نظر مشاور معاونت قوانين مجلس درباره وضعیت حج

  س از آنکه در زمستان ۹۴ به دنبال بالارفتن عده‌ای از سفارت عربستان در تهران و قطع روابط دیپلماتیک دو کشور، کرکره حج ایرانی‌ها پایین آمد، این روز‌ها اخبار مختلفی درباره سرنوشت حج تمتع امسال مطرح شده است. برخی مقامات ایرانی از منتفی بودن حج خبر داده‌اند و برخی دیگر، از احتمال اعزام زائران در صورت نتیجه بخش بودن مذاکرات و پذیرش شروط ایرانی  ها سخن به میان آورده‌اند. اما به هر صورت، مشتاقان حج وآن‌ها که امسال نوبت سفرشان بود، در بلاتکلیفی به سر می‌برند و از سویی برخی موضوعات همچون اعزام زائران از طریق عراق و سوریه نیز در فضای مجازی مطرح شده است. با اين حال در روزهاي آينده قرار است مذاکراتی تازه برای بررسی آخرین وضعیت اعزام زائران ایرانی به حج ۹۵ برگزار شود. دکتر «مجید نصیر‌پور»، مشاور معاونت قوانين مجلس درباره آخرین وضعیت حج ۹۵ و اینکه آیا برای حج باید منتظر راه های سوری و عراقی بود، گفت‌وگویی با «قانون» انجام داده که در ادامه می‌خوانید: 

  حج، سفری با محسنات پرشمار

مشاور معاونت قوانين مجلس با بیان اینکه مردم بی‌صبرانه منتظر انجام اعمال حج تمتع هستند، می‌گوید: باتوجه به میزان سهمیه ایران در اعزام حجاج که باعث شده مردم سال‌های طولانی در نوبت برای اعزام باشند، عطش براي حج واجب زیاد است. طبيعتا این سفر می‌تواند مزایا و محسنات متعددی داشته باشد که بر اهمیت آن می‌افزاید. وی با اشاره به اینکه انجام این سفر عمل به یکی از فرامین خداوند است که در قرآن نیز به آن تاکید شده ،می‌افزاید: کسانی که استطاعت مالی دارند، انجام حج برایشان یک امر واجب است و این سبب شده مردم میل به سفر داشته باشند و مسئولان دولتی هم باید در تدارک آن تلاش کنند. از سویی، در این سفر الهی اتفاقات زیادی می‌افتد و از جمله آن، تعامل میان ملت‌های مسلمان در ایام حج است که می‌تواند زمینه ارتباطات اجتماعی زیادی را فراهم کند. نصیرپور با بیان اینکه حضور اجتماع بالای2میلیون نفری در حج می‌تواند زمینه انتشار آرمان‌های امام، انقلاب و رهبری را داشته باشد، تصریح می‌کند: نظام ما صرف نظر از اینکه یک دولت و حکومتی در جغرافیای ایران است، حامل پیام‌هایی است که ریشه در انقلاب اسلامی دارد و یکی از  زمان‌هایی که می‌توان آرمان‌های امام و انقلاب را منتشر کرد، قطعا ایام حج است. به جز این، اعزام زائران، رفت وآمد‌ها و تعاملات در حج، تجربه مدیریتی برای مسئولان و مردم دارد که بسیار با ارزش است. وی با بیان اینکه اعمال حج یک نوع معنویت را در سطوح مختلف کشور منعکس می‌کند، می‌گوید: به خصوص با تلاشی که رسانه ملی دارد از ماه‌ها قبل از حج، فضای کشور رنگ و بوی آن را می‌گیرد و ایام حج به یک کلاس آموزشی تبدیل می‌شود که ۸۰ هزار نفر ایرانی به حج می‌روند و اگر مسئولان بعثه برنامه ریزی دقیق کنند، می‌توانند دوره‌های معارف اسلامی را داشته باشند که برای جامعه در ساخت فضای معنوی بسیار مفید است. 

