چرا مصر به اتحاد "ضد ایرانی" سعودی ها وارد نشد؟

 وبسایت المانیتور در گزارشی نوشت: "ریاض کنترل قاهره را به دست می گیرد." این تفکری بود که پس از سفر ملک سلمان به مصر ایجاد شد.

در این سفر پنج روزه، قراردادها و توافقنامه های بسیاری از سوی دو کشور مصر و عربستان امضا شد. از جمله توافقنامه انتقال مالکیت دو جزیره مصری به عربستان. تصمیمی که باعث شد هزاران شهروند مصری در اعتراض به آن وارد خیابان ها شوند.

سیاست سعودی ها در قبال ایران، در حال حاضر در کانون سیاست خارجی این کشور قرار دارد. به همین دلیل سیاست منطقه ای ریاض و تغییرات آن که با هدف افزایش گزینه های پیش روی عربستان پیش می رود، باید با در نظر داشتن این موضوع مورد بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر مصر در حال مبارزه با تروریسم و نا آرامی های داخلی است و تلاش می کند وضع اقتصادی خود را بهبود بخشد.

با مشارکت یک کشور قدرتمند و یک کشور ضعیف، می توان انتظار داشت نفوذ عربستان با پیروی مصر در این کشور افزایش یابد؛ اما آیا اتحاد منطقه ای میان عربستان و مصر ایجاد می شود؟ با توجه به اولویت های مصر و سیاست این کشور درباره سوریه و یمن، می توان گفت این کشور به خوبی در حال اجرای نقش تازه به دست آمده خود است.

تهران نقش مصر را در آینده خاورمیانه مثبت پیش بینی کرده است. برای ایران، یک مصر مستقل که سعودی ها را به چالش می کشاند، جایی برای نگرانی ندارد. تاریخ ثابت کرده است نقش تاثیر گذار مصر از سوی عربستان مورد قبول نیست. از سوی دیگر مصر تاثیرگذار، به معنای خاورمیانه متعادل یا دست کم سیاست های متعادل تر کشورهای عربی است.

با این که رئیس جمهور مصر، عبدالفتاح سیسی، بر مسائل داخلی متمرکز شده است، وی علاقه مند است سیاست های منطقه ای متفاوت خود را در برابر رئیس جمهور سابق، محمد مرسی، نیز به نمایش بگذارد. سیاست های سیسی درباره یمن و سوریه بسیار متفاوت با سیاست های مرسی است. مصر در تلاش است از یک سو رفتار خود درباره مصر و یمن را متعادل کند و از سوی دیگر رابطه خود را با کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، یمن، ترکیه و سوریه تعادل بخشد. این کوشش برای ایجاد تعادل، با سیاست های ایران هیچ مغایرتی ندارد. بلکه می توان گفت ایران و مصر هیچ گاه رابطه ای نزدیک تر با یکدیگر نداشته اند.

به همین دلایل سعودی ها در تلاش هستند مصر را وارد اتحاد خود علیه ایران کنند. آن ها می خواهند سیسی توجه خود را بر "بحران ایران" قرار دهد. سعودی ها باور دارند این اتفاق می تواند تعادل قدرت منطقه را به سود آن ها تغییر دهد. تاکنون اخبار بسیاری مبنی بر تلاش سعودی ها برای تشکیل مثلثی میان مصر، ترکیه و خودشان بر علیه ایران منتشر شده است. در حالی که این گزارش ها باید خبر بدی برای تهران محسوب شود، توجه خاصی به آن ها نشده است. این موضوع به این معنا نیست که ایران نسبت به منطقه بی توجه شده است، بلکه به این معنا است که ایران به سیاست های مصر و عربستان توجه نمی کند.

در حال حاضر چهار دلیل ممکن برای واکنش فعلی ایران وجود دارد:

هزینه های بالا: متحد شدن عربستان و مصر به معنای افزایش هزینه های عربستان است. حفظ این کشور به عنوان متحد در دراز مدت می تواند برای عربستان چه در زمینه های سیاسی و چه در زمینه های اقتصادی هزینه بر باشد.

درگیری های داخلی: مصری ها در حال حاضر بیشتر درگیر مشکلات داخلی کشورشان هستند تا اهداف عربستان سعودی. به همین دلیل آن ها دلیلی جدی برای حمایت از سعودی ها ندارند.

دوری از تنش: آیا مصر علاقه ای به رویارویی با ایران دارد؟ در حال حاضر پاسخ قطعی به این سوال وجود ندارد؛ هرچند که سیاست های فعلی مصر در خصوص مشکلات منطقه در کشورهایی همانند یمن و سوریه از ایستادگی این کشور در برابر سعودی ها خبر می دهد. در حالی که سیسی برنامه خاصی برای همکاری با ایران ندارد، او چندان به مقابله با این کشور هم علاقه مند نیست.

قابلیت های محدود: مصر در ورود به اتحاد عربستان علیه ایران، تغییر چندانی در تعادل قدرت منطقه ایجاد نخواهد کرد. اگرچه مصر می تواند در زمینه های سیاسی کمی تاثیر گذار باشد، این کشور در زمینه های استراتژیک و نظامی گزینه های چندانی در اختیار عربستان قرار نخواهد داد.

در پایان می توان گفت که تلاش برای ایجاد یک اتحاد "ضد ایرانی" از سوی سعودی ها باعث واکنش تهران خواهد شد. با این حال استراتژیست های ایرانی نگران سیاسی بازی های عربستان و مصر نیستند و توجه خود را به کاربردهای چنین اتحادی معطوف کرده اند. با در نظر داشتن گزینه های توصیف شده، بعید به نظر می رسد اتحاد سعودی- مصری ضد ایرانی چندان اثر گذار باشد. جنگ عربستان در یمن محدودیت های این کشور را به خوبی نشان داده است. به همین دلیل، مانورهای سیاسی عربستان در خصوص مصر تغییرات چندانی را در منطقه به همراه نخواهد داشت.