شاهد هستیم که پرونده دوازده ساله هسته ای بسته شد و تحریم ها لغو شد، تعدد سفرهای مقامات خارجی و آزاد شدن پول های بلوکه شده ایران از دستاوردها ی چنین سیاستی است. ورود موشک های اس 300 نیز پیامد چنین سیاست تعاملی بود.

واهمه بانک های بزرگ اروپایی در برقراری رابطه با ایران

اما چرا بانک های بزرگ اروپایی از برقراری مجدد رابطه با ایران واهمه دارند با ذکر مقدمه ای وارد پاسخ معاونان وزارت خارجه و کارشناسان اقتصاد بین الملل می شویم. اولین نکته به میزان ریسک پذیری و خطراتی که بانک ها در ارتباط با بانک های ایرانی می خواهند بر قرار کنند بر می گردد. ریسکی که یک طرف آن به نگاه آنها به مخالفان دولت و فشارهای مختلفی که بر دولت به روش های مختلف می گذارند و همچنین ترسی که از بازگشت حاکم شدن روندی که در دولت قبل بر ایران حاکم بود بر می گردد معمولا گفته می شود سرمایه جایی وارد می شود که ثبات بیشتر و ریسک کمتری داشته باشد. بخشی از واهمه به خاطر هزینه های هنگفت و جریمه های کلانی است که از سوی آمریکا علیه آنها اعمال شد و بخش دیگر نیز به کارشکنی رقبای منطقه ای ایران در سطح منطقه(عربستان و رژیم صهیونیستی ) بر می گردد و از طریق لابی گری تلاش دارند تا مانع برقراری چنین روابطی شوند.

روانچی: تضمین دادن ایران به آنها معنایی ندارد

تخت روانچی روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: طبق خبرهایی که از طریق رسانه ها درباره نشست وزیر خارجه آمریکا با اروپایی ها دریافت کرده ایم این مذاکرات در مجموع بد نبوده ولی چیزی که مهم است آن است که درعمل چه اتفاقی می افتد. معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی درباره ادعای برخی رسانه ها که نوشته اند اروپایی ها از ایران تضمین خواسته اند، گفت: چنین بحثی درست نیست . من هم در برخی رسانه ها این خبر را خواندم. این موضوع ربطی به ایران ندارد . وی افزود: در تعاملات بانکی بین دو طرف چنین تضمین هایی بی معنی است. اگر این همکاری از نظر اقتصادی مناسب است ادامه می دهند و اگر مناسب نباشد کار نمی کنند . در این کارها صرفا مولفه های اقتصادی را مد نظر قرار می دهند. معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد:اصلا تقاضای چنین تضمینی بی معنی ندارد.

عراقچی: بانک‌های اروپایی به دلیل لابی صهیونیستی با ایران کار نمی‌کنند

به گزارش آنا، معاون امورحقوقی و بین‌الملل وزیر امورخارجه گفت:«‌ لابی‌های تندرو داخل آمریکا، رژیم صهیونیستی و برخی کشورها همچون عربستان با اهرم ایران هراسی درتلاشند تا به قول خودشان ایران نتواند میوه‌های حاصل از برجام را برداشت کند.» سید عباس عراقچی افزود: «هنوز بانک‌‌های بزرگ اروپا تعاملات خود را با بانک‌های داخل کشور آغاز نکرده‌اند اما برخی بانک‌های متوسط و کوچک این قاره تعامل و گشایش ال سی با بانک‌های ایران داشته‌اند.» وی گفت: «تداخل تحریم‌های اولیه و لابی‌های تندرو داخل آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان به منظور ایران‌هراسی باعث شده است که بانک‌های اروپایی اعتماد لازم را برای همکاری با بانک‌های ایرانی نداشته و در تردید باشند.» عراقچی با بیان اینکه ما در این مدت در وزارت امور خارجه برای رفع این مشکل فشارهایی را به طرف‌های مقابل وارد کرده‌ایم افزود: «این اقدامات باعث شد دولت‌های اروپایی و آمریکایی حرکت‌هایی داشته باشند اما هنوز این موضوع با تعلل پیش می‌رود و به نظر می‌رسد این معضل به تدریج رفع می‌شود البته ضعف در انضباط مالی بانک‌های داخلی نیز در باقی ماندن این مشکل بی‌تاثیر نبوده که در این باره بانک مرکزی در تلاش برای رفع آن است.»