   ضرورت تامین الزامات امنیتی حج

مشاور رئیس سازمان حج و زیارت با تاکید بر اینکه تحقق این محسنات حج، یک الزاماتی دارد که باید حتما رعایت شود، تصریح می‌کند: تامین امنیت و سلامت روانی زائران و خانواده‌های آنها از مهم‌ترین الزاماتی است که باید در اعمال حج رعایت شده و یکی از اولویت‌های اصلی برای دولت است. امنیت جانی برای دولت اهمیت ویژه‌ای دارد و تک تک افرادی که به حج می‌روند، خانواده آنها منتظر بازگشت زائرشان هستند که تامین آن بر عهده میزبان است. از سویی حفظ شان و جایگاه مسافران بسیار مهم است، وقتی افراد برای سفر ویزا تامین می‌کنند، حفظ  شأن آنها بر عهده کشور ویزا دهنده است و به طور برابر باید آن را رعایت کند. متاسفانه یک مشکل مهمی که در عربستان وجود دارد، این است که دولت سعودی تفاوت جدی بین فرق مسلمان قائل می‌شود. این درشرایطی است که عمل حج برای همه مسلمانان یکسان است اما سعودی‌ها تفاوت زیادی را میان مسلمانان ایجاد می‌کنند. نصیر‌پور به یکی دیگر از مشکلاتی که در حج از سوی سعودی‌ها ایجاد می‌شود، اشاره کرده و می‌گوید: یکی از اشکالات اساسی  اي  که در سال‌های اخیر به دولت سعودی وارد است، این است که با تغییرات مدیریتی اي  که در سطوح کلان دولت عربستان رخ داده، متاسفانه افراد کم تجربه روی کار آمده‌اند که توانایی لازم را در صیانت از سلامت روانی و جانی مسافران از خود نشان نمی‌دهند. از سوی دیگر، یکی از اشکالات جدی به دولت عربستان این است که مناسبات سیاسی و بین‌المللی را در فریضه حج مداخله می‌دهند. طبیعتا مادامی که آنها بخواهند موضوعات سیاسی را با حج دخالت دهند، جمهوری اسلامی برخورد مناسبی را  با آنهاخواهد کرد. وی اظهار می‌دارد تا زمانی که الزامات از سوی دولت سعودی رعایت نشود و تضمین مکتوب برای تامین امنیت ندهند، نمی‌توان امیدوار بود که در حج امسال، اتفاقات سال‌های قبل تکرار نشود. 

  اتفاقات حج، تعمدی نبود

 «معتقدم در برخی اتفاقات سال‌های قبل حج، شاید مقصر اصلی کم توجهی در پروژه‌های مهندسی و فنی بوده و تعمدی برای اینکه حتما اتفاقی رخ دهد و جان تعداد زیادی از زائران به مخاطره بيفتد، نبوده است.» نصیرپور با بیان اینکه به هر حال نتیجه تصمیمات و رفتارهای مدیریتی سعودی‌ها این بوده که اتفاق وحشتناکی در سال گذشته رخ داد، می‌گوید: اين امر  این نگرانی را ایجاد کرده که اگر این تصمیمات در حج دوباره تکرار شود، دوباره مردم زیادی آسیب خواهند دید. در چنین شرایطی، دولت باید با وسواس نسبت به این موضوعات برخورد داشته باشد و حداکثر تضامین را در تامین امنیت جانی زائران دریافت کند و مادامی که این خواسته برآورده نشود، نباید اصرار بر اعزام مردم شود. مشاور معاونت قوانين مجلس با تاکید بر اینکه مسائل سیاسی و بین المللی خاورمیانه تاثیر بیش از حدی را روی رفتار سعودی‌ها گذاشته که قابل قبول نیست، اظهار می‌دارد: ممکن است این اتفاقات در هر کشوری بیفتد و اگر بخواهیم آن را به مسائل زیارتی حج و مسئولیت‌های فراملی دولت سعودی تعمیم بدهیم، تصمیم درستی نیست و سعودی‌ها باید از آن پرهیز کنند. آن‌ها در زمان مشخصی میزبان تعداد زیادی از مسلمانان دنیا هستند و این مسئولیتی فراملی است که اگر موضوعات سیاسی بر آن دخالت داده شود می‌تواند به مسائل شرعی مردم آسیب بزند. 

  سفر به هر قیمتی را نمی‌خواهیم

دکتر نصیر‌پور با تاکید بر اینکه سفر حج به هر قیمتی را به صلاح نمی‌دانم، می‌گوید: باتوجه به تجربه‌ای که در حج دارم، معتقدم نباید اصراری بر اعزام زائر داشته باشیم تا زمانی که نظرات ما تامین شود. وی درباره اینکه در هفته‌های اخیر موضوعاتی همچون اعزام زائر از طریق عراق و سوریه در برخی رسانه‌ها مطرح شده است، می‌گوید: اینکه افرادی بخواهند از سایر طرق به حج بروند، درآنجا مسافر فردی محسوب می‌شوند و دولت سعودی راجع به این افراد مسئولیت مشترک دارد. اما در داخل، دولت در ارائه خدمات کنسولی برای این افراد دچار مشکل خواهد شد و می‌تواند برای او حاشیه‌هایی داشته باشد. البته معتقدم اگر این اتفاق – سفر حج از طریق عراق و سوریه – نیز بيفتد، تعداد زائران از این طریق زیاد نخواهد بود. با توجه به شرایط منطقه و محدودیت‌هایی که در این زمینه وجود دارد، این مسیر قابل اعتماد نیست و به نظر نمی‌آید مردم هم خیلي تمایل به استفاده از این مسیر  راداشته باشند. این موضوع، موضع سازمان حج و زیارت نیست و علاقه‌ای به انجام آن ندارد و مخالف است. وی در پایان با اشاره به اینکه حج یک مقوله بالادستی است و دولت تصمیم گیرنده نهایی در آن نیست، خاطرنشان می‌کند: ‌ شورای عالی حج که مسئولان ارشد نظام در آن هستند، تصمیم نهایی درباره حج را خواهند گرفت و نظر شخص مقام معظم رهبری در این باره نظر اصلی است. اکنون نمی‌توان به طور قطعی درباره تصمیم نهایی حج گفت اما با دورنما و‌شناختی که از رفتار سعودی‌ها داریم، به نظر می‌آید مذاکرات در این زمینه به نتیجه نمی‌رسد.