تعاملات بانکی نیازمند زمان است

مهدی تقوی کارشناس اقتصاد بین الملل در گفت و گو با ابتکار در مورد این ترس و واهمه گفت: یک قسمت از این مشکل به نظام بانکی کشورها بر می گردد. بانک مرکزی در هر کشوری بانک های تجاری آن کشور را کنترل می کند و مواظب است که ورشکست نشوند و مقررات و استاندارد هایی که در سطح جهانی وجود دارد رعایت کنند. بانک های ایران بواسطه یک دهه تحریم های فشرده از تعامل و ارتباط و این استاندارد ها محروم بودند. الان خیلی زود است که صدماتی که تحریم ها زده در عرض یک شب بهبود پیدا کنند و روابط بانکی و سیستم مالی ما به روال عادی برگردد. تقوی افزود: خراب کردن در هر حوزه ای راحت است، اما ساختن امری زمان بر و طولانی مدت است. همانطور که مشاهده کردیم و اکنون نیز ملاحظه می کنیم بعد از توافق هسته ای تحریم ها برداشته شد، پول های بلوکه شده ایران آزاد شد و خارجی ها علاقمندند که در ایران سرمایه گذاری کنند، پس نباید عجله کرد چرا که این امر مانند زمان اعمال تحریم ها زمان بر است.

آینده مملکت وابسته به تعامل با خارج است

این کارشناس مسائل اقتصادبین الملل افزود: آینده مملکت، اقتصاد و رونق کسب و کار مردم نیازمند تعامل با خارج است. مخالفان دولت اگر به صورت عقلانی به این موضوع فکر کنند به این نتیجه خواهند رسید. مخالفان دولت نیز دارای کارخانه و صنایع هستند و اگر ارتباط با خارج نباشد طبیعتا هزینه تولید آنها افزایش پیدا می کند و اگر به سوی عقلانیت و بهبود روابط با خارج قدم بردارند خودشان نیز از این رابطه منتفع خواهند شد، مردم هم منتفع خواهند شد چرا که لغو تحریم ها و رشد اقتصادی در نتیجه ارتباط با جهان خارج می تواند سبب بهبود اشتغال و کسب و کار و کاهش تورم و رکود شود. در مورد تداخل تحریمی باید گفت که مسلما مذاکرات فشرده و طولانی مدت هسته ای به این موضوع پرداخته و مشخص کرده که کدام تحریم هسته ای است و کدام غیر هسته ای است. در ثانی بعد از اجرایی شدن برجام ملاحظه می شود که هم آن طرف تمایل به ارتباط دارد و هم ایران مشتاق رابطه است، در نتیجه اگر مخالفان دولت کارهای عجیب و غریب نکنند و برجام اجرایی شود اقتصاد و روابط اقتصادی و تجاری هم بهبود خواهد یافت.و وظیفه این است که کسانی که قدرت اعمال دارند این موارد را به مخالفان و اقدامات نابهنجار آنها گوشزد کنند. در آخر هم باید حوصله کرد زیرا این امر نیازمند زمان است.

روند شکل گیری تحریم ها زمان بر بود برداشتن آنها نیز زمان بر است

بهنام ملکی دیگر کارشناس مسائل اقتصاد بین الملل در گفت و گو با ابتکار اظهار کرد: باید دقت داشته باشیم که خود روند شکل گیری تحریم ها امری زمان بر و در طول مدت زمان شکل گرفت و این گونه نبود که تحریم ها امروز تصویب شود و فردا علیه ایران اعمال شود، بلکه این امر در مدت زمان طولانی با مذاکره، رایزنی داخلی و خارجی، اجماع بازیگران خارجی و داخلی و همراهی دیگر کشورها به ثمر نشست. با توجه به اینکه این عملیات تخریبی زمان بر بود از بین رفتن این عملیات و بهبود رابطه اقتصادی و لغو تحریم ها نیز زمان بر خواهد بود. ملکی ادامه داد: بواسطه برجام بخشی از تحریم ها لغو شدند و مقاومت هایی از ابتدای شکل گیری برجام و توافق هسته ای وجود داشت و الان هم وجود دارد. قسمت اخیر مقاومت ها به طور طبیعی ناشی از این است که آخرین تلاش ها را انجام می دهند که لغو تحریم ها عملیاتی نشود. اما با وجود این مقاومت ها مشهود است که گشایش هایی صورت گرفته است، اما به نظر می رسد که ادامه این روند نیازمند ارتباطات بیشتر و کارشناسی موثرتر و دیپلماسی اقتصادی فعال تری است تا این موانع برداشته شود. نیروهایی که در جهت سازندگی تلاش می کنند باید در این جهت گام بردارند و به تلاش های خود بیافزایند. این کارشناس مسائل اقتصاد بین الملل در پایان گفت: جامعه ای که به سمت علم گرایی و عقل گرایی حرکت کند از روندهای مخرب جلوگیری می کند و در جامعه ای که ملاحظات عملی جای ملاحظات احساسی را بگیرد، جامعه از سیاست زدگی مفرط خارج و عقلانیت مانع اقدامات احساسی خواهد شد.